Romeins recht - RUG - Oefententamen III

Vragen

Casus 1

Aulus geeft opdracht aan zijn zaakwaarnemer en vertegenwoordiger (procurator) Blasius om voor hem (zonder overigens zijn naam te mogen gebruiken) een kostbaar schilderij te kopen van Caius. Caius verkoopt en levert het schilderij inderdaad aan Blasius. Kort na de levering wordt Blasius failliet verklaard; het schilderij is nog niet door Blasius aan Aulus afgegeven. De crediteuren van Blasius beweren dat het schilderij tot diens failliete boedel behoort; Aulus daarentegen beweert dat het zijn eigendom is.

Vraag 1

Wat is naar Romeins recht van doorslaggevend belang voor de beantwoording van de vraag wie van beiden (Aulus of Blasius) eigenaar is geworden van het schilderij?

Casus 2

Appius is bezig om door middel van verkrijgende verjaring (usucapio) eigenaar te worden van een boek dat eigendom is van Bavius. Nog voordat de verjaringsterrnijn is verstreken, verkoopt en levert hij (Appius) het boek aan Cassius die weet dat het boek ooit eigendom was van Bavius, maar van mening is dat Appius daarvan inmiddels door middel van verkrijgende verjaring eigenaar is geworden. Cassius leent het boek direct nadat het door Appius aan hem is geleverd uit aan Didius aan wie hij het hele verhaal over de herkomst van het kostbare manuscript vertelt. Didius neemt het boek mee naar huis en schrijft, daar aangekomen, een brief aan Bavius waarin hij deze meedeelt het boek voortaan voor hem (Bavius) onder zich te zullen houden. Een paar dagen nadien is de verjaringstermijn verstreken na ommekomst waarvan het boek de eigendom zou zijn geworden van Appius.

Vraag 2

Wordt de verjaring naar Romeins recht gestuit door de levering aan Cassius?

Vraag 3

Ten aanzien van de goede trouw die voor de verkrijgende verjaring (usucapio) was vereist. bestond in de gemeenrechtelijke traditie verschil van mening omdat het Romeinse recht daaromtrent iets anders leerde dan het canonieke recht. Waaruit bestond dit verschil?

Vraag 4

Wie is naar Romeins recht eigenaar van het boek nadat de verjaringstermijn is verstreken?

Casus 3

Avienus geeft een geldbedrag aan Bibulus opdat deze de slavin Ceia, op wie Avienus verliefd is, vrijlaat. Na enige tijd, doch vóórdat Bibulus is overgegaan tot de vrijlating van zijn slavin, bedenkt Avienus zich en wel omdat hij inmiddels door de liefde voor een andere dame is gegrepen. Hij verzoekt daarom aan Bibulus het door hem betaalde bedrag te retourneren omdat hij geen prijs meer stelt op de vrijlating van Ceia.

Vraag 5

Hoe werd een overeenkomst als die welke tussen Avienus en Bibulus werd gesloten gekwalificeerd?

Vraag 6

Welke rechtsvordering stelt Avienus in dit geval tegen Bibulus in wanneer deze weigert het aan hem door Avienus betaalde geldbedrag te retourneren?

Casus 4

Ammianus heeft een vordering van 10.000 asses (een Romeinse munteenheid) op Balbus tot zekerheid waarvan hij een hypotheek (hypotheca) heeft gevestigd op een aan Balbus toebehorend huis. Ammianus komt overeen met Catullus dat de vordering die hij op Balbus heeft aan Catullus zal toekomen en zij verzoeken Balbus of deze instemt met deze schuldeiservervanging. Balbus gaat daarmede akkoord en zodoende is er een overeenkomst van schuldvernieuwing (novatio) tot stand gekomen. Wanneer Balbus zijn schuld niet betaalt, wenst Catullus over te gaan tot executie van het huis.

Vraag 7

Beschikt Balbus over de mogelijkheid om zich met vrucht te verzetten tegen de executoriale verkoop van zijn huis en - zo ja - op welke rechtsgrond?

Vraag 8

Kende het Romeinse recht nog een andere weg langs dewelke de opbrengst van een vordering aan een ander dan de (oorspronkelijke) schuldeiser kon toevallen en - zo ja - welke belangrijke verschillen met de novatio waren daaraan verbonden?

Casus 5

De wijnboer Ausonius heeft de gehele oogst van zijn wijngaard verkocht aan Basilius. De opbrengst van het wijnjaar 0 (Ausonius leefde ten tijde van Keizer Augustus) is 2000 liter en wordt opgeslagen in de 20 vaten van 100 liter die Ausonius voor dat doel in zijn schuur heeft staan. Na een half jaar verzoekt Ausonius aan Basilius om de wijn te komen afhalen, maar deze zegt geen ruimte vrij te hebben om zoveel wijn te kunnen opslaan. De nieuwe oogst van het komende jaar is door Ausonius verkocht aan Claudianus en hij verwacht daarvan tenminste weer een opbrengst van 2000 liter. Ausonius moet dus de beschikking hebben over de vaten waarin de voor Basilius bestemde wijn ligt opgeslagen.

