Verslag Uganda

Hallo Allemaal,

Zo, het is alweer anderhalve week geleden dat pap, mem en Sytske mij stonden op te wachten op schiphol. Zoals beloofd zal ik proberen te beschrijven wat ik daar met de groep heb meegemaakt.

Na drie dagen eindelijk even de tijd en rust gevonden om de eerste indrukken op te schrijven. Wat een geweldig land! Na het afscheid op Schiphol was het drie en een half uur later de tijd dat dit avontuur na maandenlange voorbereiding maar eens begon. Na een acht uur durende vliegreis met als tussenstop Kali (Rwanda) en heel wat chagrijnige stewardessen verder, (had denk ik te maken met de uitzinnige vreugde in het vliegtuig toen we doorkregen dat Nederland met 5-1 had gewonnen J) kwamen we aan in Uganda, Entebbe, visum regelen. We werden in het donker opgewacht door opgewonden Oegandezen die ons feliciteerden met de 5-1 overwinning. We ontmoetten Chantal onze regio-coördinator en William één van de twee hele aardige chauffeurs. Ik wist gelijk dat we in Afrika waren aangezien de andere chauffeur drie kwartier te laat kwam. Na dit oponthoud werd de bagage op de bussen geladen en reden we naar Entebbe backpackers. (hostel) Eenmaal daar was iedereen gesloopt. Even napraten met een biertje in de tuin en rond een uur of vijf eindelijk naar bed. Volgende ochtend eerste ontbijt. Balletje trappen met de chauffeurs. Daarna een briefing van Chantal over wat we konden verwachten op de projecten. Projecten hielden in Waterputten bouwen, Stoves maken, school construction, teaching, house visiting en nursing. De bedoeling was dat we elke ochtend mochten kiezen wat we wilden. Na de briefing gingen we naar een ENORME apentuin, grof geld voor betaald, helaas hebben we welgeteld één (!) aapje gezien, op het einde op een hek, (dat hek hoorde alleen niet meer bij de tuin). Na de tuin nog even gezwommen en in de avond rustig aan gedaan. De volgende ochtend weer een lange autorit voor de boeg op weg naar district Lwengo. Tussendoor stond er nog een stop bij de evenaar en Kampala gepland. Eenmaal in Kampala zijn we gestopt bij een marktje. Dit was onze eerste kennismaking met de locals. Erg leuk, wat me vooral opviel is dat de mensen zo open en nieuwsgierig zijn. De gesprekken zijn allemaal hetzelfde “Hello, how are you? I”m fine, thank you, how are you?” “I’m fine, how are you?” etc. Ze vragen een stuk of zes keer per gesprekje hoe het met je gaat, hoe het met je familie gaat en dan gaan ze verder. De halve markt rukte uit om ons te aanschouwen en ik was door mijn krukken en spalken erg interessant. De lofzang over oranje ging maar door en de gesprekken hielden maar aan. Een leuke anecdote: Hello, How are you? I’m fine, and you? What is your name? “I’m Jelle” “Yellow?” “Yes something like that. “Ok, I’m black.” Ha-Ha. Na een tijdje te hebben gelopen door Kampala werd het toch wat veel en ging ik terug naar de bus. Dat was mijn eerste evaring met een Boda-Boda, een Ugandese scooter. Met een rotvaart reden we door Kampala terug naar de bus.

