Neuropsychologische diagnostiek hoorcolleges (Universiteit Utrecht)
- 1583 keer gelezen
Wat is intelligentie? Hier zijn twee ideeën hierover:
Binet ontwikkelde een test voor de geschiktheid voor school of voor het leger. Dit is de basis voor onze intelligentietest.
Catell onderscheidde fluid en crystallized intelligence.
Intelligentie is geassocieerd met het fronto-pariëtale netwerk.
Flynn effect: elke 10 jaar gaat de intelligentie omhoog.
De WAIS 3 geeft een IQ-score aan de hand van de verbale en performale schaal. Bestaat o.a. uit:
Nu wordt de WAIS 4 gebruikt; geen verbaal en performaal IQ meer, maar Index scores. Hierbij zijn er veel testen veranderd. 4 indexen:
En een totaalscore.
Raven: een test voor mensen die de taal niet spreken. Meet fluid intelligence / de g factor. Deze zou cultuurvrij moeten zijn, maar westerse landen zijn hier gewend aan.
NLV: kan binnen 5 minuten tijd, en geeft een goed beeld van het premorbide functioneren van patiënten. Ook bij stoornissen blijven de gebieden van deze test vaak intact.
KAIT (Kaufman Adolescent and Adult Intelligence Test): gebaseerd op neuropsychologische modellen, onderscheidt gekristalliseerde en vloeiende intelligentie. Heeft een grote normgroep.
Waarom intelligentie meten binnen de neuropsychologie?:
Testing the limits: probeer verklaringen voor het slecht presteren van patiënten uit te sluiten:
Conclusie van het artikel van Barbey: intelligentie overlapt met werkgeheugen en executieve functies. Gedeelde betrokkenheid van groot parieto-frontaal netwerk.
Vaak wil je een schatting van het pre-morbide functioneren. Als iets volgens de normgegevens afwijkend is hoeft dat geen verandering in functioneren te betekenen. En andersom hoeft een volgens de normgegevens gemiddelde prestatie niet te betekenen dat er geen verandering in het functioneren heeft plaatsgevonden.
Pre-morbine functioneren is echter lastig vast te stellen, dus vaak komt het neer op een schatting, op basis van opleiding en beroep.
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
Er zijn verschillende tests die verschillende domeinen onderzoeken:
Er zijn verschillende typen vraagstellingen:
De diagnosticus vormt vanaf het eerste moment hypotheses. Hypotheses vormen de vragen in de anamnese; tijdens anamnese kun je je hypotheses bijstellen.
Waarschijnlijkheidsdiagnose: verwerpen van een aantal hypotheses en op 1 hypothese uitkomen.
Soms zijn er andere disciplines nodig voor verder onderzoek. De medicus stelt de medische diagnose.
De COTAN (commissie testaangelegenheden nederland) beoordeelt op:
Punten van aandacht zijn: veel taken komen uit het buitenland; veel taken hebben nog geen COTAN beoordeling. Je moet dus zelf beoordelen of een test geschilt is.
Problemen met herhaald testen; leereffect treedt op, en van veel testen zijn geen test-hertestgegevens beschikbaar. Gebruik parallel testen. Echter, dan nog steeds testwise (je kent het idee van de test al, bijvoorbeeld het verrassings effect van de Rey taak).
Gedragsneurologische proeven kunnen ook nodig zijn(gezichtsvermogen, apraxie, etc.).
Volgorde van test: zorg dat er geen interferentie is. Zorg ook voor standaardisatie. Maar ook: testing the limits. Dit houdt in dat als je bijvoorbeeld een psychomotorisch vertraagde patiënt hebt, je het snelheids component weghaalt uit de taak. Anders meet je namelijk alleen de traagheid terwijl dat niet het doel is van de taak.
