Vraag 1

Probleem

Een landbouwer heeft een oogst met een waarde van € 120.000. Deze oogst wordt door de luchtverontreiniging van een nabijgelegen fabriek bedreigd. De luchtverontreiniging kan echter vermeden worden door het plaatsen van een zuiveringsinstallatie die € 80.000 kost.

Vraag

1. Wat wordt verstaan onder het Coase-theorema en wat zijn transactiekosten?

Het theorema stelt dat het inefficiënte gebruik van schaarse middelen dat kan ontstaan bij gemeenschappelijke eigendom, kan worden opgeheven door private eigendomsrechten toe te wijzen aan één van de betrokken partijen; aan wie de eigendomsrechten precies worden toegekend, maakt niet uit. De transactiekosten moeten voor de betrokken partijen laag zijn.

Transactiekosten zijn de kosten die gepaard gaan met het opstellen, afsluiten en (doen) naleven van overeenkomsten. Deze kosten komen voort uit activiteiten die moeten worden verricht als men als koper of verkoper wil optreden. Voorbeelden van transactiekosten zijn:

- Vergaren van relevante informatie;

- Onderhandelen over de verkoopvoorwaarden;

- Afsluiten van overeenkomsten;

- Controleren van de naleving van overeenkomsten;

- Het zo nodig afdwingen van de naleving ervan.

2. Luchtverontreiniging heeft effecten voor de welvaart. Wat zijn dit voor effecten en waarom heeft dit gevolgen voor de welvaart? 

Het gaat hier om negatieve externe effecten. Dit houdt in dat anderen (derden) nadeel ondervinden zonder dat zij daarvoor een schadeloosstelling ontvangen. Negatieve externe effecten hebben als gevolg dat de maatschappelijke kosten (alle kosten die door de verschillende leden van de samenleving worden gedragen) hoger zijn dan de private kosten (kosten die voor rekening van de producent zelf komen). De vervuiler houdt alleen rekening met de kosten die hij zelf draagt, waardoor de productie goedkoper lijkt dan ze in maatschappelijk verband feitelijk is. Op deze manier produceert hij te veel (blz. 45 e.v.).

3. Kan het Coase-theorema een uitkomst bieden om het probleem op te lossen? Ga in uw antwoord ook in op de transactiekosten.

Het Coase-theorema kan een uitkomst bieden. Het Coase-theorema stelt namelijk dat als het gaat om externe effecten, de economische deelnemers dit probleem onderling kunnen oplossen. Bij negatieve externe effecten kan de veroorzaker (de fabriek) onderhandelen met het ‘slachtoffer’ (de landbouwer) om zo diens welvaartsverlies te compenseren. Dit kan hij doen door de zuiveringsinstallatie te plaatsen. Het is ook mogelijk dat het slachtoffer in onderhandeling treedt met de veroorzaker. De landbouwer kan de installatie ‘afkopen’ door hem meer te bieden dan de kosten van de zuiveringsinstallatie en minder dan de waarde van de oogst, bijvoorbeeld € 100.000. Hierdoor winnen beide partijen: de fabriek maakt € 20.000 winst en de landbouwer houdt € 20.000 over van de oogst die anders verloren zou gaan.

Vraag 2

Vraag

Wat moet je doen om een octrooi te verkrijgen? Zijn er redenen waarom bedrijven er liever geen aanvragen?

Solliciteer in het betreffende ‘land’. Deelnemers leren over je geheimen.

Vraag 3

Vraag

Wat zijn de rechtseconomische problemen gerelateerd aan octrooien?

• Patent thicket
• Creëren van een monopoliepositie
• Dynamische efficiëntie
• Effectieve bescherming

Vraag 4

Vraag

De overheid moet één groot stuk onroerend goed kopen om één satellietvolgstation te bouwen. Er is slechts één geschikte plaats. Moet de overheid de eigenaar kunnen dwingen om het onroerend goed tegen een redelijke marktwaarde te verkopen?

Je moet je hier eerst afvragen wat een redelijke marktwaarde is.

Vraag 5

Vraag

Lazer-printers genereren Fijnstof. Welke instrumenten kunnen worden gebruikt om de samenleving te beschermen?

Belastingen (Pigout) en regulering.

Vraag 6

Probleem/ vraag

KLM overboekt altijd haar vluchten. Onderzoek dit vanuit een rechtseconomische perspectief.

Je zal moeten kijken naar de verhouding tussen baten en kosten en handhaving.

Regulation (EC) No 261/2004 of the European Parliament and of the Council of 11 February 2004 establishing common rules on compensation and assistance to passengers in the event of denied boarding and of cancellation or long delay of flights.