Introductie

School zou een veilige omgeving moeten zijn die leren en ontwikkeling promoot. Voor lesbiennes, homoseksuelen, biseksuelen, transgenders, queers en vragenden (LGBTQ) kan de school een gevaarlijke omgeving zijn, waarbij de school zelden bemiddelt.

Hoe verstrekken scholen seksuele educatie?

Ondanks dat de meerderheid van de scholen in hun seksuele educatie geen aandacht geeft aan LGBTQ, kan uitgebreide seksuele educatie een soortgelijk doel dienen. Hierdoor verminderen onder andere tienerzwangerschappen en is er meer gebruik van anticonceptie. Naast risico’s, is het belangrijk om op school ook te leren over seksuele diversiteit, zodat studenten anderen leren begrijpen en hoe ze zich positief tegenover hen kunnen gedragen. Uit eerdere onderzoeken blijkt dat educatieprogramma’s zorgen voor een veiliger gevoel en minder pestgedrag op school.

Hoe wordt belediging van LGBTQ ervaren?

Een groot deel van LGBTQ wordt fysiek en verbaal lastiggevallen. Dit heeft meer depressie en suïcidaliteit in deze groep tot gevolg. Als scholen niet ingrijpen bij beledigingen tegenover LGBTQ, wordt het vaak alleen maar erger, omdat leeftijdsgenoten het van elkaar overnemen. Op scholen waar wel ingegrepen wordt door leraren of studenten zelf, vermindert het uiten van beledigingen.

Hoe is dit in Nederland?

Ondanks dat Nederland een liberaal land is, ervaren LGBTQ veel regelmatig beledigingen, ze rapporteren ook mindere mentale en fysieke gezondheid dan heteroseksuele leeftijdsgenoten.

Middelbare scholen zijn verplicht seksuele diversiteit op te nemen in het programma, scholen verschillen echter in hun inzet hiervoor.

Wat wordt in de huidige studie onderzocht?

In dit onderzoek wordt een overview gepresenteerd van de inhoud van seksuele educatie op zes verschillende middelbare scholen en er wordt onderzocht of dit gerelateerd is aan het schoolklimaat. Er wordt ook gekeken of er verschil is tussen mannen en vrouwen.

Methoden

In totaal werd data gebruikt van 577 leerlingen uit klas 4-6. Er waren drie meetmomenten met steeds 4 maanden ertussen. Om geïncludeerd te worden in de longitudinale steekproef moesten participanten een vraag beantwoorden over hun biologische sekse, de rest van de vragen mochten ze overslaan als ze dat wilden.

Er werden drie variabelen gebruikt om inhoud en uitgebreidheid van seksuele educatie te meten: de inhoud van specifieke onderwerpen, de uitgebreidheid van deze onderwerpen en het specifieke aantal onderwerpen. Het voorkomen van beledigingen van LGBTQ en de bereidheid hierbij in te grijpen werd gemeten met een aantal stellingen hierover. Ook werden demografische gegevens verzameld.

Resultaten

Resultaten inhoud seksuele educatie:

• Een groot deel van de studenten noemde dat een aantal onderwerpen nooit werd besproken in de seksuele educatie.
• Voornamelijk bronnen en seksuele oriëntatie en geslacht werden zelden besproken.

Resultaten sekseverschillen in schoolklimaat:

• Vrouwen hebben een sterkere neiging in te grijpen bij beledigingen jegens LGBTQ dan mannen.
• Vrouwen uiten minder beledigingen tegenover LGBTQ dan mannen.

Resultaten seksuele educatie en schoolklimaat:

• Over het algemeen voorspelden de onderwerpen in seksuele educatie geen veranderingen in de waargenomen bereidheid van schoolpersoneel en medestudenten om in te grijpen bij beledigingen, ook vond geen vermindering van beledigingen plaats.
• Voor mannen was een programma waarbij het voorkomen van SOA’s een frequent onderwerp was gerelateerd aan meer bereidheid om in te grijpen en een programma waarbij relaties frequent besproken werden gerelateerd aan meer waargenomen bereidheid van schoolpersoneel en medestudenten om in te grijpen.
• Voor vrouwen was een programma waarbij anatomie frequent besproken werd gerelateerd aan meer waargenomen bereidheid van medestudenten om in te grijpen.
• Meer uitgebreide seksuele educatie en meer besproken onderwerpen waren gerelateerd aan meer waargenomen bereidheid van schoolpersoneel om in te grijpen en aan meer waargenomen bereidheid van leeftijdsgenoten om in te grijpen, maar dit laatste werd alleen door vrouwen waargenomen.
• Meer uitgebreide seksuele educatie was gerelateerd aan meer bereidheid om zelf in te grijpen bij mannen.
• Meer uitgebreide seksuele educatie was gerelateerd aan minder beledigen bij vrouwen.
• Meer besproken onderwerpen was niet gerelateerd aan een verandering in de bereidheid in te grijpen bij studenten zelf.

Discussie

Ten eerste blijkt seksuele oriëntatie en geslacht zelden besproken worden in seksuele educatie in de ogen van studenten, ondanks het belang en de verplichting hiervan.