Toen de groep terug was reden we verder richting Lwengo, na een lange hobbelige tocht kwamen we aan. Dat was voor velen wel even een schok. We hadden veel foto’s gezien van de verblijfplaats maar het is toch even anders als je er daadwerkelijk bent. Na de kamerindeling gingen we de kamer binnen. We zagen vier kakkerlakken wegschieten. Nadat we onze bagage hadden neergezet gingen we even voetballen met de lokale kinderen. Daarna fristen we ons op en gingen de bus in onderweg naar de school (Lwengodeso) we aten namelijk op de school. Toen we in het donker over de zandweg door de bush reden hoorden we Djambe’s trommelen. Joris (Begeleider) zei: “Dit gaan jullie je leven lang niet vergeten jongens” Inderdaad. Er stonden 500 kinderen in een erehaag te klappen, te zingen, en te trommelen om ons op die manier welkom te heten! Ge-wel-dig. Na de liederen kwamen alle kinderen op ons af gestormd om je aan te raken, zich voor te stellen en vragen te stellen. Wat ik hier deed? Of ik van voetbal hield? Wat er met mijn benen was gebeurd. Ik vertelde dat ik een leraar was. Ik had die zin nog niet uitgesproken of alle kinderen binnen een straal van vijf meter (en dat waren er heel wat) begonnen te knielen. Dit is erg gebruikelijk. Er zijn twee beroepen die enorm veel gezag hebben in Uganda, Teacher en Docter.

Na het eten, rijst met bonen gingen Rick, Thomas en ik even langs een paar lokalen. De kinderen (ook de babyclass die van vier-vijf jaar hebben les van acht uur s’ochtends tot negen uur in de avond. Ik heb me ook verbaasd over de spanningsboog. We gingen dus even heel zachtjes een lokaal in dachten we. We waren nog niet binnen of ze gingen allemaal naast hun tafel staan en riepen: “Welcome our vistors this is primary two. Thank you for being here” We waren helemaal verbaasd. “Thank you” “Thank you” (Later bleek dit volstrekt normaal te zijn J)

Vervolgens hield een leraar ons aan en die wilde ons graag even rondleiden. We werden naar de slaapzalen gebracht. Dat was wel heftig. Flinterdunne matrasjes. Veel vliegen. Heel veel leerlingen die (Dood)ziek op hun bedje lagen van de Malaria.

Na een goede nachtrust kwamen we de volgende ochtend aan bij de school. De eerste project-dag! Eerst nog even ontbijten. Het ontbijt bestond uit héél droog witbrood, en popcorn. (We wisten toen nog niet dat dit elke dag het geval zou zijn). Er kwam een klein meisje tegenover mij zitten en ze had besloten dat we de popcorn gingen delen. Haha. Na het ontbijt kregen we een indrukwekkende toespraak van Django en Anthony. De grondleggers van Project Lwengo. Ze vertelden ons wat Project Lwengo inhield. Voorlichting geven over HIV-Aids (Om sterfte tegen te gaan) Watertanks bouwen voor gezinnen, Home visiting (Bij gehandicapte kinderen op bezoek om te kijken waar er verbetering mogelijk was), Womansclub (Samen met een aantal vrouwen uit de community matten weven), School-construction (Aan de school bouwen), Stoves maken (Ovens maken die beter waren voor de gezondheid en milieu)

Ze vertelden bijvoorbeeld dat er veel kinderen van bijvoorbeeld negen jaar alleen het huishouden runden en voor hun broertjes en zusjes zorgden omdat de ouders zijn overleden aan de gevolgen van Aids. Of dat gehandicapte kinderen daar als een vloek worden beschouwd, De verbeterde ovens voor de gezondheid. De womansclub, omdat het zo belangrijk is dat vrouwen ook onafhankelijk geld konden verdienen. De watertanks, zodat de vrouwen niet meer zo ver hoefden te lopen voor water. School-construction op deze manier werd de school verbeterd. Er stond bijvoorbeeld een heel nieuw extra gebouw ten opzichte van het jaar daarvoor. Ze vertelden ons over de noodzaak van de projecten. Het was heel indrukwekkend. Ieder onderdeel van het project is dus van onschatbare waarde op haar eigen manier.