Naast cognitief functioneren moet je ook andere factoren in kaart brengen omdat die allemaal invloed kan hebben op je cognitieve functies. Zoals:
Je meting bestaat uit twee onderdelen:
Betrouwbaarheid is belangrijk: blijft het resultaat van de test hetzelfde als je de test nogmaals afneemt?
Validiteit van test eveneens belangrijk: meet de test wat hij beoogt te meten?
Normen: gezonde controles of een vergelijkbare patiëntengroep
De sensitiviteit en specificiteit kunnen weergegeven worden in een ROC curve. Je kijkt naar de AUC (area under the curve). 0.5 is geen onderscheidend vermogen, 1.0 is maximaal onderscheidend vermogen.
Ook de positief(kans dat een persoon die een afwijkende score heeft, de ziekte ook echt heeft) en negatief voorspellende waarde (geen klachten, geen ziekte). zijn belangrijk. Niet alleen de sensitiviteit en
.....read moreQuiz:
Er zijn verschillende niveaus van visuele waarneming:
Bij patiënten met schade aan de pariëtaal, temporaal of occipitaal kwab en de onderliggende witte stof banen verwacht je stoornissen in de visuele waarneming. Vaak als gevolg van CVA, traumatisch hersenletsel, tumor, maar ook na neurodegeneratieve aandoeningen.
Stoornissen in de primaire verwerking
Voor detectie wil je als eerste testen of er visuele veld defecten zijn. Dit kan handmatig of met een computer test.
Achromatopsie: komt voor na een bilaterale beschadiging van de ventrale pre-striate (temporale) cortex. Test: Ishihara test. Kleur kan je ook testen met de Farnsworth-Munsell test; die heeft ook een computer versie, en een versie voor grijstinten.
Stoornis in het waarnemen van de vorm: visuele vorm agnosie. Test: Efron vormen. Kan ook de cortical vision screening test. Vaak na koolmonoxidevergiftiging.
Primaire visuoruimtelijke stoornissen in:
Hogere orde processen spelen hier ook een rol. Vaker gestoord na rechterhersenhelft, maar patiënten met letsel aan de linker kant scoren slechter op de gespiegelde versie. Kan wellicht een gevolg zijn van neglect.
Dus er zijn specifieke tests voor specifieke primaire visuele stoornissen. Maar let op: selectieve stoornissen zijn zeldzaam, meestal komen meerdere tegelijkertijd voor.
Hogere orde stoornissen --> in het herkennen van voorwerpen en gezichten
De herkenning verloopt in twee stappen:
Patiënten die ondanks intacte basale visuele functies problemen hebben met het herkennen van voorwerpen, hebben een agnosie.
Visuele agnosie test: benoemen van plaatjes, zoals de Boston benoemtaak. Er zijn twee vormen van visuele agnosie:
Is migratie een risico? Migranten hebben gemiddeld minder jaren onderwijs, wat betekent dat er minder cognitieve reserves zijn. Ook is er sprake van een lagere socio-economische status, wat je levensstijl beïnvloedt. Roken bijvoorbeeld is ook een risico. Etniciteit zelf is geen risicofactor voor het krijgen van cognitieve aandoeningen; sekse ook niet.
Hoe neem je tests af als de moedertaal niet Nederlands is?
Diagnostiek is lastig want:
Je kunt dus wel de test gaan vertalen, maar nog steeds is de validiteit en betrouwbaarheid in het geding, omdat het niveau vaak nog te hoog ligt.
Mensen die niet-geletterd zijn blijken moeite te hebben met de visuele associatie test. De reden lijkt te zijn dat het lastig is om een plaatje in woorden om te zetten bij mensen met weinig jaren onderwijs. Realistische plaatjes (ipv tekeningen) gebruiken helpt al een stuk.
Welke geheugentesten zijn bruikbaar?:
Er is een Cross-Culturele Dementiescreening (CCD), die geschikter is omdat:
Corsi Block-Tapping Test is een alternatief voor de WAIS-cijferreeksen test.
