1. De wijze waarop pedagogisch onderzoek wordt ingericht

Kenmerken van empirisch-analytisch onderzoek:

• Empirisch: dwingt de opvoedkundigen hun ideeën over opvoedingsprocessen voortdurend te toetsen.

• Analytisch: stapsgewijs.

• Op systematische wijze verschillende pedagogische handelingen, methoden, ingrepen, therapieën uitproberen en kijken of er van verschillende pedagogische effecten sprake is.

• Onderzoeksmethoden: veldexperiment, survey-onderzoek, laboratorium-experiment, observatieonderzoek, archiefonderzoek en fysiologische studies.

Pedagogiek beschrijft relevante waarden en normen, maar schrijft niet voor. Pedagogiek streeft de optimale ontwikkelingsmogelijkheden na voor kinderen. Het belang van het kind staat voorop.

Verdrag van de Rechten voor het kind:

1. Kind is onder de 18 jaar.

2. De rechten gelden ieder kind. Er zijn passende maatregelen om te waarborgen dat het kind wordt beschermd.

3. Belang van het kind is de eerste overweging. Het kind moet verzekerd zijn van bescherming, rekening houdend met rechten en plichten van de ouders. Instellingen die kinderen beschermen moeten voldoen aan vastgestelde normen.

4. Staten die partij zijn moeten hun uiterste best doen om het verdrag te verwezenlijken.

5. Dit moeten de Staten die partij zijn doen samen met de voogden.

6. Een kind heeft inherent recht op leven. De ontwikkeling en het overleven van het kind moet in de ruimst mogelijke mate gewaarborgd zijn.

De opvoeding en de ontwikkeling van kinderen kunnen vanuit diverse disciplines onderzocht worden. De grenzen tussen psychologie en pedagogiek:

• Pedagogiek: op welke wijze kan het functioneren en de ontwikkeling van het kind door en in opvoeding en onderwijs verbeterd en geoptimaliseerd worden?

• Psychologie: onder Amerikaanse invloed.

• Pedagogiek: onder Duitse invloed (empirische wending).

• Leidse leerstoel voor pedagogiek in 1918 voor R. Casimir.

• In de jaren ’70 zijn pedagogiek en psychologie naar elkaar toegegroeid: pedagogiek ging zich richten op empirisch onderzoek, de psychologie werd meer gericht op praktijk en maatschappelijke problemen..

Er zijn twee punten waarop de pedagogische vraagstelling verschilt van de psychologische:

1. Pedagogiek verbindt verschillende disciplinaire perspectieven tot een integratieve theorie.

2. Psychologie legt de nadruk op beschrijving en verklaring van ontwikkeling (wetenschappelijk). Pedagogiek legt meer de nadruk op de reflectie van normen en waarden, gericht op de praktische toepassing van kennis.

Empirische cyclus: deze laat zien hoe empirisch-analytisch onderzoek is gestructureerd en welke stappen moeten worden gezet bij het verzamelen en analyseren van empirische gegevens.

Fases van de empirische cyclus:

1. Observatie: verzamelen en groeperen van empirisch feitenmateriaal.

2. Inductie: formulering van hypothesen.

3. Deductie: afleiding van speciale consequenties uit de hypothesen, in de vorm van toetsbare voorspellingen.

4. Toetsing: toetsing van de hypothesen aan het al dan niet uitkomen van de voorspellingen in nieuw empirisch materiaal.

5. Evaluatie: evaluatie van de uitkomsten van de toetsing in verband met de gestelde hypothesen of theorie.

Er is nog veel onbekend op pedagogisch terrein. De wetenschappelijke basis voor pedagogische diagnostiek en behandeling is flinterdun. Er zal nog veel systematisch pedagogisch interventieonderzoek moeten plaatsvinden om na te gaan welke vormen van opvoedingsondersteuning en hulpverlening het belang van het kind optimaal waarborgen. Het gezins- en onderwijsbeleid vraagt ook om wetenschappelijke kennis.