Na de indrukwekkende speeches was het onze beurt om ons op te geven bij een project. Dewi, (Pedagogisch medewerker) Astrid, Rick en ik (De onderwijsassistenten) kozen voor lesgeven. We werden in een piepklein kamertje geroepen. Voor we het kamertje ingingen lag er een heel klein meisje van een jaar of zes zeven op de betonnen vloer ze was héél erg ziek. (Malaria-Attack) Ik vroeg waarom ze niet op bed werd gelegd maar dat werd niet begrepen. Eenmaal in het kamertje begonnen we aan de “lesvoorbereiding” ons werd gevraagd wat voor les we wilden geven. Ik gaf aan dat ik wel Engels wilde geven. Onderweg naar het lokaal kwamen er denk ik 40 (!) armpjes uit de tralies die allemaal zwaaiden en “Teacher Yellow, “Teacher Yellow” riepen. Eenmaal in de klas werd aan Dewi mij gevraagd of we een dictee wilden geven. Dat wilden we wel. Ik was nog maar net begonnen of ik werd al terug gefloten.

Ik heb héél erg mijn verwachtingen over lesgeven moeten bijstellen. 60 leerlingen in een klas. Leraren die op tafel lagen te slapen. De kinderen die zijn zó ontzettend gedisciplineerd het is zó anders dan in Nederland (Kom ik later nog op terug) het begint al als je in de klas komt: “Welcome teacher Yellow,” “This is primary one, thank you for teaching us” etc. Nadat ik mezelf had voorgesteld heb ik getracht om te vertellen wat er met mijn benen aan de hand was. Alle 60 leerlingen die stormden op me af en luisterden met open mond. Wilden allemaal mijn spalken even voelen.

Het is allemaal zo klassikaal, ritmisch, individuele begeleiding kennen ze niet in Uganda. De lerares vroeg aan mij “Hoe gaat het in Nederland?” Ik vertelde dat ik veel individueel bezig ben met leerlingen in Nederland. Dat werd dat ook gelijk geregeld. Er werd gevraagd hoeveel leerlingen ik wilde hebben. Ik zei: “Three or four is oké for me” Vervolgens ging ik met zeven kinderen aan een piepklein tafeltje wat lezen. De lerares hield streng toezicht en ieder foutje van de leerlingen greep ze meteen in en moesten ze een stuk of negen (!) keer herhalen. Ik heb met stijgende verbazing zitten kijken hoe hoog het niveau is van de leerlingen, beter gezegd, ik heb met stijgende verbazing zitten kijken wat er wordt geëist van de leerlingen. Een vraag die werd gesteld aan een zes jarige: “Wie was de president in 1968?” Dit werd gelijk opgedreund. Toen ik een kijkje nam in de babyclass waren ze bezig met een complete schrijfles!? De vier jarige leerlingen in Nederland hebben moeite met het kleuren binnen de lijntjes. Daar zijn ze al bezig met complete zinnen schrijven.

Als je dan verder gaat kijken dan kom je er wel achter dat het onderwijs een jaar of 40, 50 achterloopt ten op zichte van Nederland. Je bent bijvoorbeeld bezig met het woord Police. P-O-L-I-C-E. Police. Herhalen: Police. Aan het einde van de ochtend kunnen zed at allemaal schrijven, spellen, in stukjes hakken etc. maar als je dan vraagt, wat is de police? Wat doet de police? Dat weet dan niemand. Een enkeling ging staan en die zei: Corruption.

Vervolgens ging ik de dictees nakijken ik had het net al even over disipline. De leerlingen zijn daar muisstil. Staan keurig te wachten in de rij totdat ze aan de beurt zijn.

Aan het einde van de ochtend ging ik even naar huis, opfrissen, liggen en wat slapen. Die middag na het eten, (popcorn) ging ik mee naar de womansclub. We werden weer welkom geheten doormiddel van lied en dans, prachtig om te zien al die oude vrouwen erg kleurrijk gekleed en heel vriendelijk. Ik heb echt met open mond zitten kijken: Die vrouwen zijn zó handig. Ik waagde ook een poging. Een stukje matten vlechten de lokale vrouwen hielpen me geduldig. Ik kwam er al snel achter dat ik andere kwaliteiten heb J ) Ik ging even spelen met wat kinderen die echt uit alle hoeken op je af komen. Wat wel leuk was ik ging even zitten en ik heb ze geteld er waren 12 kinderen die mijn spalken aan het inspecteren waren. Zes aan ieder been.

