Deze samenvatting is gebaseerd op het studiejaar 2013-2014.

Hoorcollege 7: Gastcollege – Gezondheidscampagnes, interpersoonlijke communicatie en emoties beïnvloeden gezondheidsgedrag

Hanneke Hendriks vertelde in dit college over haar proefschrift. Het proefschrift ging over of anti-alcohol campagnes en praten over alcohol tot meer binge drinking (comazuipen) zou leiden.

Hiervoor had ze vier deelvragen:

1. “Hoe interacteren gezondheidscampagnes en gespreksstof (alcohol)”
   Conclusie: Significante interactie, negatief effect van praten over alcohol als er geen campagne te zien was, wel effect als er een anti-alcohol campagne te zien was. Verklaring: gespreksvalentie (valentie = de mogelijkheden om met een woord afleidingen en samenstellingen te vormen)
2. “Beïnvloeden gezondheidscampagnes gespreksvalentie”
   Conclusie: anti-alcohol campagnes beïnvloedden de gespreksvalentie van alcohol negatief (er werd dus negatiever gesproken over alcohol).
3. “Welke bericht geïnduceerde emoties zijn belangrijk voor gespreksvalentie”
   Conclusie: Hoe negatiever de gespreksvalentie was, hoe negatiever men stond tegenover alcohol drinken en men zag een vermindering in comazuipen.
4. “Wat is de rol van zelfperceptie”
   Conclusie: Alleen de valentie van zichzelf en niet van de gesprekspartner beïnvloedde comazuipen.

Algemene conclusie: praten over gezondheidsonderwerpen zonder dat daarbij campagnes te zien zijn heeft een negatief effect op comazuipen. Gezondheidscampagnes beïnvloeden de gespreksvalentie, maar vooral de zelfperceptie beïnvloedt de gespreksvalentie.

Online vergeleken met offline communicatie

Bij online communicatie wordt de druk verlaagd om sociaalwenselijk te reageren. Men hoeft dus niet veel verstand te hebben van het onderwerp om zich in een discussie te kunnen mengen. Mensen hebben een gevoel van anonimiteit als ze online zijn, waardoor ze negatiever durven te zijn over hun gesprekspartners.

Hier zijn recente studies op uitgevoerd betreft alcoholgebruik. Of het er dus toe doet of iemand online of offline communiceert betreft de gespreksvalentie.

De conclusie uit deze onderzoeken was dat de gespreksvalentie over alcohol omhoog ging als men online was. Er was geen direct effect op alcoholpredictoren, maar indirect dus wel. Het hing er ook af of de gesprekspartners nauw gerelateerd waren of niet (betreft de gespreksvalentie), bij niet gerelateerd was de gespreksvalentie online het hoogst.

Positieve emoties in alcohol reclames en alcohol consumptie

Uit de literatuur blijkt dat voor interpersoonlijke communicatie arousal nodig is. Daarom zijn er twee studies uitgevoerd om te kijken of positieve emoties in een pro-alcohol reclame ertoe leiden dat mensen meer alcohol consumeren.

Bij de eerste studie werd gekeken of “tevredenheid” in een reclame een ander effect op arousal had dan “vreugde”.

Bij de tweede studie werd humor met niet-humor vergeleken, om dus te kijken of humor voor een hogere arousal zou zorgen.

Conclusie: Vreugde had inderdaad meer effect op arousal dan tevredenheid, maar samen hadden ze meer effect dan een neutrale boodschap. Humor bleek ook een verhoogd effect te geven op arousal. 

Er werd geen direct effect waargenomen op de alcohol consumptie, maar wel een indirect effect. Arousal leidt namelijk tot meer interpersoonlijke communicatie en dit werkt weer positief op alcoholpredictoren.

Implicaties

Uit deze onderzoeken komen een aantal implicaties naar voren:

• Men moet alleen een gesprek over alcohol stimuleren wanneer de gespreksvalentie dat toelaat.
• Men stimuleert een gezonde gespreksvalentie dan door middel van angst (afschrikmethodes). Men moet het niet met humor of andere positieve emoties proberen, want die zorgen voor arousal.
• Offline communicatie.
• De gesprekspartner moet welwillend zijn en een goede zelfperceptie hebben.

Vervolgonderzoek

Humor heeft effect en angst heeft effect. Nu wil men gaan testen of het gebruik van humor en angst in een gezondheidscampagne een positief effect heeft op de gespreksvalentie. Al kan het allebei ook hun negatieve kanten hebben en daardoor de campagne dus een averechts effect heeft. Uit een onderzoek waarbij precies hetzelfde werd gedaan, maar dan met huidkanker en zonnebrand gebruiken, kwam een positief resultaat naar voren.