Wat is de relatie tussen het bewerken van selfies en lichaamsontevredenheid?

Er is een snelle stijging in het aantal gebruikers van sociale media, zoals Facebook, Instagram en Twitter. Het gebruik van sociale media is geassocieerd met zorgen over het lichaamsbeeld en eetstoornissen. Dit kan verklaard worden vanuit de sociale vergelijkingstheorie, die stelt dat vrouwen zich vergelijken met onrealistische mediabeelden wat vaak een opwaartse vergelijking is en daardoor zorgt voor lichaamsontevredenheid. Vanuit de objectificatietheorie wordt gesteld dat vrouwen zichzelf zien als objecten, wat geassocieerd is met negatieve uitkomsten voor het lichaamsbeeld. Het plaatsen, bekijken en reageren op foto's is het meest problematisch voor lichaamsbeeld. 

De laatste jaren is er een verhoogde activiteit in het maken en plaatsen van foto's van jezelf, wat selfies genoemd worden. Het maken en plaatsen van selfies is geassocieerd met narcisme, extraversie en sociale tentoonstelling. Het maken van selfies is ook geassocieerd met verhoogde objectificatie, omdat voordat een foto geplaatst wordt kritisch overal naar gekeken wordt alsof het een object is. Daarnaast hebben veel platforms ook de functie om filters te gebruiken of de foto te bewerken. Het investeren van tijd in het maken van de foto en het bewerken achteraf is gerelateerd aan lichaamsontevredenheid en eetproblemen in meisjes. Het ervaren van een negatief lichaamsbeeld kan werken als een motivatie om door te gaan in het maken en bewerken van selfies. Het bekijken van geidealiseerde plaatjes op Instagram heeft een negatieve impact op het lichaamsbeeld. 

In de huidige studie wordt de relatie tussen het bewerken van selfies en lichaamsbeeld onderzocht. Hierbij wordt het effect van lichaamsontevredenheid op gedragingen rondom selfies onderzocht, waarbij verwacht wordt dat lichaamsontevredenheid leidt tot meer selfie gedrag. Ook worden de effecten van het bewerken van selfies op het humeur en lichaamstevredenheid onderzocht, waarbij verwacht wordt dat het bewerken van selfies leidt tot een negatieve stemming en lichaamsontevredenheid.

Hoe is dit onderzoek uitgevoerd?

Dit onderzoek is uitgevoerd bij 130 vrouwelijke studenten tussen de 17 en 29 jaar. Lichaamsontevredenheid was gemanipuleerd door de participanten bloot te stellen aan een van de twee sets van 15 Instagram foto's van dunne of bovengemiddelde vrouwen. Daarnaast werd het gebruik van sociale media gemeten door het aantal uren per platform vast te vragen en het aantal vrienden of volgers te vragen. Ook werd gevraagd hoe vaak ze bepaalde foto's plaatsen. Verder werd een vragenlijst afgenomen over stemming, lichaamsontevredenheid en gezichtsontevredenheid. De participanten moesten vijf selfies maken, waarbij de tijd werd bijgehouden van het maken en de kiezen van de selfies. Daarna konden de participanten de selfies bewerken met een bewerkingsprogramma, waarbij ook weer de tijd werd bijgehouden. Twee onafhankelijke onderzoekers beoordeelde de onbewerkte en bewerkte selfie op een schaal van 1 tot 5 hoe verschillend de foto's waren van elkaar. Als laatste moesten de participanten nog een aantal vragenlijsten invullen over het experiment, het bewerken van foto's en de tijd die ze investeren in het plaatsen van foto's op sociale media. Ten slotte wereden lengte en gewicht gemeten om BMI te berekenen. 

Wat waren de resultaten?

De participanten maakten veel gebruik van sociale media waarbij ze voornamelijk foto's plaatsen van vrienden en familie. Voor de experimenten was er geen verschil in stemming, lichaamsontevredenheid of gezichtsontevredenheid. Na het experiment was er wel een significant effect gevonden voor alle drie de variabelen. Dit houdt in dat de experimentele manipulatie succesvol was. Na het maken van de selfies werd het aantal en de tijd vergeleken met de mate lichaamsontevredenheid. Hieruit bleek dat lichaamsontevredenheid geen effect had op het bewerken van selfies. 

Wel bleek dat de hoeveelheid tijd een effect had op negatieve stemming en gezichtsontevredenheid, maar niet op lichaamsontevredenheid. De selfie taak verhoogde negatieve stemming en gezichtsontevredenheid ondanks de type foto's die vooraf getoond werden. Het bewerken van de foto's leidde tot een verhoging in gezichtsontevredenheid. De participanten waren meer blij met het plaatsen van de bewerkte foto dan de onbewerkte foto. 

Wat zijn discussiepunten?

Lichaams- en gezichtsontevredenheid heeft geen invloed op selfie gedrag en leidde niet tot het meer bewerken van de selfies. Het nemen en bewerken van selfies leidde wel tot een verhoogde negatieve stemming en gezichtsontevredenheid. De mate van bewerken en de gedachten om jezelf mooier te maken waren een voorspeller voor gezichtsontevredenheid. Verder onderzoek moet meer rekening houden met de karaktereigenschappen van de participanten, wat een modererende factor zou kunnen zijn. Het bewerken van selfies heeft dus negatieve gevolgen, terwijl participanten wel blijer werden van het posten van de bewerkte foto's. Het kan zijn dat vrouwen erg kritisch kijken naar hun eigen foto's. Aangezien met een selfie alleen het gezicht gepresenteerd wordt, is het niet verrassend dat er geen effect is gevonden bij lichaamsontevredenheid. 

Een implicatie van het onderzoek is dat juist het proces van het maken en bewerken van de selfie schadelijker is dan het plaatsen van de selfie. De sociale media platforms zouden geen functies moeten hebben die het streven naar perfectie aanmoedigen. 

Een limitatie van het huidige onderzoek is dat de steekproef alleen bestaat uit vrouwen, waardoor de resultaten alleen naar deze doelgroep gegeneraliseerd kunnen worden. Daarnaast is er gebruik gemaakt van een manipulatie in het laboratorium, waardoor resultaten in het echte leven verschillend kunnen zijn. Er was geen controle groep die hun selfies niet kon bewerken.