Na de womansclub terug naar het dorp opfrissen, eten, s’avonds even ontspannen met de groep en toen gaan slapen.

Joseph

De volgende ochtend na het ontbijt (lekker popcorn en ananas)  Was het weer de beurt aan ons op aan te geven waar we die dag graag wilden helpen. Ik was onder de indruk geraakt van het verhaal van Kiki die was de vorige dag op Home visiting geweest. Het was een naar verhaal maar ik wilde het ook eens zien.

Ik ging samen met Joris, Cynthia en Dewi. Een overvolle bus want we zetten eerst de bouwvakkers af bij de watertank. Na ik denk drie kwartier rijden door de bush kwamen we aan bij een maïsveld met daarop een paar huisjes. We werden warm welkom geheten en namen plaats op een boomstam wachtend op de kinderen. Het eerste meisje kon niet meer naar school vanwege haar epilepsie.

We praatten met het kind al wisten we dat we weinig konden doen. Geld voor het ziekenhuis was er natuurlijk niet. We hadden ook een formulier meegekregen waarop we moesten invullen wat we aanraadden voor het kind.

Vervolgens kwam er vanuit het mailsveld een moeder met een jongetje op haar schouder. Joseph. Vijf jaar oud en spasme.

Voordat ik daarover vertel wil ik eerst vertellen over hoe gehandicapte kinderen over het algemeen worden behandeld in Uganda. De eerste prioriteit in Uganda is eten. Overleven. Vervolgens zoveel mogelijk van je kinderen eventueel naar school krijgen. Er is dus helemaal geen geld om je gehandicapte kind (als je dat nog niet hebt afgestaan) naar het ziekenhuis of een dokter te brengen. Als dit al gebeurt. Zoals ik al eerder aangaf worden gehandicapte kinderen in Uganda als vloek gezien, als straf. Dit heeft met geloof te maken. Die groep kinderen gaat niet naar school, krijgen geen liefde, worden mishandeld, Veel kinderen die zijn überhaupt nog nooit buiten geweest. Moeilijk voor te stellen als je bedenkt dat het hele Oegandese leven zich buiten afspeelt.

Dat verhaal van Kiki, bij haar huisbezoek, kind werd bijvoorbeeld geslagen omdat ze niet stil kon zitten.

Joseph, vijf jaar en spasme werd door de moeder op een rieten matje gelegd. Joseph kon niet praten, in Uganda wordt gedacht dat dat niet mogelijk is voor iemand met spasme. Het bijzondere was dat Joseph zoveel liefde en aandacht kreeg van de moeder. Dewi had er wel veel moeite mee om het zo aan te zien maar ik zei: “Het is juist iets moois, kijk hoeveel liefde en aandacht Joseph krijgt.

