Inleiding staats- en bestuursrecht - B1 - Rechten - UU - Extra oefenvragen (1)

Vragen

Vraag 1

De regering is bevoegd om besluiten van gemeentelijke en provinciale organen te vernietigen.

1. Noem twee gronden voor deze bevoegdheid.

2. Geef aan in welke mate de onderhavige bevoegdheid in strijd is met het beginsel van machtsverdeling in de Nederlandse gedecentraliseerde eenheidsstaat en met democratiebeginsel.

Vraag 2

In het centrum van Maarssen staat een grote kerk waar elke ochtend een mis wordt gehouden. De pastoor roept zijn aanhangers op bij deze mis aanwezig te zijn. Dit doet hij door een kwartier lang de klokken te luiden. Dit vroege klokgelui heeft als gevolg dat veel omwonenden een klacht hebben ingediend. Op basis van deze klachten heeft het college van B&W een onderzoek ingesteld naar de ernst van de geluidsoverlast. Artikel 10 Wet openbare manifestaties (WOM) luidt als volgt:

‘Klokgelui ter gelegenheid van godsdienstige en levensbeschouwelijke plechtigheden en lijkplechtigheden, alsmede oproepen tot het belijden van godsdienst of levensovertuiging, zijn toegestaan. De gemeenteraad is bevoegd ter zake regels te stellen met betrekking tot duur en geluidniveau.’

Bij besluit van 11 mei 2007 heeft de gemeenteraad regels gesteld omtrent het geluidniveau: het te produceren geluidniveau mag niet hoger zijn dan 9 dB(a.. Het college van B&W heeft het vermoeden dat het klokgelui een hoger geluidniveau produceert dan 9 dB(a.. Het college wil derhalve een last onder dwangsom opleggen aan de geloofsgemeenschap. Adviesbureau Precisie krijgt van het college de opdracht om in de buurt van de kerk het geluid te meten. Uit het onderzoek van Precisie blijkt dat de kerkklokken 10 dB voortbrengen.

1. Op basis van welk in de Awb neergelegd beginsel van behoorlijk bestuur dient het college van B&W een (voor)onderzoek te verrichten naar het geluidsniveau van het klokgelui?

2. Kan het college van B&W zijn besluit zonder meer baseren op het rapport van Precisie?

   Het college van B&W weet niet zeker of het bevoegd is om een last onder dwangsom op te leggen aan de geloofsgemeenschap wegens het overschrijven van het geluidsniveau.

3. Verklaar waarom het college van B&W de bevoegdheid heeft om een last onder dwangsom op te leggen. Gebruik bij het beantwoorden van deze vraag de relevante wetsartikelen.

Ondanks meerdere waarschuwingen van het college houdt het klokgelui in de ochtend stand. Het college van B&W besluit bij brief van 17 december 2007 een last onder dwangsom op te leggen. De geloofsgemeenschap verbeurt een dwangsom van 50 euro voor elke dag ná 1 januari 2008 waarop wordt waargenomen dat de klokken van 08.30 tot 08.45 uur een geluidsniveau produceren dat hoger ligt dan 9 dB(a.. De kerk kan maximaal 600 euro aan dwangsommen verbeuren.

4. Bepaal of de brief van 17 december 2007 van het college van B&W een besluit is in de zin van de Awb.

Volgens diverse buurtbewoners onder wie mevrouw Willems is de opgelegde dwangsom niet hoog genoeg om naleving van de last af te dwingen. Hoewel mevrouw Willems geen zicht heeft op de kerk, meent zij dat ze in de ochtend veel last heeft van het klokgelui.

5. Beoordeel of mevrouw Willems belanghebbende is in de zin van de Awb.

6. Ga ervan uit dat mevrouw Willems een procedure tegen de last onder dwangsom wil beginnen. Omschrijf de rechtsgang tot in hoogste instantie. Je mag ervan uitgaan dat mevrouw Willems belanghebbende is in de zin van de Awb.

7. Veronderstel dat mevrouw Willems naar de Nationale Ombudsman stapt. Verschilt de toetsing van de Nationale Ombudsman met die van de bestuursrechter?

Vraag 3

Gebruik het volgende fictieve krantenartikel bij het beantwoorden van deze vraag:

In hoger beroep nog eens een gevangenisstraf van vijf jaar

Van onze verslaggever

Den Haag - Het gerechtshof in Den Haag heeft Dennis F. maandag veroordeeld tot vijf jaar cel wegens het voorbereiden van een terreuraanslag in 2007. Volgens het hof zou F. verschillende aanslagen op treinstations willen plegen. Het Openbaar Ministerie eiste zeven jaar en beschuldigde A. onder andere van het in bezit hebben van plattegronden van en routebeschrijvingen naar verschillende trein- en metrostations. Daarnaast werden er andere voorwerpen die ‘kennelijk bestemd waren voor het plegen van een aanslag’ gevonden in het huis van F. Dit ondanks het provisorische karakter van een deel van het materiaal. In een andere zaak kreeg F. al eerder zes jaar. F. zit momenteel deze straf uit in een gevangenis in Lelystad. De gevangenisstraf van vijf jaar die het gerechtshof in Den Haag oplegde komt bij deze straf.

