- Wat heeft de grondwetgever bedoeld met artikel 23?
- Duaal bestel
- De vrijheid van stichting, richting en inrichting.
- Eerste inhoudelijke wijziging van artikel 23 sinds 1917: de samenwerkingsschool
- Hoeveel speelruimte voor interpretatie heeft de wetgever?
- De formele wetgever regelt de onderwijskwaliteit bij wet.
- Internationale context en recht op onderwijs behoren tot hedendaags interpretatiekader voor artikel 23
- Secularisatie, ontzuiling en individualisering
Wat heeft de grondwetgever bedoeld met artikel 23?
In 2002 concludeerde de Raad dat er op termijn mogelijk een wijziging van artikel 23 noodzakelijk zou zijn. Tien jaar later wordt het artikel opnieuw tegen het licht gehouden. Naast de vraag of de vrijheid van onderwijs past in het huidige tijdsgewricht moet er gekeken worden of die vrijheid toekomstbestendig is. Artikel 23 is zowel een klassiek als een sociaal grondrecht.
Duaal bestel
Lid 1 van artikel 23 geeft de overheid de plicht zorg te dragen voor onderwijsvoorzieningen. Het onderwijs is duaal; het openbaar onderwijs vanuit de overheid en het speciale onderwijs dat uitgaat van particulier initiatief. Eenheid en verscheidenheid vormen een grondbeginsel van het Nederlandse schoolwezen. Het openbaar onderwijs wordt overheidswege verzorgd. Inrichting en organisatie hiervan wordt bij wet geregeld. Een bijzondere school wordt gesticht door particulieren. Inrichting en organisatie hiervan wordt niet bij wet geregeld.
De vrijheid van stichting, richting en inrichting.
Vrijheid van stichting
Lid 2 van artikel 23 is een klassiek grondrecht. Het begrip onderwijs is hier een open begrip, het kan feitelijk iedere vorm van onderwijs betreffen. De wet kan wel beperkingen stellen aan het bekostigen van scholen. Om voor bekostiging in aanmerking te komen moet een bijzondere school een minimum aantal leerlingen hebben en een richting hebben die betrekking heeft op een religieuze of levensbeschouwelijke overtuiging die doorwerkt op andere terreinen van het maatschappelijke leven. Door bekostiging wordt een bijzondere school opgenomen in het nationale onderwijsbestel dat geregeld wordt door wettelijke regels. De wetgever kan de school deugdelijkheidseisen opleggen, bij het stellen van deze regelt moet vrijheid van richting in acht worden genomen: de mogelijkheid om opvattingen van religieuze of levensbeschouwelijke aard in het onderwijs tot uitdrukking te brengen.
Vrijheid van richting
De Hoge Raad oordeelde dat onder vrijheid van richting moet worden verstaan: een fundamentele oriëntatie, ontleend aan een welbepaalde godsdienstige overtuiging of levensbeschouwing. Het begrip richting is bepalend voor:
De bescherming tegen wettelijke beperkingen en ingrepen door de wetgever.
Het is de basis vanuit waar een bijzondere school ingericht kan worden.
Het is de basis van de begrenzingen van het recht om leerlingen te selecteren.
Van belang bij het stellen van eisen over de functievervulling van een leerkracht.
Vrijheid van inrichting
De vrijheid van inrichting kan worden omschreven als de vrijheid te kiezen voor een bepaalde onderwijskundig- pedagogische visie. De vrijheid om een eigen huishouding en organisatie te regelen en de vrijheid om het beheer en het bestuur van de school naar eigen inzicht vorm te geven.
Eerste inhoudelijke wijziging van artikel 23 sinds 1917: de samenwerkingsschool
In 2006 werd artikel 23 voor het eerst sinds 1917 inhoudelijk veranderd. Het maakte de weg vrij voor een samenwerkingsschool; een school met zowel openbaar als bijzonder onderwijs. Sinds 2011 is de samenwerkingsschool wettelijk mogelijk.
Hoeveel speelruimte voor interpretatie heeft de wetgever?