Ik kon, omdat ik dat zelf ook voel, zien waar de pijn punten van Joseph waren. Ik gaf daarom aan: “Leg Joseph op zijn rug om zo zijn spieren wat te ontspannen” Joseph begon gelijk te lachen. Vervolgens stond de half blinde moeder op om dekens te halen. Ik leerde de moeder waar de ondersteuningspunten moesten zitten bij Joseph, nek en rug. Iedereen werd wat emotioneel van mijn toewijding. Ik zal nooit vergeten wat ik toen zag de moeder van Joseph kwam met een ultramoderne rolstoel uit het plaggenhutje rijden. Ik gaf dus gelijk aan waar de ondersteuningspunten moesten zitten in de rolstoel en leerde de moeder hoe ze Joseph het beste in de rolstoel kon neerzetten. Dat was zo’n mooi moment. We zijn op de foto geweest (bijlage) daarna vulde ik het formulier in. Aan mij werd verteld dat er veel vertrouwen was in mijn adviezen, omdat Joseph zoveel liefde en aandacht kreeg, zouden deze adviezen eerder worden opgevolgd. Ik liet aan het einde vertalen dat dit voor mij genoeg reden was om naar Afrika te komen. Ik vertelde dat de moeder trots kon zijn op Joseph, trots kon zijn op zichzelf. Toen knielde ze en ze bleef maar bedanken. “Mwmebale” Mwmebale” het bedanken doen ze in de vorm van roeigebaren ten teken van vooruitgang. Die ervaring met Joseph was onvergetelijk. Die intense dankbaarheid van de moeder. In Nederland zijn de mensen je weleens dankbaar. Daar zijn ze je echt intens dankbaar. Dat heeft ook zijn weerslag op de groep.

De volgende dag gingen we kijken op een Ugandees ROC. Heel bijzonder. Van te voren was de directeur Cafhas al naar Nederland gekomen om op ons ROC te kijken.

Verschillende opleidingen: kapper, metselaar, secretaresse, juf, timmerman, kok etc. echt heel mooi om te zien. Ook hier viel op dat Uganda erg achterloopt ten opzichte van Nederland. Er waren bijvoorbeeld nog hele ouderwetse typmachines. We kregen een rondleiding, en de lokale dans te zien. Van ons werd ook verwacht dat we iets typisch Hollands lieten zien. Na lang discussieren op de binnenplaats van de school. (Hele school stond af te wachten) We hebben de polonaise gelopen bij gebrek aan beter.

Vervolgens mochten wij (Rick, Astrid en ik kijken bij de onderwijsafdeling. Hier waren allemaal meisjes van onze leeftijd. Ze waren erg geïnteresseerd. We hebben veel gelachen en spelletjes gedaan. Ook nog wat interviews afgenomen.

Na de lunch gemaakt door de studenten, hebben we gevolleybald en gevoetbald tegen de locals. De complete school was uitgerukt om te kijken. We kregen echte schooltenues aan. Sporten duurde de hele middag. Na het sporten werd mij gevraagd of ik nog een bezoek wilde afleggen aan een gehandicapt meisje aan de overkant.

Dit wilde ik wel. Ik ging er heen met Rick, Thijs, Dewi, Cynthia en Astrid. Het meisje was 19 jaar en had polio. Ze vertelde me een aangrijpend verhaal. Vroeger ging ze wel naar school maar sinds ze in een rolstoel zat kon dat niet meer. Het kostte 600,- om haar weer aan haar opleiding te laten deelnemen. Voor ons niks, daar een hele hoop. In Uganda zijn tienduizenden van zulke verhalen. Erg heftig als het zó dichtbij komt. Frustrerende vond ik dat er praktisch voor hun huis, waar ze met haar moeder woont, een school is die haar niet toe kan of wil laten. Het meisje vertelde me dat ze erg droevig was en dolgraag naar school wilde. Wij hebben nog geïnformeerd of we allemaal een deeltje van ons sponsorgeld konden gebruiken. Dit was helaas niet mogelijk. 

Na het bezoek terug naar huis gereden. Gegeten, gezellige avond gehad en gauw gaan slapen.

Die nacht heb ik erg veel pijn gekregen. Ik werd wakker met veel pijnschokken. Was een tijdje geleden dat ik dit ook gehad heb, de schrik zat er bij mij goed in. Vooral de groep is erg geschrokken. Iedereen was erg begaan en maakte zich ontzettend veel zorgen. Rick, Thomas, Eveline en Astrid zijn de hele ochtend bij mijn bed gebleven om me te steunen en af en toe aan het lachen te maken. Wonder boven wonder voelde ik me die middag sterk genoeg om even mee te gaan lunchen om aan de groep te laten zien dat het weer goed ging. Na de lunch helaas geen project mogen meedraaien. Ik moest rusten op bed.

