Hoorcollege 1

Zelfrapportage vragenlijst kan je nooit gebruiken voor een diagnose.

Tegenwoordig is de consensus:

• The Happiness Trap: als ik me niet gelukkig voel, dan gaat het slecht. Nee, je emoties komen en gaan. Juist door dat te accepteren, dat je niet altijd gelukkig bent, word je gelukkiger.

Relatie tussen persoonskenmerken en symptomen = uitingsvorm.

• Er zit een positieve kant aan ieder symptoom. Maar daardoor blijft het ook in stand gehouden.
• Controledrang kan ook leiden tot gestructureerd persoon, mogel beter zijn best doen op school.
• Wat wint deze persoon met het instandhouden van zijn coping?

DSM-V

• Die labels uit de DSM-V zijn een beetje hun eigen leven gaan leiden.
• Geen enkele stroming verklaart het helemaal. Wees niet te kritisch op elke stroming, maar kies de goede punten uit elke stroming.
• Als het geen classificatie heeft, weten we geen  behandeling erbij.

Leer de prevalentie van stoornissen!

DSM limitaties

• Comorbiditeit is de regel
• Afbakening onduidelijk want veel overlap
• Versnippering, we hebben nu zo’n 500 diagnoses
• Puur gericht op symptomen en niet onderliggende etiologie (oorzaak)

Drie andere manieren om te classificeren.
 

Research Domain Criteria (RDOC):

• Symptoomclusters linken aan neurobiologie

Hierarchical taxonomy of psychopathology

• Psychopathologie spectra
• Ze wilden af van de hokjes
• LEER DIT GOED: externaliserende vs internaliserende problematiek

Netwerktheorie

• Kijkt alleen nog maar naar de losse symptomen
• Hoe hangen die symptomen samen
• Geen achterliggend construct.

Rdoc is gebaseerd op psychofarmaca. Niet op therapeutisch gebied. Alle psychiatrische stoornissen zouden een biologische oorzaak hebben. Hitop is ieder symptoom op een spectrum, soort DSM.

RDOC limitaties:

• Corticolimisch systeem is aangedaan bij alle psychiatrische stoornissen.
• Neurobiologische constructen zijn weinig specifiek
• Neurobiologische constructen verklaren maar een klein deel
• Zelfs als het zou werken: meeste klinische praktijken hebben niet de juiste apparatuur (MRI-scans enzo)
• Dit zijn wel goede bouwblokken voor verder onderzoek naar onderliggend neurobiologie

HITOP limitaties:

• Combinaties van uitersten op een spectrum niet mogelijk
• General factor, is nog niet bekend wat dat inhoudt
• Wel goed overzicht van samenhang tussen stoornissen

Netwerkmodel limitaties:

• Het gaat puur om correlaties tussen symptomen die gecorrigeerd zijn voor andere onderlinge correlaties
• GEEN CAUSALITEIT
• Wel inzichtgevend: samenhang, overlap en individuele aangrijpingspunten

De diagnose

• Beschrijvende diagnose: hoofd van bijzaken scheiden.
• Subjectief lijden en disfunctie zijn de belangrijkste criteria.
• Iemand die raar gedrag vertoont? Maar hij lijdt niet en is zijn omgeving niet tot last, dan is er niks aan de hand.

Angststoornissen

1. Abnormaal is niet: aard van de angstresponse zelf
2. Abnormaal is wel: intensiteit van response (niet in verhouding tot ernst van de dreiging)
3. Voor diagnose angststoornis: subjectief lijden/hinder

Muizenangst is niet zo snel een stoornis, omdat je niet zo vaak een muis tegenkomt. Vlieganst is iets anders. Je kan prima leven zonder te vliegen, maar sommigen moeten dat doen voor werk. Dan interfereert het met je leven. Dan wordt het een stoornis. Fenomenen die worden gecatastrofeerd bij angststoornissen, zijn als regel ‘normaal’.

• Je voelt een lichamelijke sensatie, dit is normaal → niet direct een paniekstoornis
• Blozen (is normaal) → niet direct een sociale fobie

Psychose of schizofrenie, dat zijn minder normale denkbeelden. Dat er marsmannetjes zijn die ons besturen.

Overzicht van angststoornissen

• Separatieangststoornis
• selectief mutisme
• specifieke fobie
• paniekstoornis
• gas
• sociale angststoornis

PTSS stond in het rijtje van angststoornissen, maar tegenwoordig niet meer. 28.8% van de mensen heeft een angststoornis in hun leven.

Cruciale elementen van angststoornissen

• CS = voorspeller van gevaar (geconditioneerde stimulus)
• US = gevreesd gevaar / catastrophe
• CS → US/UR → CR: voorbeeld paniekstoornis
• Dat leidt tot veiligheidsgedrag en vermijdingsgedrag.

Paniekstoornis:

• Lichamelijke sensaties worden negatief geïnterpreteerd.
• Hart gaat harder kloppen. Iemand met een paniekstoornis kan dit interpreteren als het krijgen van een hartaanval.
• US is hartaanval, dat is gewoon eng
• UR is de angst die daarbij komt kijken
• CS is de hartslag die je voelt, dat is aangeleerd gedrag
• CR is de angst die komt kijken bij de angst voor de sensatie van de hartslag

Hondenfobie:

• US is gebeten worden door een hond
• UR is de angst die daarbij komt
• CS is het zien van de hond
• CR is de angst bij de hond

Sociale angst:

• US is afwijzing
• UR is de angst daarbij
• CS is sociaal contact
• CR is de angst daarvoor

Gevolg van angst is vermijdingsgedrag en veiligheidsgedrag. Je wil een bepaalde situatie voorkomen. De emotie is subjectieve angst, reactie op de CS.

