Conclusies

• Niveau 1: bij ouderen die eerder in verband met een val de afdeling spoedeisende hulp bezochten, is aangetoond dat navolgende multifactoriële en interdisciplinaire analyse en interventies effectief zijn ter secundaire preventie van valincidenten.

• Niveau 3: er zijn aanwijzingen dat multifactoriële, interdisciplinaire evaluatie en interventies, geïnitieerd vanuit een afdeling spoedeisende hulp, verminderd effectief zijn bij ouderen met duidelijke cognitieve stoornissen.

CBO richtlijn adviseert

• Medicatie evaluatie

• Reductie van de valangst

• Visus correctie (Staar; operatie alleen effectief bij mensen die nog actief zijn en alleen het eerste oog voegt iets toe. De bifocale bril is geassocieerd met valpartijen)

• Overweeg cardiovasculaire evaluatie (met name gericht op ritmestoornissen)

  • Het is zeer effectief om een ritmestoornis te behandelen met een ICD of pacemaker als dit de oorzaak is voor het vallen. Dit helpt om valpartijen te voorkomen.

• Veiligheid in en om het huis (betere verlichting, minder kleden op de vloer, drempels aanpassen)

• Balans- en krachttraining

• Het fractuurrisico in te schatten; behandel altijd osteoporose

Er zijn heel veel studies gedaan naar valpartijen. De grootste methodologische tekortkoming: 62% geen ‘allocation concealment’  mensen weten in welke groep ze zitten. Hierdoor ontstaat een placebo effect.

Tai Chi werkt bij vitale ouderen. Reductie van aantal vallers is significant  30%.

Oefentherapie

Multiple component oefentherapie in groepsverband / aan huis

• Afgenomen aantal valincidenten per persoon

• Afgenomen aantal vallers

Multifactoriële interventie

Multifactoriële aanpak van modifieerbare risicofactoren geeft een verlaging van:

• Het aantal valincidenten en functieverlies

• De gevolgen van valincidenten

• Geen effecten in het ziekenhuis

60% reductie van valpartijen. Het aantal vallers wordt niet beïnvloed, dit betekent dat mensen wel blijven vallen maar minder vaak.

Verhoogd valrisico

Interactie intrinsieke/extrinsieke factoren

Risicofactoren:

• Leeftijd

• Cognitieve/visus/balans/gangstoornissen

• Vrouwelijk geslacht

• Eerdere val

• > 4 medicijnen

• Artrose

• Orthostatische hypotensie (Meet de bloeddruk liggend, als de patiënt 5 minuten ligt. Meet vervolgens de bloeddruk staand 1-3 minuten na opstaan. De bloeddruk moet 20 systolisch of 10 diastolisch dalen of kleinere daling met herkenbare symptomen)

Orthostatische hypotensie die je zelf voelt bij snel opstaan na lang liggen, is op geen enkele manier verbonden met verhoogde valneiging. Er is geen autonome/neurologische dysfunctie aanwezig.

Er is een nieuwe definitie in ontwikkeling, over de daling binnen 15 seconden (40 systolisch, 20 diastolisch dalen). Deze schijnt wel gepaard te gaan met een verhoogd val risico.

Valrisicoprofiel

Modificeerbare oorzaken van valincidenten; meestal multifactorieel

• Mobiliteitsstoornissen: balansstoornissen, stoornissen van het looppatroon, spierkrachtverlies, sensibiliteitsstoornissen

• Geringe lichamelijke activiteit

• Visusstoornissen

• Chronische ziekten onder andere: DM, artrose, longaandoeningen

• Cognitieve achteruitgang

• Medicatie: psychofarmaca (oa benzodiazepinen), vasodilatantia en anti-epileptica

Extrinsieke factoren

• Omgevingsgevaren: gladde of oneven oppervlak, slechte verlichting

• Extra moeilijke omgevingsfactoren: gebruik trappen, opstaan uit lage stoel

• Situationeel: verandering van positie, risicovolle gedrag, recente verhuizing

Anamnese

Bekijk het looppatroon van de patiënt!

• Beschrijving van de val (begeleidende symptomen, tijdstip, plaats, activiteit)

• Medische voorgeschiedenis

• Medicatie gebruik (patiënten slikken vaak niet alle medicijnen en gebruiken vaak meer dan voorgeschreven staat, bijvoorbeeld NSAIDS, Sint Janskruid etc.)

• Intoxicaties (Alcohol)

• Intrinsieke en extrinsieke factoren (woonomgeving)

Onderzoek

• Volledig geriatrisch onderzoek

• Laboratorium onderzoek en aanvullend op indicatie: ECG, CT hersenen, EEG, EMG, sinus caroticus massage

Onderzoek van valspecifieke factoren

• Polsfrequentie en ritme

• Liggende en staande bloeddruk

• Mentale status

• Visusmeting en gezichtsveldonderzoek

• Spierkracht met name onderste extremiteit

• Extremiteiten (aandacht voor afwijkingen; eetknobbels, artrose)

• Nekbewegingen (beperkingen, duizeligheid uitlokken)

• Kiepproef (Hallpike)

Behandeling

• Aandacht voor de directe gevolgen (ook angst)

• Interventie naar aanleiding van medische oorzaken

• Saneren medicatie

• Consultatie ergotherapeut

• Consulatie fysiotherapeut: oefentherapie

• Inschakelen alarmsystemen/sociale interventies

Mogelijkheden: rollator, handgrepen, sta op stoel etc.

Take home question

Bent u in het afgelopen jaar 2 keer of vaker gevallen?