De volgende drie dagen stond Lake Bunyoni op het programma. Onderweg veel kinderarbeid en dierenmishandeling gezien. Na een lange, hobbelige maar vooral gezellige autorit van zeven uur kwamen we eindelijk aan bij een werkelijk prachtige plek. Het één na diepste meer ter wereld. Ik heb me laten vertellen dat het twee kilometer diep was. Drie dagen rustig ontspannen. Wereldkampioenschap voetbal kijken, zwemmen etc. Geweldig. Na drie dagen waren we weer terug in Lwengo en ging de focus weer naar de projecten.

De kinderen waren erg blij om ons weer te zien en overal waar we langsreden met onze busjes hoorden we of: “Mzungu, see you, see you” of “Yellow!” “Yellow!” dan knielden en zwaaiden de mensen weer. Ik kreeg dan ook de bijnaam Dictator van Vincent.

De vorige dag vroeg René aan mij wat ik wilde doen in Lwengo. Ik gaf aan dat ik wel wilde teachen.

Anderen hebben trouwens ook geweldig werk geleverd. Ik ben daar nog helemaal niet op ingegaan trouwens. Hier volgen enkele werkzaamheden: Thomas en Eveline doen de opleiding Verpleging. Zij bezochten dus ziekenhuizen. Hielpen met inentingen, namen malariatesten af, administratie ordenen etc. Dewi, Cynthia, Kiki hebben veel huisbezoeken afgenomen. Ook veel met kinderen opgetrokken.

Vincent, (watermangement) Stefan, Dirk, (Bouw) Mike, Thijs (Economie) hebben zich elke dag helemaal uit de naad gewerkt bij 35 graden. Deze mensen waren de hele dag bezig met het bouwen van waterputten. Diepe kuilen graven en loodzware stenen er in gooien. Het werd verplicht gesteld door de locals dat ze een uur moesten rusten. De aller oudste vrouwen namen dat werk over.

Ook deze mensen, net als de rest van de groep hebben ruim twee weken lang niet geklaagd. Hebben iedere dag alles gegeven. Dit had denk ik vooral te maken met de manier waarop wij werden behandelt. Zó open, gastvrij, meedenkend etc. dat heeft zijn weerslag op de groep gehad.

Terug naar Teaching. Eveline vroeg aan mij of ze mee mocht helpen. We gingen samen met een lerares naar de eetzaal om de les Engels voor te bereiden. We besloten als lesstof om te gaan tellen, het van groot naar klein en bodyparts te benoemen. Met als klap op de vuurpijl een muziekles. Één, twee, drie, vier hoedje van papier. Het eerste gedeelte ging erg goed. De leerlingen konden goed tellen. Het van klein naar groot werd echter wel een chaos. We gingen snel verder met de bodyparts. Om in de stemming te komen leerden we de kinderen eerst hoofd, schouders, knie en teen. De bodyparts waren wat lastig maar het was wel erg leuk om dat het wat vernieuwend was. We lieten de kinderen naar voren komen en dan mochten zij een lijntje van het woord naar de tekening trekken. Dit waren ze natuurlijk helemaal niet gewend dus er onstond een heus lachsalvo bij elke leerling die een lijntje trok. Vervolgens het laatste lied. Met de tijd die hoofd, schouders, knie en teen in onze achterhoofden begonnen we vol goede moet aan het liedje één, twee, drie, vier hoedje van papier. We lieten de kinderen eerst een hoedje van papier vouwen. Om een lang verhaal kort te maken. Twee en een half uur later zat het er goed in. Het resultaat mocht er dan ook zijn. (Bijlage) Eveline en ik waren apetrots.

