HR 12-12-2008, ECLI:NL:HR:2008:BD3129, NJ 2009/332 (Maatzorg, Van der Graaf)

Feiten

Van der Graaf werkte sinds 2002 bij Maatzorg. Als verzorgingshulp kwam zij bij hulpbehoevende cliënten en verplaatste zich per fiets van huis naar huis om cliënten te bezoeken. Begin 2003 is zij onder werktijd bij het fietsen van de ene hulpbehoevende naar de andere hulpbehoevende gevallen, als gevolg van gladheid op de openbare weg. Hierdoor heeft zij een ernstige scheenbeenfractuur opgelopen. Zij was zelf niet verzekerd. Van der Graaf heeft Maatzorg toen aansprakelijk gesteld voor de gevolgen van het ongeluk en de schade die daaruit is ontstaan. Zij voert aan dat Maatzorg op grond van art. 7:658 BW, dan wel art. 7:611 BW, voor de schade aansprakelijk is.

De kantonrechter en het hof wijzen de vorderingen toe. Het hof overweegt dat, hoewel het fietsen plaatsvond in de uitoefening van de werkzaamheden, dit niet binnen het gezagsgebied van de werkgever viel en daarom niet wordt beheerst door artikel 7:658 BW.

Maatzorg had evenwel als goed werkgeefster (7:611 BW) een adequate voorziening moeten treffen voor ongevallen van haar werknemers in het verkeer of werknemers uitdrukkelijk moeten waarschuwen dat zulke voorzieningen niet getroffen waren en werknemers dit zelf geacht werden te doen. De werkgever gaat in cassatie.

Hoge Raad

Geldt art. 7:658 lid 2 BW als schade wordt geleden als gevolg van een (eenzijdig) verkeersongeval op de openbare weg? Heeft een werkgever een aanvullende zorglicht op grond van art. 7:611 BW als werknemers schade lijden ten gevolge van een ongeval als zij niet aan het gemotoriseerde verkeer maar als fietser of voetganger in de uitoefening van hun werk aan het verkeer deelnemen?

De Hoge Raad stelt dat als een werknemer in de uitoefening van de werkzaamheden deelneemt aan het wegverkeer, de omvang van de zorgplicht van de werkgever (7:658 BW) beperkt is: “De werkgever heeft immers in de regel geen zeggenschap over de inrichting en daarmee samenhangende verkeersveiligheid van de openbare weg en daarnaast kan een groot aantal andere factoren bijdragen aan het ontstaan van verkeersongevallen, zonder dat de werkgever daarop door het treffen van maatregelen of het geven van aanwijzingen effectief invloed kan uitoefenen, afgezien van de veiligheid van het voertuig dat hij eventueel aan de werknemer ter beschikking heeft gesteld en het geven van onderricht, instructies en voorschriften die de veiligheid van de werknemer kunnen bevorderen.”

Daarnaast stelt de Hoge Raad dat, als een werknemer die in de uitoefening van zijn werk door een verkeersongeval op de openbare weg schade lijdt en deze geen baat heeft bij de bescherming die art. 7:658 hem biedt, er voor de werkgever, naast zijn uit art. 7:658 lid 1 voortvloeiende zorgplicht, een aanvullende verplichting kan bestaan om voorzieningen te treffen teneinde de werknemer voor zulke schade schadeloos te stellen, bijvoorbeeld door een behoorlijke verzekering ten behoeve van de werknemer. De Hoge Raad stelt dat geen rechtvaardiging bestaat om onderscheid te maken tussen werknemers die met een motorvoertuig aan het verkeer deelnemen en werknemers die met een ander voertuig, zoals een fiets, of te voet aan het verkeer deelnemen. Voor voetgangers en fietsers geldt namelijk ook het risico van schade ten gevolge van een verkeersongeval. Daarom moet een werkgever op grond van het goed werkgeverschap ook voor werknemers die als fietser of voetganger aan het verkeer deelnemen zorg dragen voor een behoorlijke verzekering. Ook deze risico’s zijn namelijk goed verzekerbaar tegen betaalbare premies.

Kern: de aansprakelijkheid van de werkgever geldt ook als de werknemer in de uitoefening van zijn functie deelneemt aan het verkeer anders dan als bestuurder van een motorvoertuig, zoals fietser of voetganger (waarbij de werknemer juist erg kwetsbaar is). Het maakt daarbij geen verschil of sprake is van een meerzijdig of eenzijdig verkeersongeval.