Vraag 9

Over welke mogelijkheden beschikt Ausonius om zich, zonder zijn verplichtingen jegens Basilius te schenden, van de 2000 liter wijn te ontdoen?

Vraag 10

Wie draagt het risico voor de opgeslagen 2000 liter wijn en waarom?

Casus 6

Agrippa overhandigt een bedrag van 10.000 asses (een Romeinse munteenheid) aan Britannicus, in de mening verkerend daarmede een schenkingsbelofte uit te voeren die (naar hij meent te weten) aan Britannicus zou zijn gedaan door zijn (Agrippa's) zoon Gaius die hem kort voordien door de dood was ontvallen. Britannicus evenwel was van mening dat Agrippa hem dat geldbedrag ter hand had gesteld ter uitvoering van een belofte van Gaius om hem 10.000 asses te lenen. Korte tijd nadien komt ook Britannicus te overlijden; hij laat twee erfgenamen na - Lucius en Domitius - die zijn nalatenschap vol en zuiver hebben aanvaard, maar nog niet hebben verdeeld. Zij besteden de 10.000 asses, die zij in de brandkast van hun erflater aantreffen, voor de bouw van een fraai grafmonument ter nagedachtenis van Britannicus. Enige tijd nadien komt Agrippa erachter dat zijn overleden zoon Gaius nimmer een schenkingsbelofte aan de inmiddels ook reeds overleden Britannicus had gedaan.

Vraag 11

Is er een overeenkomst tot stand gekomen rassen Agrippa en Britannicus en - zo ja – welke?

Vraag 12

Beschikt Agrippa over een rechtsmiddel tegen Lucius en Domitius en - zo ja - op welke rechtsgrond?

Vraag 13

Is het van belang voor hun aansprakelijkheid jegens Agrippa dat Lucius en Domitius nog niet zijn overgegaan tot scheiding en deling der nalatenschap?

Adagium

Vraag 14

Wat is de juridische strekking van het adagiurn genus non perit (‘de soort gaat niet teniet')?

Antwoordindicatie

Casus 1

Vraag 1

Bezitsverkrijging door corpore et animo in het Romeins recht.

Met andere woorden:

• feitelijke leveren en

• de wil van B, namelijk zijn wil om de zaak voor A te houden, dan valt de zaak onmiddellijk toe aan A.

De wil van B is dus doorslaggevend.

Casus 2

Vraag 2

Enerzijds niet: verkrijgende verjaring van A wordt niet automatisch overgenomen door C (niet als C te kwader trouw is).

In casu is C niet te kwader trouw maar C is te goeder trouw, dwaling omtrent de beschikkingsbevoegdheid van A, dus verjaring wordt overgenomen door C.

Anderzijds wel: als C te kwader trouw is, bijvoorbeeld C weet dat termijn nog niet verstreken is.

Vraag 3

Duits recht heeft canonieke recht overgenomen dat wil zeggen gedurende de hele tijd van het bezit moet er sprake zijn van goede trouw. Met andere woorden later opkomende kwade trouw schaadt wel.

Romeins Recht: alleen goede trouw ten tijde van de verkrijging. Met andere woorden later opkomende kwade trouw schaadt niet.

Vraag 4

Effect van de brief van D aan B? NEE, C is eigenaar geworden.

Casus 3

Vraag 5

Onbenoemd contract; ik geef iets opdat jij iets doet.

Vraag 6

Condictie wegens ongerechtvaardigde verrijking.

N.B. hier NIET de nakomingsactie, A stelt namelijk geen prijs meer op vrijlating van de slavin.

Casus 4

Vraag 7

Hier is sprake van schuldvernieuwing in de persoon van de schuldeiser. Gevolgen: accessoria teniet, tenzij anders overeengekomen.

Ja, hypotheek is tenietgegaan. accessoria gaan teniet tenzij anders overeengekomen, in casu is dit niet het geval.

Vraag 8

Overeenkomst van lastgeving (cessiemandaat) tot inning ten behoeve van de Iasthebber, verschillen met novatio:

Voordelen:

• geen toestemming van de debiteur vereist;

• accessoria blijven bestaan

Nadeel:

• A blijft schuldeiser tot aan de mededeling

Casus 5

Vraag 9

Hier is sprake van schuldeisersverzuim.

A mag wijn verkopen en de koopprijs reserveren voor de eerste koper (= B).

Vraag 10

Bij koop/verkoop drukt het risico altijd op de koper ook is hij niet in verzuim!!

Met andere woorden hier is geen sprake van risico-omslag.

Casus 6

Vraag 11

Er is geen overeenkomst tot stand gekomen, geen wilsovereenstemming.

Vraag 12

Condictio indebiti, onverschuldigde betaling.

A heeft een vordering van 5000 op L en een vordering van 5000 op D.

Boedelscheiding heeft alleen betrekking op zakelijke rechten. w.b. schulden, deze wordt naar evenredigheid verdeeld, dus ieder 5000.

Vraag 13

Nee, zie 12.

Adagium

Vraag 14

Overmachtsregels of risico gelden alleen bij specieszaken en niet bij soortzaken.