De Grondwetgever heeft het artikel zo geschreven dat op sommige onderdelen ruimte bestaat voor interpretatie en op andere onderdelen niet. De wetgever is niet strikt gebonden in zijn interpretatie van artikel 23. Dit komt door de materiele inhoud met open en minder open normen, maar daarbij horen nog twee belangrijke factoren:
De positie van de wetgever is in het grondwetsartikel dominant.
Beleidskeuzen die in de wetgeving zijn vastgelegd, kunnen niet in strijd met artikel 23 worden getoetst door de rechter, immers de rechter mag niet toetsen aan de Grondwet.
De wetgever heeft dus veel ruimte om artikel 23 van de Grondwet per geval in te vullen.
De formele wetgever regelt de onderwijskwaliteit bij wet.
De eisen aan onderwijskwaliteit worden bij wet geregeld. Artikel 23 onderscheid twee groepen van deugdelijkheidseisen:
De algemene eisen van lid 2.
De speciale eisen van lid 5.
Internationale context en recht op onderwijs behoren tot hedendaags interpretatiekader voor artikel 23
De kaders van het internationale recht oefenen grote invloed uit op het nationale onderwijsbeleid. Dat heeft ermee te maken dat het EVRM wordt erkend als hoger van rang dan nationaal recht.
Secularisatie, ontzuiling en individualisering
De samenleving wordt in plaats van seculair steeds meer individualistisch sinds de jaren zestig. Levensbeschouwelijke grondslagen worden verlaten en gaan over in algemene organisaties. Men blijft naar verbinding zoeken. De moderne samenleving kenmerkt zich door de verschuiving van een homogene naar een heterogene samenleving. Voor het onderwijs zijn deze gevolgen nauwelijks zichtbaar. Het grootste deel van de scholen heeft een godsdienstige of levensbeschouwelijke grondslag. Het aantal van deze scholen en het aantal leerlingen dat deze scholen bezoekt is nagenoeg gelijk gebleven.
Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Samenvattingen en studiehulp bij artikelen voor staatsrecht en constitutioneel recht
- 20+ samenvattingen bij artikelen voor staatsrecht en constitutioneel recht, zie de supporting content van deze studiegids
Inhoud
- Verkenning inzet en juridische mogelijkheden Mosquito van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelatie
- Artikel 23 Grondwet in maatschappelijk perspectief van de Onderwijsraad
- Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling
- Rechtsstaat en Rechtsorde - Brief van de ministers van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties en van sociale zaken en werkgelegenheid
- De Eerste Kamer
- De parlementaire orde is een politieke orde
- Delegatie van regelgevende bevoegdheid in Nederland: tijd voor herbezinning
- Rechtstreekse werking van internationale verdragen: een Hollands probleem met een Amerikaanse of Franse oplossing?
- De rechtsstaat: ‘Wachten op een nieuwe dageraad?’
- Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans van Staatscommissie Parlementair Stelsel
- De vertrouwensregel en het parlementaire stelsel
- The Undemocratic Dilemma
- Het gemeentelijk referendum in de praktijk: spanningen van directe democratie in een representatief stelsel
- Een Europees Monetair Fonds en de positie van het Nederlandse parlement
- Tussen Montesquieu en Dredd, de rechter, politiek en rechtvorming
- Europese grondrechten en het Nederlandse bestuursrecht
- Diplomademocratie: over spanning tussen meritocratie en democratie
- Staatsrecht in crisistijd
- Het kind en het badwater: een mini enquete over de panama papers
- Politiek water bij de juridische wijn. over de politieke rol van de rechter
- Het legaliteitsbeginsel als hoeksteen van het staats- en bestuursrecht
Gerelateerde samenvattingen en studiehulp
- Boeksamenvattingen: Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste studieboeken samengevat
- Arrestsamenvattingen: Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste arresten en jurisprudentie samengevat
- Artikelsamenvattingen: Recht en bestuur: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Recht en bestuur: samenvattingen en studiehulp - Thema
Leren, studeren en kennis delen op het gebied van juridische zaken en bestuur
Artikelen, oefenmateriaal, samenvattingen, buitenlandse stages en studiehulp,
voor rechten, bestuurskunde, politicologie en internationale studies
- Lees verder over Recht en bestuur: samenvattingen en studiehulp - Thema
- 11714 keer gelezen
- 1 of 2153
- volgende ›
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
Add new contribution