Beperkingen CCD:
Een alternatief voor de MMSE is de RUDAS. Hierbij wordt het volgende getest:
Redenen voor niet (of laat) inschakelen van specialistische hulp kunnen zijn schaamte, dementie niet zien als ziekte of als onderdeel van normale veroudering, schaamte en stigma
Dus: wat maakt diagnostiek bij niet-westerse migranten zo moeilijk? De taal, culturele verschillen, begrijpelijkheid van de inhoud, laag geletterd.
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
Aandachtsstoornissen en executieve functiestoornissen zijn mogelijk bij heel veel ziektebeelden. Vooral na beschadiging aan de frontaalkwab, maar ook mogelijk na schade in andere delen van de hersenen. Een voorbeeld is frontotemporale dementie (de gedragsvariant).
Veelgebruikte aandachtstaken zijn:
Bourdon Wiersma: allemaal stipjes, de groepjes met 4 stipjes moeten weggeruisd worden.
D2: alle d’s met 2 streepjes moeten aangestreept worden. Duurt minder lang.
Stroop taak: benoem de kleur van de inkt, in plaats van het woord dat er in letters staat. De neiging om te willen lezen is de afleider.
TMT: de cijfers in oplopende volgorde met elkaar verbinden. Daarna cijfers en letters afwisselend met elkaar verbinden (1A, 2B, 3C, etc.).
Testbatterij aandacht: test of everyday attention. Bestaat uit 8 subtests die verschillende aspecten van de aandacht testen, namelijk:
Ook de mentale flexibiliteit wordt getest: kan je snel wisselen van taak en instructies?
Executieve functies is een paraplu begrip en kan je niet met één test meten. Sommige taken zijn:
Screeningtest executieve functies: frontal assessment battery. Geeft een eerste indruk van het executief functioneren. Kan ook als bedside screening gebruikt worden, wordt soms ook al door de arts afgenomen.
Maar standaard tests van executieve functies zijn niet altijd goede voorspellers van functioneren in het dagelijks leven. De BADS is een testbatterij van executieve functies en is ontwikkeld om stoornissen te diagnosticeren op een ecologisch valide manier.
De BADS bestaat uit 7 taken:
De BADS meet cognitieve flexibiliteit, probleemoplossend vermogen, planning, beoordelen en schattingen, gedragsregulatie.
Ecologische validiteit: in hoeverre kan een test de beperkingen van een patiënt voorspellen in zijn natuurlijke omgeving?
Concurrent validiteit: in
.....read moreWat is intelligentie? Hier zijn twee ideeën hierover:
Binet ontwikkelde een test voor de geschiktheid voor school of voor het leger. Dit is de basis voor onze intelligentietest.
Catell onderscheidde fluid en crystallized intelligence.
Intelligentie is geassocieerd met het fronto-pariëtale netwerk.
Flynn effect: elke 10 jaar gaat de intelligentie omhoog.
De WAIS 3 geeft een IQ-score aan de hand van de verbale en performale schaal. Bestaat o.a. uit:
Nu wordt de WAIS 4 gebruikt; geen verbaal en performaal IQ meer, maar Index scores. Hierbij zijn er veel testen veranderd. 4 indexen:
En een totaalscore.
Raven: een test voor mensen die de taal niet spreken. Meet fluid intelligence / de g factor. Deze zou cultuurvrij moeten zijn, maar westerse landen zijn hier gewend aan.
NLV: kan binnen 5 minuten tijd, en geeft een goed beeld van het premorbide functioneren van patiënten. Ook bij stoornissen blijven de gebieden van deze test vaak intact.
KAIT (Kaufman Adolescent and Adult Intelligence Test): gebaseerd op neuropsychologische modellen, onderscheidt gekristalliseerde en vloeiende intelligentie. Heeft een grote normgroep.