Die middag stond de voorbereiding op de interhouse competitions op het programma. Een jaarlijks evenement waarin de klassen tegen elkaar strijden. De school zag het als een grote eer dat wij hierbij aanwezig waren. Er waren vier verschillende groepen speciaal voor ons gemaakt: Rotterdam, Amsterdam, Gent, (was opeens Nederlands geworden) en Utrech (zonder T)

Ik zat in team Gent samen met René (begeleider) Vincent, Dewi en Rick. We hebben anderhalf uur naar een Ugandees toneelstuk geluisterd. Vervolgens kwam het debat. Het onderwerp was “Education is the key to succes” Het begon met het Oegandese volkslied. We begrepen het niet helemaal maar toen was het ook de bedoeling dat wij het Wilhelmus zongen. Toen werden de regels uitgelegd en het begon. Ik heb echt verbaasd zitten kijken. Ik dacht aan mijn eigen stageklas.

Wat een verschil. Rick en ik keken even door onze lerarenbril. We zagen dat een stel acht-negenjarige leerlingen een compleet debat voerden. Compleet met Voorzitter, een leerling die de tijd bijhield, een notulist en een observator. Het ging hard tegen hard. “Point of interruption” Vervolgens was het de bedoeling dat ook wij deelnamen aan het debat. Rick was gisteren al geweest dus Dewi en ik waren aan de beurt. We dachten dat we redelijk sterke argumenten voor “Tegen” hadden. We werden compleet onder de tafel gepraat door een jochie van negen. We dropen snel af.

De volgende ochtend was het zover. Na een uur vertraging begonnen we dan eindelijk. Eerst trad team Gent op. Ik was natuurlijk apetrots. Vervolgens team Amsterdam gevolgd door team Utrech en Rotterdam. Ik denk dat er wel 25 liederen en dansjes voorbij kwamen over Education. Elk liedje stond in teken van Education. Het is zó belangrijk. Hetgene wat mij opviel dat de leerlingen dus eerst 25 liedjes zingen over hoe belangrijk een opleiding is en hoe dankbaar ze daarvoor zijn en er vervolgens nog over discussiëren in een debat. Haha. Ook nu weer ging het hard tegen hard. Van een sok die scheef zat tot iets waar we allemaal erg van schrokken. Die kleine kinderen hadden het namelijk over het vermoorden van andere mensen. Dit was in hun ogen ook een manier van geld verdienen. De Oegandese leraren lagen in een deuk. Na afloop van het debat werd het verschil tussen Uganda en Nederland eens te meer duidelijk. De schooldirecteur zat in de jury. Vanwege het respect voor de leraren kon deze man de leerlingen compleet afbranden. Waar je in Nederland de leerlingen soms zelfs wat moet pleasen, gebruikte deze man termen als: “You are not smart” en “Shame on you.” Terwijl wij allemaal zoiets hadden van “Wauw, wat knap gedaan.” Dit is echter ook teruggekoppeld aan de directeur.

Na het debat was het al avond, eten en we gingen we naar huis. Lekker gezellig buiten op straat gezeten en gepraat met de locals.

De volgende ochtend na het ontbijt stond de sportdag op het programma. Het was héél erg warm. Ik ging op een Boda-Boda naar het sportveld. De leerlingen waren er al ze waren met 500 tegelijk bezig aan een loodzware warming-up. (40 graden)  Leuk gezicht. Eerste uitdaging was vijf (!) rondjes hardlopen op het veld. Ik sloeg over. Vervolgens gingen de leerlingen voetballen. Met mij langs de zijlijn als coach zag ik tot mijn tevredenheid dat team Gent won J. In de avond stond er nog een wedstrijd tegen de learen van de school op het programma. Ik was de captain en keeper. De wedstrijd werd stil gelegd omdat er een kudde geiten door mijn goal heen liep. Vervolgens stak er in de tweede helft nog een koe over. We verloren kansloos met 5-1.