G-schema met patiënt:

Gevoelens ⇄ Gedachten ⇄ Gedrag 

Neuroticisme hangt samen met alle angststoornissen BEHALVE met specifieke fobie. Neuroticisme hangt ook samen met depressie, trauma en OCD.

Specifieke kenmerken:

• Paniekstoornis: catastrofale misinterpretatie van lichamelijke sensaties. Kan ook gevoel van stikken zijn, of tintelingen in je hoofd.
• Sociale fobie (is de oudere term voor sociale angstoornis): angst voor afkeuring door anderen omdat anderen tekenen van sociale angst zien (blozen, trillen, etc.)
• E.v. fobie: afhankelijk van aard fobie (hond valt me aan, vliegtuig stort neer, bliksem slaat in)
• GAD: wisselend (piekeren is vervelend, maar eigenlijk goed)
• Financiële problemen zie je vaak bij GAS.

Comorbiditeit

1. Hoog met andere angststoornissen
2. Hoog met depressie
3. Hoog met andere stoornissen, bv alcoholverslaving

Vuistregel:

• Patiënt met een primaire angststoornis dan 50% kans op ten minste 1 comorbide stoornis.
• Vooral veel comorbiditeit met een andere angststoornis.

Hoe houd je ze goed uit elkaar: Mensen met een angststoornis kunnen genieten van hun hobby’s, maar mensen met een depressie kunnen dat niet. Staat er

Hoorcollege 5

Trauma en OCD

• Vroeger viel trauma en OCD onder angststoornissen bij de DSM-4. Nu hebben we de DSM-V
• Bij OCD heb je angst voor de gedachten. Bij PTSS is er angst voor de herinneringen
• Maar er is ook walging, schaamte en schuldgevoelens bij PTSS en OCD. Hierdoor zijn ze echt anders dan angststoornissen
• Bij angst werk je vooral met exposure. Bij walging is is exposure niet meer effectief

OCS en OCD zijn hetzelfde. OCS staat voor Obsessieve Compulsieve Stoornis en OCD staat voor Obsessive Compulsory Disorder. Bij OCD heb je intrusies / obessies. In de vorm van beelden soms. Die leiden tot angst en spanning. Mensen hebben ideeën hoe de angst en spanning omlaag te krijgen. Dat zijn dwanghandelingen. De dwanghandelingen zorgen ervoor dat de angst niet uitdooft.

Intrusies bij OCS:

• Je gaat in je hoofd constant bewijs zoekt dat het niet zo is. Intrusie → dat is niet waar, want ik heb dit zo en zo gedaan.
• Dan komt er weer een pop-up: ja maar het kan toch zijn dat er pus onder de pleister zit.
• Iedereen heeft wel eens dwanggedachten.
• Mevrouw heeft angst met trap afrennen om trein te halen om te vallen. Maar ze blijft het rennen gewoon doen. Ze doet geen moeite om hem te onderdrukken.

Verschil OCD en angststoornis met uit de hand gelopen veiligheidsgedrag:

• Dwanghandelingen zijn een vorm van veiligheidsgedrag
• OCD is het dwangmatige karakter.
• Bij OCD heb je een obsessie waarop een compulsie volgt
• Angststoornis is mensen vermijden helemaal de activiteit of ze doorstaan het gewoon. OCD is dus het ritueel dat er bij komt kijken
• OCD gaat vaak samen met andere stoornissen. Dwang maakt het leven klein: men blijft thuis.
• Dingen moeten goed gesorteerd zijn voordat er begonnen kan worden aan het werk → kan moeilijkheden opleveren met werk.

Verschil autisme en OCD: Rituelen bij autisme gaan niet over het voorkomen van angst. De insteek is dus anders.

Herhaaldelijk controleren zorgt er juist voor dat je het minder goed weet. Dat is nog beter terug te zien bij de klinische OCD-patiënten.

Behandeling OCD

• Behandeling van dwang is CGT. Exposure en responspreventie (ERP).
• Responspreventie is het voorkomen van de dwanghandelingen die je rust geven. 
• Exposure: het opzoeken van de situatie, dus je handen op de grond doen.
• Maar het college gaat nog even door, dus dat is de responspreventie. Je kan nog niet je handen wassen.
• Door de compulsies zie je niet meer of je angst reëel is. Compulsies worden sterk bekrachtigd omdat ze die spanning weghalen.
• Die exposure moet je heel vaak doen.
• We gaan de CS -> US relatie onderzoeken.
• De als…dan formulering ga je onderzoeken.
• Exposure = inhibitoir leren.

Als ik de grond aanraak, word ik ziek en ga ik dood. Dat is vaak de intrusie. Maar deze intrusie moet ontkracht worden door exposure gedrag. Je moet echt doelen stellen met de patiënt.

PTSS

• PTSSvalt nu onder psychotrauma & stressorgerelateerde stoornissen.
• Klein deel van de mensen ontwikkelt PTSS na