Waarom intelligentie meten binnen de neuropsychologie?:
Testing the limits: probeer verklaringen voor het slecht presteren van patiënten uit te sluiten:
Conclusie van het artikel van Barbey: intelligentie overlapt met werkgeheugen en executieve functies. Gedeelde betrokkenheid van groot parieto-frontaal netwerk.
Vaak wil je een schatting van het pre-morbide functioneren. Als iets volgens de normgegevens afwijkend is hoeft dat geen verandering in functioneren te betekenen. En andersom hoeft een volgens de normgegevens gemiddelde prestatie niet te betekenen dat er geen verandering in het functioneren heeft plaatsgevonden.
Pre-morbine functioneren is echter lastig vast te stellen, dus vaak komt het neer op een schatting, op basis van opleiding en beroep.
Alle artikelen die deel uitmaken van de stof voor het vak Neuropsychologische Diagnostiek aan de UU zijn samengevat door JOHO. Maak gebruik van de zoekfunctie op WorldSupporter om de samenvattingen te vinden:
Norris, G., & Tate, R.L. (2000). The Behavioural Assessment of the Dysexecutive Syndrome (BADS): Ecological, Concurrent and Construct Validity. Neuropsychological Rehabilitation: An International Journal, 10 (1), 33-45.
Lamberts KF, Evans JF, Spikman JM. A real-life, ecologically valid test of executive functioning: The executive secretarial task. J Clin Exp Neuropsych. 2010:32;56–65
D. VonDras, M. R. Powless , A. K. Olson , D. Wheeler & A. L. Snudden (2005) Differential effects of everyday stress on the episodic memory test performances of young, mid-life, and older adults, Aging & Mental Health, 9:1, 60-70
Carone, D. A., Iverson, G. L., & Bush, S. S. (2010). A model to approaching and providing feedback to patients regarding invalid test performance in clinical neuropsychological evaluations. The Clinical Neuropsychologist, 24(5), 759-778
Kent P. (2017) Fluid intelligence: A brief history, Applied Neuropsychology: Child, 6:3, 193-203
Paragraaf 3.9 uit Richtlijn neuropsychologische revalidatie
Paemeleire, F. & Moerkerke, L. (2019). Dynamisch assessment bij personen met ernstige afasie. Logopedie, 32(4), 5-17
Goudsmit,M., Uysal-Bozkir, O., Parlevliet ,JL. van Campen, JPCM., de Rooij SE., Schmand B. (2017) The Cross-Cultural Dementia Screening (CCD): A new neuropsychological screening instrument for dementia in elderly immigrants, Journal of Clinical and Experimental Neuropsychology, 39, 163-172
Stralen, H. E., & Dijkerman, H. C. (2011). Central Touch disorders. Scholarpedia, 6(10), 8243
Schintu, S., Hadj-Bouziane, F., Dal Monte, O., Knutson, K.M., Pardini, M., Wassermann, E.M.,Grafman, J., & Krueger, F. (2014). Object and space perception – Is it a matter of hemisphere? Cortex, 57, 244-253
Afasie is een verworven taalstoornis, veroorzaakt door hersenletsel, waarbij het begrijpen en het uiten van gesproken en geschreven taal gestoord is.
Classificering wordt niet meer gedaan ivm grote verscheidenheid.
Dysfasie: een ontwikkelingsstoornis in het verwerven van taal zonder aanwijsbaar neurologisch letsel.
Dysartrie: spraakstoornis, ontstaan door verlamming van de spieren die bij articulatie worden gebruikt.
Spraakapraxie: een stoornis in de aansturing van de spraak.
Primair progressieve afasie: ontstaat geleidelijk en niet acuut, wordt veroorzaakt door een onderliggende neurodegeneratieve aandoening, vorm van dementie.
Taalonderzoek heeft als resultaat:
Basis afasie onderzoek bestaat uit:
Prognostisch model: de kans op een goed herstel op 1 naar na de beroerte is te voorspellen aan de hand van een formule.
