Join with a free account for more service, or become a member for full access to exclusives and extra support of WorldSupporter >>
In de 19e eeuw heerste in Nederland de opvatting dat de wet duidelijk is, er maar één juiste toepassing van de wet geldt en dat de rechter de taak heeft om op te letten dat de wet op de juiste manier wordt toegepast. Deze opvatting is gebaseerd op uitspraken van Montesquieu, die stelt dat rechter ‘la bouche qui prononce les paroles de la loi’, oftewel de mond van de wet is. Dit leidt ertoe dat een rechterlijke beslissing de enige juiste conclusie uit regels en feiten is. Deze opvatting is inmiddels drastisch veranderd, eerst in de VS en later ook in Europa. In Nederland vroeg Scholten aandacht voor het feit dat de rechterlijke beslissing niet zo eenvoudig is als het voorheen altijd werd voorgesteld. Hij vroeg aandacht voor de rol van een teleologische en sociologische interpretatie van de wet in plaats van een enkel grammaticale en wethistorische interpretatie van de wet. Door de opvatting van Scholten kwam er in Nederland aandacht voor onderzoek naar sociale en psychologische invloeden op rechterlijke beslissingen.
Kenmerken van juridische beslissingen:
Juridische beslissingen zijn voornamelijk routinematige beslissingen. De rechter neemt in elke strafzaak beslissingen over dezelfde zaken, namelijk of een verdachte een delict is gepleegd, of hij schuldig is en welke straf of maatregel moet worden opgelegd. Empirisch onderzoek naar de beslissingen van de rechter zijn vooral gericht op bijzondere zaken, waarin de rechter niet alleen routinematige beslissingen moet nemen. Het probleem met juridische beslissingen is dat de zeker altijd onzeker is over de juistheid van zijn beslissingen, een absoluut criterium ontbreekt. Het kan dus voorkomen dat verschillende rechters op een verschillende manier kunnen oordelen over dezelfde feiten en normen. Dit komt omdat rechters feiten selecteren op relevantie en zowel de officier van Justitie en de verdediging goede argumenten hebben over een strafzaak. De besluitvorming wordt gestuurd door verwachtingen die zij van rechter hebben.
Beslisruimte van de rechter
De rechter heeft een aantal duidelijke grenzen door de formele aard van strafminima en strafmaxima. Zo is de minimaal op te leggen gevangenisstraf één dag en bestaan voor elk delict bijpassende strafmaxima. De ruime discretionaire bevoegdheid zorgt ervoor dat rechters straffen kunnen individualiseren en naar eigen inzicht af te stellen op de persoon van de verdachte en de ernst van het gepleegde delict, dit staat echter op gespannen voet met het gelijkheidsbeginsel. Daarom moeten rechters hun beslissingen motiveren voor controle, inscherping en explicatie.
In ingewikkelde strafzaken wordt een beslissing genomen door een meervoudige kamer. Dit zorgt ervoor dat meerdere rechters kunnen discussiëren over de beslissingen die zij moeten nemen. Ook staan rechters onder invloed van collega’s en anderen binnen het juridisch bedrijf. Uit onderzoek blijkt dat in een meervoudige kamer minderheidsopvattingen woren onderdrukt. Ook blijkt uit onderzoek van Van Duyne en Verwoerd dat de officier van Justitie een grote invloed heeft op de rechterlijke beslissingen door zijn gemotiveerde strafeis. Ook de officier van Justitie moet deze strafeis motiveren en is hierbij onderhevig aan sociale invloeden. Als laatste is de beslissing van de rechter afhankelijk van de druk om maatschappelijk responsief te handelen.
Invloed van persoonlijkheid van de rechter
Er is veel onderzoek gedaan naar de invloed van de persoonlijkheid van de rechter op zijn beslissingen. Hieruit blijkt dat er aanwijzingen zijn voor een aantoonbare invloed van de persoonlijke kenmerken van rechters op hun beslissingen. Een belangrijk deel van deze onderzoeken gaat over de invloed van de attitudes van de rechter over doelen en de zin van straffen op het beslissingsgedrag. Het bekendste onderzoek hiernaar is van Hogarth. Het onderzoek van Hogath richtte zich op de verschillen in opvattingen van rechters over rechtvaardigheid, effectiviteit van straffen, tolerantie en de bescherming van de maatschappij. Hieruit bleek dat de beslissingen van de rechter beter kunnen worden voorspeld aan hand van persoonlijkheid en andere kenmerken van de rechter dan aan objectieve kenmerken van zaak. Uit onderzoek naar beslisgedrag van rechters in de Verenigde Staten blijkt dat er een sterk direct effect is van de verschillende opvattingen over strafdoelen op de lengte van straf die rechters opleggen. Uit onderzoek naar beslisgedrag van Nederlandse rechters blijkt dat er geen consistente samenhang bestaat tussen opvattingen over strafdoelen en de straffen die rechters opleggen.
Onderzoek van De Keijser en Van Koppen:
De Keijser en Van Koppen hebben in 2004 een onderzoek uitgevoerd waarbij vanuit een andere invalshoek is gekeken naar het beslisgedrag van rechters. Hieruit blijkt dat in het denkproces van rechters twee psychologische valkuilen kunnen ontstaan omdat hij beslisruimte heeft. Als eerste is er sprake van de overtuigingsparadox. Men zou verwachten dat er in zwaardere zaken zorgvuldiger met bewijs wordt omgegaan dan in lichtere zaken. Het blijkt echter dat door maatschappelijke responsiviteit rechters geneigd zijn met minder bewijs genoegen te nemen bij zwaardere zaken. De maatschappelijke responsiviteit houdt hierbij in dat de rechter er vanuit gaat dat het erg kwalijke gevolgen kan hebben wanneer bij zwaardere zaken een schuldige verdachte vrijgesproken wordt dan bij een lichtere zaak. Hierbij is sprake van een paradox omdat je zou verwachten dat de rechter andersom redeneert. De tweede psychologische valkuil die kan ontstaan in het denkproces van rechters is compensatoir straffen. Dit houdt in de vrees om spijt te krijgen wanneer er mogelijk sprake is van een onschuldige verdachte, wat de rechter probeert te compenseren door te kiezen voor een lagere straf. Voor deze tweede psychologische valkuil is echter nog geen empirisch bewijs gevonden.
- 1 of 2141
- volgende ›
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes and practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
Add new contribution