Casus

Vier klagers behoren tot de Turkse politieke partij 'Refah', dat door het Constitutionele Hof is ontbonden op grond van het feit dat het, in strijd met de constitutionele wetgeving, een centrum van anti seculaire activiteiten was. De vier klagers krijgen ook een verbod opgelegd om politieke functies te vervullen. Volgens de klager is de beslissing van het Constitutionele Hof in strijd met het recht van associatie in de zin van artikel 11 EVRM.

EHRM

Het Hof geeft in haar uitspraak een hele lijst met algemene beginselen die in acht moeten worden genomen.

1. Was er een inbreuk? Ja.

2. Was de inbreuk bij wet voorzien? Ja, onder de regelgeving van de Turkse constitutie. De klagers moeten zich, gezien hun hoedanigheid als grote politieke partij, met veel juridische adviseurs, gerealiseerd hebben dat hun activiteiten wellicht een schending van de Turkse constitutie zouden kunnen opleveren.

3. Is er een legitiem doel? Ja, de doelen zijn neergelegd in artikel 11 EVRM.

4. Is het noodzakelijk in een democratische samenleving?

Bij de toepassing van de beginselen komt het Hof tot de conclusie dat er geen schending is geweest van art. 11 EVRM. De Turkse staat is niet buiten haar "margin of appreciation" (de ruimte voor de staat om zelf te beslissen) getreden; alhoewel deze ruimte in dit soort zaken niet groot is. Er was sprake van een "klemmende maatschappelijke behoefte". De plannen van de Refah partij zoals naar voren gebracht zijn niet te verenigen met de vereiste "noodzakelijk in een democratische samenleving". Er is dus geen inbreuk gemaakt op artikel 11 EVRM.

Fluoridering (HR 22-06-1973, ECLI:NL:HR:1973:AD2208)

Casus

De gemeente Amsterdam is exploitant van het waterleidingbedrijf en besluit in die hoedanigheid kiezelfluorwaterstofzuur toe te voegen aan het drinkwater. Met deze fluoridering van het drinkwater wil de gemeente tandbederf onder de Amsterdammers tegen gaan. Een aantal particuliere afnemers verzetten zich tegen deze maatregel, onder andere om medische en ethische redenen.

Rechtsvraag

Is een formeelwettelijke grondslag nodig voor het treffen van een feitelijke maatregel?

Hoge Raad

De formele wet die hier van toepassing is (de Waterleidingwet) legt aan de eigenaar van een waterleidingbedrijf de verplichting op om de levering van deugdelijk drinkwater aan de verbruikers in zijn distributiegebied te waarborgen. Weliswaar tast fluoridering de deugdelijkheid van het drinkwater niet aan, maar omdat:

• De gemeente Amsterdam als eigenaar van het waterleidingbedrijf een monopoliepositie inneemt,

• Drinkwater een van de eerste levensbehoeften van de mens is,

• Het door de gemeente voorgestelde alternatief (namelijk in de stad enkele tappunten openen waar ongefluorideerd drinkwater verkrijgbaar is) voor de afnemers aanzienlijk bezwaarlijker is en in deze tijd niet als normaal is te beschouwen,

• Fluoridering een toevoeging aan het drinkwater is waarmee een geheel buiten de eigenlijke drinkwatervoorziening gelegen doel wordt gediend

is de fluorideringsmaatregel van een dusdanig ingrijpende aard, dat zonder wettelijke grondslag niet kan worden aangenomen dat een waterleidingbedrijf daartoe bij de vervulling van de hem in de formele Waterleidingwet opgedragen taak de vrijheid heeft. Zo'n wettelijke grondslag kan noch in de wettekst noch in de wetsgeschiedenis gevonden worden.