Opinie A-G Jacobs in Zaak C-50/00P UPA (21-03-2002)

Feiten

I.c. gaat het om de conclusie van Advocaat-Generaal F.G. Jacobs van 21 maart 2002 in de zaak C-50/00 P (Unión de Pequeños Agricultores/Raad en Commissie). Unión de Pequeños Agricultores, een beroepsvereniging van kleine Spaanse landbouwondernemingen, heeft beroep ingesteld tegen de beschikking van het Gerecht van eerste aanleg waarbij haar beroep strekkende tot gedeeltelijke nietigverklaring van een verordening betreffende de gemeenschappelijke ordening der markten in de sector oliën en vetten, waaronder de markt van olijfolie, is verworpen. Het Gerecht heeft dit beroep als niet-ontvankelijk aangemerkt, omdat de leden van de vereniging niet individueel werden geraakt door de bepalingen van de betrokken verordening.

De vraag staat centraal of een particulier die niet individueel wordt geraakt door de bepalingen van een verordening, beroep tot nietigverklaring kan instellen, enkel en alleen omdat het recht op een daadwerkelijke rechtsbescherming zulks vereist, omdat er geen enkel rechtsmiddel voor de nationale rechter zou bestaan. Volgens het EG-Verdrag en de rechtspraak kan een particulier dus alleen beroep instellen tegen een handeling van algemene strekking als deze handeling hem treft uit hoofde van zekere bijzondere hoedanigheden of van een feitelijke situatie welke hem ten opzichte van ieder ander karakteriseert.

Advocaat-Generaal Jacobs kijkt dan naar de vraag of de prejudiciële procedure volledige rechtsbescherming verschaft tegen communautaire maatregelen van algemene strekking?

Opinie Jacobs

Jacobs stelt dat de huidige rechtspraak over procesbevoegdheid van particulieren niet verenigbaar is met het principe van daadwerkelijke rechtsbescherming. De toetsing van EU recht aan de hand van een prejudiciële procedure kan geschikt zijn voor een zaak waar zowel uitleggings- als geldigheidsvragen betreffende het gemeenschapsrecht voorliggen. Een procedure op grond van artikel 230, vierde alinea, EG is beter passend als een zaak alleen de geldigheid van een communautaire maatregel betreft. Jacobs benoemd redenen waarom een procedure voor een nationale rechter niet altijd dezelfde volledige en daadwerkelijke rechtsbescherming biedt:

• De nationale rechter kan communautaire maatregelen niet ongeldig verklaren. Hij kan alleen beoordelen of de argumenten van de verzoeker voldoende twijfel veroorzaken over de geldigheid van de bestreden maatregel, om een prejudiciële vraag aan het Hof te rechtvaardigen.

• De onrechtstreekse toegang tot het Hof geldt niet van rechtswege en de nationale rechter kan weigeren vragen door te verwijzen. Hij moet oordelen over het twijfel. De hoogste rechter van de nationale rechtsorde heeft wel een plicht om te verwijzen. Een prejudiciële vraag kan een lange vertraging met zich meebrengen waardoor dit niet in belang is van de daadwerkelijke rechtsbescherming en rechtszekerheid.

• De nationale rechter stelt de prejudiciële vraag en bij het formuleren van deze vraag kunnen stellingen van de verzoekende partijen mogelijk anders worden geformuleerd.

• Een nationale procedure en prejudiciële vraag zorgt voor grote vertraging en extra kosten.

Volgens Jacobs past een rechtstreekse procedure voor een Europese rechtbank op grond van artikel 230 EG in het algemeen meer voor de beantwoording van vragen omtrent de geldigheid dan een verwijzingsprocedure krachtens artikel 234 EG. Het feit dat een particulier een voor hem nadelige maatregel (als deze van algemene strekking is) niet rechtstreeks kan aanvechten is onaanvaardbaar. Hij pleit dan ook voor een herziening van de uitleg van het begrip ‘individueel geraakte persoon’ van artikel 230 EG.