Ten tweede werd verwacht dat de inhoud van seksuele educatie gerelateerd zou zijn aan veranderingen in het schoolklimaat. Dit bleek echter alleen te gelden voor SOA preventie en relaties bij mannen en voor anatomie bij vrouwen. Dat dit niet gevonden werd voor de onderwerpen seksuele oriëntatie en geslacht kan verklaard worden doordat deze onderwerpen nauwelijks besproken werden. Het zou zo kunnen zijn dat er een bepaalde kritische hoeveelheid nodig is van de mate waarin deze onderwerpen besproken worden om daadwerkelijk verbetering te verkrijgen in het schoolklimaat en dat bij de scholen die onderzocht zijn deze hoeveelheid nog niet bereikt was.

Ten derde werd gevonden dat meer uitgebreide seksuele educatie en het bespreken van meer verschillende onderwerpen gerelateerd is aan meer bereidheid van schoolpersoneel om in te grijpen als LGBTQ beledigd worden. Bij vrouwen was meer uitgebreide seksuele educatie gerelateerd aan de waargenomen bereidheid van medestudenten om in te grijpen. Bij mannen was deze relatie gevonden voor de bereidheid om zelf in te grijpen. Bij vrouwen is meer uitgebreide seksuele educatie gerelateerd aan minder beledigen.

Welke verschillen zijn er tussen mannen en vrouwen?

Vrouwen laten meer verdedigend gedrag zien tegenover beledigingen jegens LGBTQ dan mannen. Mannen nemen meer beledigingen waar dan vrouwen en hebben minder de neiging om in te grijpen. Seksuele educatie is anders gerelateerd aan veranderingen in het schoolklimaat bij vrouwen dan bij mannen, wat suggereert dat mannen en vrouwen verschillende interventies nodig hebben.

Wat zijn sterktes, zwaktes en suggesties voor vervolgonderzoek van deze studie?

Er zijn verschillende sterktes van deze studie:

• Het design includeerde metingen van de inhoud en de uitgebreidheid van seksuele educatie in plaats van alleen het bestaan ervan.
• Schoolklimaat is gemeten met vier metingen, om zowel het optreden van beledigingen als de waargenomen waarschijnlijkheid dat personen ingrijpen als ze beledigingen horen te meten. Sociale wenselijkheid kan op deze manier deels omzeild worden.
• Er is een longitudinaal design gebruikt, waardoor veranderingen gemeten konden worden.

Er zijn ook enkele beperkingen:

• De meting van seksuele educatie bevatte geen vragen over de timing, toon en details van de inhoud, er is alleen gevraagd naar de waarneming van de studenten. Het kan dat studenten zich de inhoud bijvoorbeeld niet meer goed herinneren. Voor vervolgonderzoek is het wel belangrijk dit te meten, zodat de effectieve componenten en didactische strategieën vastgesteld kunnen worden die acceptatie van diversiteit vergroten.
• Metingen van het schoolklimaat focusten op waargenomen beschermgedrag, maar verschillende individuen kunnen dit gedrag verschillend interpreteren. Omdat in deze studie alleen studenten zijn gevraagd, is het goed om meerdere informanten te includeren, zoals docenten.
• De steekproef bevatte bijna alleen maar heteroseksuelen, waardoor de verschillende percepties van de LGBTQ studenten niet onderzocht konden worden. De onderzochte scholen stonden geen multilevel testen toe, waardoor belangrijke aspecten, zoals het schoolbeleid ten opzichte van pesten, niet meegenomen konden worden. De steekproef was ook homogeen wat betreft culturele achtergrond. Dit maakt dat de resultaten wellicht niet generaliseerbaar zijn.
• De studie heeft een correlationeel design. Er moet overwogen worden dat het zo kan zijn dat de scholen met meer uitgebreide seksuele educatie meer positief staan tegenover geslacht en seksuele diversiteit dan de scholen die geen uitgebreide seksuele educatie verstrekten. In vervolgonderzoek zouden zowel waarnemingen van studenten, leraren en directeuren gemeten moeten worden naast de baselinemeting. Ook zouden gerandomiseerde controle trials gebruikt kunnen worden om causaliteit te meten.

Welke implicaties heeft de studie?

Manieren om beschermgedrag en verbeteringen in het schoolklimaat te vermeerderen voor en door mannen, zijn cruciaal om te overwegen in het ontwerpen van (preventieve) interventies. Bovendien is het belangrijk om verschillen te overwegen in houdingen tegenover verschillende seksuele identiteiten en de benodigde moeite om vooroordelen onder mannen en vrouwen te verminderen.

Wat kunnen we concluderen?

De studie bevestigt dat uitgebreide seksuele educatie gerelateerd is aan verbeteringen in het schoolklimaat over tijd. Dit benadrukt nog eens het belang van de onderwijsprogramma’s die aangeboden worden. Het feit dat er ook een percentage studenten en docenten is dat nooit ingrijpt als ze getuige zijn van beledigingen van LGBTQ, onderstreept de verantwoordelijkheid om studenten voor te lichten over geaccepteerd gedrag en dit ook voor te leven.