PALPA: wordt gebruikt om verder in te zoomen op problemen die eerder gevonden zijn.
SAT visueel: begrippen bij elkaar zoeken.
ANTAT: meten verbale communicatie in rollenspellen die het dagelijks leven nabootsen.
Scenario test: soortgelijk ^
ASTA: scores uit opnames van de patiënt.
Doelstellingen afasietherapie:
GANBA: kijken naar non-verbale cognitieve vaardigheden, kan gebruikt worden bij afasie.
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte
.....read moreEen psycholoog handelt:
De Algemene Standaard Testgebruik NIP: een richtlijn over hoe je je dient te gedragen tijdens het afnemen van tests. Bestaat uit o.a.:
Actoren:
Taalgebruik:
Een rapport bestaat uit:
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
Onderpresteren houdt in dat de patiënt minder goed presteert op taken dan hij zou kunnen bij redelijke mate van inspanning.
Simuleren: nabootsen van symptomen
Aggraveren: aandikken van symptomen
Confronteren met onderpresteren: Carone et al. (2010) hebben een concreet stappenplan opgesteld voor het geven van feedback bij invalid test performance. Highlights:
In de praktijk:
Rey Fifteen Items Test scoring:
Principes symptoomvaliditeitstaken:
VAT-E: test om mogelijk onderpresteren te signaleren. Is de uitgestelde herkenning beter dan de onmiddellijke herkenning? Dit is een aanwijzing voor onderpresteren. Alle symptoomvaliditeitsschalen:
Doel van de gewone VAT is het meten van episodisch geheugen door het aanleren van de visuele associaties.
AKTG: je laat 5 woorden zien die de patiënt moet onthouden, vervolgens een rekensom, en daarna weer 5 woorden, waarvan 3 hetzelfde zijn als daarvoor. Welke 3 woorden heeft u hiervoor gezien? Scoring:
TOMM: 50 plaatjes, goed onthouden, daarna 50 responsitems: 2 opties, welk plaatje eerder gezien? Dit is deel 1, indien foutloos: klaar. Indien niet foutloos: door naar deel 2 (dezelfde plaatjes als deel 1, maar andere volgorde:
SIMS: zelfrapportageschaal met 75 ja/nee items gericht op
Items met een bizarre strekking. Bijv: een week heeft 6 dagen. Scoring:
Embedded taken: naast specifieke taken voor symptoomvaliditeit kunnen ook reguliere neuropsychologische taken aanwijzingen geven voor onderpresteren. Bijv 15 woorden taak: hoeveel woorden kan de patiënt uit zichzelf reproduceren? Staat de score bij de recognitie hiermee in
.....read moreEen anamnese is een balans tussen volledig zijn en durven selecteren, en tevens ben je gebonden aan een tijdslimiet.
Je begint de anamnese door de procedure uit te leggen:
Beginvragen kunnen zijn:
Onderwerpen die je behandelt:
Belangrijkste thema’s heteroanamnese:
Observaties:
Noteer alle observaties; de interpretatie kan achteraf!
Vragen? Laat het vooral hieronder weten en ik probeer ze te beantwoorden!
Vond je deze samenvatting interessant en wil je op de hoogte blijven van mijn nieuwe bijdragen? Volg dan snel mijn Worldsupporter account! Dit kan door rechts naast deze samenvatting op '+ Follow' te klikken! Wordt erg gewaardeerd :)
JoHo can really use your help! Check out the various student jobs here that match your studies, improve your competencies, strengthen your CV and contribute to a more tolerant world
Waag jij binnenkort de sprong naar het buitenland? Verzeker jezelf van een goede ervaring met de JoHo Special ISIS verzekering
There are several ways to navigate the large amount of summaries, study notes en practice exams on JoHo WorldSupporter.
Do you want to share your summaries with JoHo WorldSupporter and its visitors?
Field of study
Add new contribution