De veroordeling heeft als consequentie dat F. van rechtswege ontzet is uit het actief en passief kiesrecht. In de andere zaak vorderde OM nog dat F. ontzet zou worden uit het kiesrecht. De rechter wees echter deze vordering af, omdat deze sanctie enkel kan worden toegepast in geval van een gevangenisstraf van minimaal tien jaar.

Welke onjuistheid omtrent het kiesrecht staat in dit bovenstaande krantenartikel?

Vraag 4

Betekent ''constitutie'' hetzelfde als ''grondwet''?

Antwoordindicatie

Vraag 1a

Zie hiervoor artikel 132 lid 4 Gw: wegens strijd met het algemeen belang en wegens strijd met het recht.

Vraag 1b

Ten eerste is er sprake van strijd met het beginsel van machtsverdeling in de gedecentraliseerde eenheidsstaat, want de vernietiging door het hogere orgaan (regering) beperkt de vrije beleidsruimte van een lager orgaan (gemeenteraad of provinciale staten) op decentraal niveau. Ten tweede is er sprake van strijd met het democratiebeginsel, omdat de regering (de Kroon) als niet gekozen orgaan een besluit van een orgaan dat democratisch is gekozen vernietigt.

Vraag 2a

Het college van B&W dient op basis van het beginsel van zorgvuldige voorbereiding (artikel 3:2 Awb) onderzoek te verrichten naar de relevante feiten en af te wegen belangen.

Vraag 2b

Het college van B&W kan zijn besluit niet zonder meer baseren op het rapport van Precisie, omdat het college verplicht is ervoor te zorgen dat het onderzoek op een verantwoordelijke manier wordt uitgevoerd (artikel 3:9 Awb). Het college dient derhalve te kijken naar de manier van onderzoek door de adviseur, naar de deskundigheid van de adviseur en naar diens samenstelling.

Vraag 2c

Het college van B&W beschikt krachtens artikel 125 Gemeentewet over de bevoegdheid om bestuursdwang toe te passen. Bovendien is het college bevoegd om op basis van artikel 5:32 Awb een last onder dwangsom op te leggen.

Vraag 2d

De brief is een besluit in de zin van de Awb. Ten eerste bevat de brief een schriftelijke beslissing van een bestuursorgaan, namelijk het college van B&W. Ten tweede is er sprake van een publiekrechtelijke rechtshandeling, omdat het college van B&W een verplichting oplegt op basis van een publiekrechtelijke bevoegdheid. De brief is een beschikking (artikel 1:3 lid 2 Awb), omdat de brief gericht is tot het parochie en deze voldoende concreet is.

Vraag 2e

Bij deze vraag dien je de OPERA-criteria uit te werken: objectief, persoonlijk, eigen, rechtstreeks en actueel. Blijkens artikel 1:2 Awb heeft een belanghebbende een belang dat rechtstreeks bij een besluit is betrokken. In casu kunnen er twijfels bestaan omtrent het persoonlijke belang van mevrouw Willems. Het persoonlijke belang dient te worden bepaald op basis van het zicht- en afstandscriterium (ABRvS Vroonermeerbos). Hoewel mevrouw Willems geen zicht heeft op de kerk, ondervindt zij echter wel geluidsoverlast. Aangezien de last onder dwangsom directe invloed heeft op haar leefomgeving, zal mevrouw Willems als belanghebbend beschouwd worden.

Vraag 2f

Mevrouw Willems kan conform artikel 7:1 jo. 8:1 Awb bezwaar instellen bij het bestuursorgaan dat het primaire besluit heeft genomen, in casu het college van B&W. Zij kan daarna in beroep gaan bij de sector bestuursrecht van de rechtbank (artikel 8:1 Awb). Vervolgens kan zij in hoger beroep gaan bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State (artikel 37 Wet op de RvS).

Vraag 2g

Krachtens artikel 9:27 lid 1 Awb toetst de Nationale Ombudsman of het bestuursorgaan behoorlijk heeft gehandeld. De Nationale Ombudsman onderzoekt net als de rechter of een besluit in strijd is met het recht (bijvoorbeeld de algemene beginselen van behoorlijk bestuur). Hij beoordeelt tevens of het besluit behoorlijk/fatsoenlijk is jegens de burger.

Vraag 3

De ontzetting uit het kiesrecht gebeurt niet automatisch bij een gevangenisstraf van een dergelijke hoogte. Een persoon ontzetten uit zijn kiesrecht vindt niet van rechtswege plaats maar enkel indien de rechter deze ontzetting als bijkomende straf oplegt. Verder kan ontzetting uit het kiesrecht worden opgelegd naast naast een gevangenisstraf van minimaal één jaar (artikel 54 lid 2 Gw).

Vraag 4

Het begrip ''constitutie'' betekent niet hetzelfde als de term ''grondwet''. De constitutie betreft het geheel aan rechtsregels dat de grondslagen van het staatsbestel omvat. De grondwet is een (geschreven) wet met een hoger rechtskarakter waarin veel van deze rechtsregels zijn opgenomen. Deze regels hoeven echter niet allemaal te zijn vervat in de grondwet. Hoewel elke staat een constitutie heeft, heeft niet elke staat een grondwet.