Mr. Muetstege/ Gemeente Amsterdam, HR 15-04-2016, NJB 2016 nr. 831

Onderwerp

Het betreft de verplichting om na een mondelinge behandeling aan partijen mededeling te doen van een rechterswisseling, dit vervalt na de eerste uitspraak die op een mondelinge behandeling volgt. Na die uitspraak is het aan partijen om eventueel initiatieven te ontplooien. De voorwaarden voor afwijzing van een verzoek om een nadere mondelinge behandeling na een rechterswisseling kunnen tot de einduitspraak een rol blijven spelen. De regels rond rechterswisseling zien niet op de comparitie na aanbrengen in hoger beroep. Partijen hebben niet het onbegrensde recht om hun standpunt mondeling te verdedigen, artikel 134 Rv. Het gewezen arrest van 31 oktober 2014 wordt verduidelijkt over het gegeven dat geen grond bestaat om een tweede mondelinge behandeling van de zaak te houden indien sprake is van een rechterswisseling.

Casus

Bij vonnis van 16 juni 2010 heeft de rechtbank vervroeg de onteigening uitgesproken van de percelen van A, hierop volgen adviezen van deskundigen tot begroting van de schadeloosstelling. Vervolgens vindt drie keer een mondelinge behandeling plaats. Het uiteindelijke vonnis van de rechtbank wordt gewezen door een rechter die wel bij de laatste mondelinge behandeling aanwezig was, maar niet bij de voorgaande twee.  De eiser klaagt dat het eindvonnis nietig moet worden verklaard nu het vonnis mede is gewezen door een rechter die niet bij alle voorgaande mondelinge behandelingen aanwezig is geweest. De partijen zouden nogmaals een mondelinge toelichting aan de nieuwe rechter moeten kunnen geven, indien hen dit wordt medegedeeld.

Uitspraak Hoge Raad

Een rechterlijke beslissing die mede wordt genomen op de grondslag van de voorgaande mondelinge behandeling, moet worden gegeven door de rechters ten overstaan van wie die mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden. Indien er wisseling plaatsvindt moet het gerecht dit aan partijen mededelen, zodat partijen hun standpunten eventueel mondeling nogmaals kunnen toelichten. Hierop zou het arrest van 2014 van toepassing zijn. Maar in casu is er geen reden om het arrest van 31 oktober 2014 toe te passen, doordat er sprake is van een wisseling van een van de rechters na een eerste mondelinge behandeling en voorafgaande aan een tweede behandeling. De tweede behandeling gold om de overige geschilpunten opnieuw aan de orde te stellen, het cassatieberoep wordt verworpen.

Algemene regels

De Hoge Raad geeft regels ter verduidelijking van het bovengenoemde arrest. Er moet worden gemaakt tussen enerzijds de vraag tot hoever de verplichting van het gerecht reikt om aan partijen mededeling te doen van een rechterswisseling na een mondelinge behandeling, en anderzijds de beoordeling van een verzoek om een nadere mondelinge behandeling na een rechterswisseling. In het eerste geval is het enkel de verplichting om mededeling te doen van een rechterswisseling tot het moment van het doen van de eerste uitspraak die op de eerste mondelinge behandeling volgt. In het tweede geval speelt het belang van een voortvarende procesvoering me bij de beoordeling van verzoeken om tot een nadere mondelinge behandeling na rechterswisseling te komen. Ten slotte bepaalt de Hoge Raad dat de regels uit het arrest van 31 oktober 2014 niet zien op de comparitie na aanbrengen in hoger beroep. Het uitgangspunt blijft dat een rechterlijke beslissing die mede wordt genomen op de grondslag van een voorafgaande mondelinge behandeling, te worden gegeven door rechters ten overstaan van wie de mondelinge behandeling heeft plaatsgevonden.