Na de wedstrijd werd het winnende team van de competitie bekend gemaakt. Utrech won. Mooi om die intense blijdschap te zien. Na het eten volgde het afscheid van alle kinderen. Regelmatig werd je bestormd omdat de kinderen je een knuffel gaven. Nog een keer een Bonga (boks) wilden hebben en me bedankte voor de lessen. Ook hadden ze voor iedereen nog een lied gemaakt. Dat werd gezongen onder de aanvoering van de Djembe’s. Dezelfde kinderen die mij die middag nog Djembe-les hebben gegeven. Het afscheid was heel moeilijk. Na het afscheid van de kinderen stond er nog een Oegandeesafscheidsfeestje op het programma. We gingen naar hetzelfde dorpje als we die middag waren geweest. (Ik had geregeld dat we met een soort Boda-Boda-bakfiets-scooter terug naar school werden gereden) Erg leuk. We werden in een piepklein rieten kroegje welkom geheten. Het was echt proppen. Ook nu heeft dat kroegje zes jaaromzetten verdiend aan ons. De muziek bestond uit een tv-tje met muziekclips uit de jaren negentig. Was echt geweldig. Na het feestje werden we door Django en Anthony nog uitvoerig bedankt en kreeg het ROC een onderscheiding.

De volgende ochtend ruimden we de kamer op. (Nog een dode kakkerlak onder mijn tas verwijderd) en namen we afscheid van Barbara. De vrouw die ons zo goed verzorgde. Ook de kinderen maar ook de wc werden niet vergeten.

Een lange terugreis richting Entebbe. Gezellige autorit. Tussendoor hebben sommige nog wat souvenirs gekocht. (Ik een echt Oegandees voetbalshirt J)

Toen we eindelijk in Entebbe waren maakten we ons klaar voor de terugreis. Nachtje niet slapen en alles nabespreken. Ook een evaluatiemoment gehad. We mochten vertellen wat het meeste indruk op ons had gemaakt de afgelopen 16 dagen. Veel nare dingen gezien: Kindermishandeling, dierenmishandeling, Malaria en ondervoeding. Ook heel veel mooie dingen. Ik koos voor Joseph. Dat was zó mooi, echt het verschil kunnen maken. Dit was ook het mooiste moment van Joris, Cynthia en Dewi. Na de evaluatie vroeg Silas (echt een top-kerel en chauffeur) of Vincent en ik zijn gehandicapte vader een bezoek wilde brengen. Deze man heeft een hoge functie in de regering van Uganda. Aardige man en heel inspirerend. Hij ging vroeger kruipend naar school en heeft keihard gewerkt om hier te komen. Ik kreeg gelijk een fotoboek in mijn handen van die mensen die zó gastvrij en open waren. Ook werden de steuntjes waarmee de man zich vroeger naar school had begeven aan mij getoond. Heel indrukwekkend. Nog even op de foto geweest en toen gingen we terug.

Die nacht namen we afscheid van Chantal, die even langs was gekomen, Silas en William. We vlogen terug naar Instanbul en later naar Amsterdam daar hebben we met z’n allen afscheid genomen en toen door de deur gegaan. Daar stonden héél veel mensen ons op te wachten.

Wat betreft sponsorgeld: Ik heb bij Chantal aangedrongen op een fysiotherapeut. Ik was van mening dat een deskundig iemand daar zó ontzettend veel kan betekenen in de zin van tips en verdere adviezen. Ik heb aangegeven dat ik ook graag wilde dat er een deel naar Joseph en zijn moeder gaat. Chantal ging haar best doen zei ze. Voor de rest zal het geld vermoedelijk worden besteed om het onderwijs te verbeteren en er zal nog meer geïnvesteerd worden in het schoolgebouw.

Ik wil alle sponsoren (jullie) nog één keer uit de grond van mijn hart bedanken dat jullie dit mogelijk hebben gemaakt voor mij. Alle gulle bijdrages. Het wordt zoals jullie kunnen lezen ontzettend goed besteed in de gemeenschap van Lwengo.

Heel hartelijk bedankt! Het was onvergetelijk!