Algemeen
Het Kabinet heeft een voornemen verwoord om een algemene bepaling aan de Grondwet toe te voegen, waarin staat: ‘De Grondwet waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten’.
Over het toevoegen van een algemene bepaling
De waarborgfunctie van de Grondwet
De democratie en rechtsstaat liggen samen met grondrechten ten grondslag aan de grondwet. Deze begrippen hebben in de ontwikkeling van het denken over staatsmacht steeds meer vormgegeven. In die ontwikkeling zijn ze steeds nauwer met elkaar verbonden. De democratie, de rechtsstaat en grondrechten zijn in het verloop van tijd steeds belangrijker geworden voor het functioneren van ons staatsbestel. Ze zijn de kernbeginselen waarop onze staat is gebaseerd. Toch worden deze beginselen niet expliciet genoemd in onze grondwet. De regering betoogt met het voorstel dat de begrippen in een algemene bepaling worden opgenomen aan het begin van de grondwet. Deze expliciete benoeming maakt de waarborgfunctie van de grondwet voor de kernbeginselen duidelijker zichtbaar.
De internationale context
Het vastleggen van deze waarborgfunctie wordt geschraagd door de traditie van de internationale rechtsorde en door ontwikkelingen in verschillende internationale rechtsordes. Dat de drie pijlers democratie, rechtsstaat en grondrechten worden genoemd in verschillende internationale rechtsordes acht de regering een markant gegeven. De regering beoogt aan te sluiten bij de internationale lijn van constitutionele waarborgen van democratie, rechtstaat en grondrechten.
De grondwet waarborgt de democratie, de rechtsstaat en de grondrechten
Democratie
Een democratie waarborgt de mogelijkheid voor burgers om te participeren in het politieke proces. Zij zijn betrokken bij de vaststelling van regels die hen bindt. Tevens is actief en passief kiesrecht nodig om van een democratie te spreken. Onze grondwet kent bepalingen waaruit impliciet de democratie kan worden afgeleid. Met het opnemen van de algemene bepaling wordt de grondwettelijke waarborging van het democratieprincipe ook als zodanig geëxpliciteerd.
De rechtsstaat
Om van een rechtsstaat te spreken moet er aan een viertal vereisten zijn voldaan:
Legaliteitsbeginsel.
Machtenscheiding.
Onafhankelijke rechtspraak.
Grond en mensenrechten.
Ons grondwettelijke stelsel kent veel elementen die erop wijzen dat Nederland een rechtsstaat is, maar expliciet wordt het niet benoemd. Met het opnemen van de algemene bepaling wordt de grondwettelijke waarborging van de rechtsstaat uitdrukkelijk benoemd.
De grondrechten
Wat betreft de grondrechten lijkt de algemene bepaling wat onnodig, aangezien hoofdstuk één van de grondwet de grondrechten opsomt en zij horen bij de rechtsstaat die ook in de algemene bepaling opgenomen zal worden. Toch is dit in het voorstel apart opgenomen zodat het aansluit bij de internationale situatie, waarin grondrechten veelal een eigenstandige plaats hebben, naast de democratie en de grondrechten.
Beknopte formulering
De bepaling biedt functioneel en zichtbaar ruimte voor verschillende specifieke invullingen van het constitutionele bestel.
De reikwijdte van de algemene bepaling
Verhouding van de algemene bepaling tot de andere artikelen van de Grondwet
Het wetsvoorstel plaatst een algemene bepaling in het begin van de Grondwet. Het opnemen van deze bepaling helemaal in het begin brengt tot uitdrukking dat de waarborging van de democratie, rechtsstaat en grondrechten normatief van aard is, tevens wijst de algemene bepaling vooruit op de artikelen die zullen volgen.
Uit de kader stellende functie van de algemene bepaling blijkt niet dat deze hoger in rang zal zijn dan de andere grondwetsartikelen. Het is niet de bedoeling dat met de algemene bepaling verandering wordt aangebracht in het samenstel van regels die onze grondwet vormt. De meerwaarde van de verankering is de functie en de betekenis van de grondwet, dat zij het juridisch staatkundig basisdocument is voor Nederland. Basisnotities zoals in de algemene bepaling mogen niet ontbreken.
De verhouding tussen wetgever en rechter
De algemene bepaling dient als interpretatiekader voor de overige bepalingen in de grondwet en als hulpmiddel als er twijfel bestaat over hoe de grondwet moet worden uitgelegd. De grondwettelijke bepalingen en andere voorschriften moeten worden geïnterpreteerd in het licht van de algemene bepaling. Het voorstel voor deze algemene bepaling houdt geen verandering in voor de verhouding tussen de wetgever en de rechter.
Consultatie
Over dit wetsvoorstel heeft een internetconsultatie plaatsgevonden. De reacties zijn over het algemeen erg positief. Uit de reacties blijkt onder andere:
Dat het voornemen over de brede linie bijval krijgt.
Dat wellicht de bepaling iets te beperkt geformuleerd, maar deze reacties hebben niet tot verandering van de bepaling geleid.
Dat de verhouding tussen democratie, rechtsstaat en grondrechten wordt helder gevonden.
Dat de grondrechten al onderdeel zijn van de rechtsstaat, maar dit heeft tevens niet tot wijziging geleid.
Dat menselijke waarde opgenomen zou moeten worden als extra waarde, maar dit heeft ook niet tot wijziging geleid.
Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Samenvattingen en studiehulp bij artikelen voor staatsrecht en constitutioneel recht
- 20+ samenvattingen bij artikelen voor staatsrecht en constitutioneel recht, zie de supporting content van deze studiegids
Inhoud
- Verkenning inzet en juridische mogelijkheden Mosquito van het Ministerie van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelatie
- Artikel 23 Grondwet in maatschappelijk perspectief van de Onderwijsraad
- Verklaring dat er grond bestaat een voorstel in overweging te nemen tot verandering van de Grondwet, strekkende tot het opnemen van een algemene bepaling
- Rechtsstaat en Rechtsorde - Brief van de ministers van Binnenlandse zaken en Koninkrijksrelaties en van sociale zaken en werkgelegenheid
- De Eerste Kamer
- De parlementaire orde is een politieke orde
- Delegatie van regelgevende bevoegdheid in Nederland: tijd voor herbezinning
- Rechtstreekse werking van internationale verdragen: een Hollands probleem met een Amerikaanse of Franse oplossing?
- De rechtsstaat: ‘Wachten op een nieuwe dageraad?’
- Lage drempels, hoge dijken. Democratie en rechtsstaat in balans van Staatscommissie Parlementair Stelsel
- De vertrouwensregel en het parlementaire stelsel
- The Undemocratic Dilemma
- Het gemeentelijk referendum in de praktijk: spanningen van directe democratie in een representatief stelsel
- Een Europees Monetair Fonds en de positie van het Nederlandse parlement
- Tussen Montesquieu en Dredd, de rechter, politiek en rechtvorming
- Europese grondrechten en het Nederlandse bestuursrecht
- Diplomademocratie: over spanning tussen meritocratie en democratie
- Staatsrecht in crisistijd
- Het kind en het badwater: een mini enquete over de panama papers
- Politiek water bij de juridische wijn. over de politieke rol van de rechter
- Het legaliteitsbeginsel als hoeksteen van het staats- en bestuursrecht
Gerelateerde samenvattingen en studiehulp
- Boeksamenvattingen: Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste studieboeken samengevat
- Arrestsamenvattingen: Staatsrecht en constitutioneel recht: De beste arresten en jurisprudentie samengevat
- Artikelsamenvattingen: Recht en bestuur: De beste wetenschappelijke artikelen samengevat
Recht en bestuur: samenvattingen en studiehulp - Thema
Leren, studeren en kennis delen op het gebied van juridische zaken en bestuur
Artikelen, oefenmateriaal, samenvattingen, buitenlandse stages en studiehulp,
voor rechten, bestuurskunde, politicologie en internationale studies
- Lees verder over Recht en bestuur: samenvattingen en studiehulp - Thema
- 11714 keer gelezen
- 1 of 2153
- volgende ›
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Online access to all summaries, study notes en practice exams
- Check out: Register with JoHo WorldSupporter: starting page (EN)
- Check out: Aanmelden bij JoHo WorldSupporter - startpagina (NL)
How and why would you use WorldSupporter.org for your summaries and study assistance?
- For free use of many of the summaries and study aids provided or collected by your fellow students.
- For free use of many of the lecture and study group notes, exam questions and practice questions.
- For use of all exclusive summaries and study assistance for those who are member with JoHo WorldSupporter with online access
- For compiling your own materials and contributions with relevant study help
- For sharing and finding relevant and interesting summaries, documents, notes, blogs, tips, videos, discussions, activities, recipes, side jobs and more.
Using and finding summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
- Use the menu above every page to go to one of the main starting pages
- Starting pages: for some fields of study and some university curricula editors have created (start) magazines where customised selections of summaries are put together to smoothen navigation. When you have found a magazine of your likings, add that page to your favorites so you can easily go to that starting point directly from your profile during future visits. Below you will find some start magazines per field of study
- Use the topics and taxonomy terms
- The topics and taxonomy of the study and working fields gives you insight in the amount of summaries that are tagged by authors on specific subjects. This type of navigation can help find summaries that you could have missed when just using the search tools. Tags are organised per field of study and per study institution. Note: not all content is tagged thoroughly, so when this approach doesn't give the results you were looking for, please check the search tool as back up
- Check or follow your (study) organizations:
- by checking or using your study organizations you are likely to discover all relevant study materials.
- this option is only available trough partner organizations
- Check or follow authors or other WorldSupporters
- by following individual users, authors you are likely to discover more relevant study materials.
- Use the Search tools
- 'Quick & Easy'- not very elegant but the fastest way to find a specific summary of a book or study assistance with a specific course or subject.
- The search tool is also available at the bottom of most pages
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
- Check out: Why and how to add a WorldSupporter contributions
- JoHo members: JoHo WorldSupporter members can share content directly and have access to all content: Join JoHo and become a JoHo member
- Non-members: When you are not a member you do not have full access, but if you want to share your own content with others you can fill out the contact form
Quicklinks to fields of study for summaries and study assistance
Field of study
- All studies for summaries, study assistance and working fields
- Communication & Media sciences
- Corporate & Organizational Sciences
- Cultural Studies & Humanities
- Economy & Economical sciences
- Education & Pedagogic Sciences
- Health & Medical Sciences
- IT & Exact sciences
- Law & Justice
- Nature & Environmental Sciences
- Psychology & Behavioral Sciences
- Public Administration & Social Sciences
- Science & Research
- Technical Sciences
Add new contribution