Het artikel exploreert de relatie tussen mannelijkheid, sport en gezondheid d.m.v. bevindingen uit kwalitatief onderzoek over de overtuigingen van mannen en gezondheidsprofessionals als het gaat om mannelijkheid en preventieve zorg. Er is veel aandacht voor de gezondheid van mannen: hoe kan het gepromoot worden en wat zijn de zorgen in relatie tot vrouwelijkheid. Zo wordt het bijvoorbeeld gekoppeld met vrouwenhaat en homofobie. Wel wordt gezondheid erg gepromoot door verschillende instellingen. Er ontstaan verschillende initiatieven die de gezondheid van mannen zou moeten verbeteren. Er wordt een aanname gemaakt dat mannen een speciale relatie met sport hebben. Er is echter ook zorg om de manier waarop deze relatie invloed heeft op gender. Er wordt een verband gelegd tussen mannelijkheid en sport, maar niet met vrouwelijkheid. Sport werd in de geschiedenis ook al gezien als het teken van mannelijkheid. Deze attitude leidt tot vrouwenhaat en homofobie in sport. Dit kan leiden tot geweld. Dit geweld (tegen zowel vrouwen als mannen) kan er toe leiden dat mannen minder snel naar de gezondheidszorg grijpen en meer risicogedrag vertonen. Dit gedrag wat door sport wordt gecreëerd leidt dus tot slecht gedrag wanneer het gaat om de gezondheid. Hierdoor kan men dus niet zeggen: men + sport = health. Er is al onderzoek gedaan naar deze relatie en het artikel gaat hier verder op in.

Er wordt voor het onderzoek gebruik gemaakt van ‘abductive reasoning’ waarbij theorie, dataverzameling en analyse van data dialectisch verbonden zijn. Er is gebruik gemaakt van een sociale theorie van Connell die stelt dat mannelijkheden het best begrepen kunnen worden als een set van relaties. Niet alleen de relaties tussen mannen en vrouwen, maar ook die tussen verschillende groepen mannen. Hun mannelijke identiteit hangt af van hun acties en verandert over de tijd. Er zijn hierdoor ook mannen aan het onderzoek toegevoegd die gemarginaliseerd werden op basis van hun identiteit (homofiele mannen en mannen met een beperking). De data is verkregen d.m.v. interviews en focus groups. Bij het analyseren werden er drie thema´s ontdekt: 1. sport, socialiseren en mentaal welzijn, 2. Sport, gezondheid en machocultuur, 3. Sport, fitness en lichaamsbeeld.

De mannen die onderzocht werden: professionals in de gezondheidszorg, mannen zonder “moeilijkheden”, Homofiele mannen en mannen met een beperking.

Sport, socialiseren en mentaal welzijn

Sport werd vooral gezien als een sociale activiteit. Dit was voor de ‘mannen zonder moeilijkheden’ in de studie gekoppeld aan kameraadschap en groepsidentiteit. Dit hield niet inter-persoonlijke relaties in. Veel van de relaties tussen de mannen misten diepte. Dus naast kameraadschap zorgt de relatie er niet voor dat mannen dichter bij elkaar komen of emotioneel opener worden. Voor de mannen met een beperking was sport juist een vorm van het aangaan van vriendschappen met anderen. Voor hen was het een stap terug in het sociale leven en ze dachten erdoor niet meer aan hun problemen en namen weer de controle over hun leven terug. Verder veranderde hun identiteit en namen ze meer initiatief in sociale omgevingen. Ook geeft het aan dat de identiteit van mannen geconstrueerd wordt door doen i.p.v. ‘zijn’. Deze mannen konden ook beter over hun beperking praten en gingen ook meer voor hun rechten vechten. Een moeilijkheid bij deze mannen was dat zij niet toegang hadden tot alle sportfaciliteiten en daardoor zich soms gedemoraliseerd voelden. Ook was het een manier om actief te blijven en zorgde het voor verlichting van stress zoals bijv. stress van relaties en werk. Dit was soms echter ook de reden voor weinig tijd voor sport. Groepssporten werden door de homofiele mannen als negatief gezien. Deze mannen waren op het moment ook zelf niet actief aan het sporten. Op school werden zij gedwongen deze sporten te doen en haatten het sindsdien. Dit kwam volgens de mannen doordat ze er niet goed in waren en vaak als laatste voor teams gekozen werden. De mannen hadden bezwaar tegen de macho praktijken die sport omvat en de homofobie die er mee samengaat.

Sport, gezondheid en de machocultuur

Professionals in de gezondheidszorg vonden dat sport een deel uitmaakte van de mannelijke cultuur. Hierdoor bracht het meer mogelijkheden in hun werk met mannen, maar ook risico’s (Drinken na een wedstrijd). Ook bij de interviews met de mannen werd dit duidelijk, maar het werd niet door alle mannen duidelijk aan elkaar gekoppeld (alleen toen ze nog jonger, single waren en nog geen verantwoordelijkheden hadden).

Verder bleek dat mannen soms teveel sporten. Soms kwamen deze blessures doordat ze vonden dat ze zich moesten bewijzen als man of omdat ze dachten dat ze het wel konden, omdat ze een man zijn. Er kan dus gesteld worden dat hoe men sport gekoppeld is aan het vertonen van mannelijkheid. De discourses van mannelijkheid en van sport kunnen destructief werken en kunnen ook leiden tot de agressieve kanten van sport. De link met machocultuur bleek ook in de keuze in sport van mannen. Zo kozen homofiele mannen liever geen groepssporten, omdat ze dan mogelijke gevaarlijke en gewelddadige situaties ontliepen. Ook wordt er gemeld dat het uit de kast komen van deze mannen samenviel met het stoppen met sporten, omdat dit iets voor heteromannen was.

Voor mannen met een beperking waren groepssporten niet altijd gekoppeld aan de machocultuur. Bij rolstoelbasketbal werden vrouwen bijv. vaak aangemoedigd om mee te doen. Ook de agressieve kant van teamsport was minder sterk: het ging meer om het groepsgevoel.

Sport, fitness en lichaamsbeeld

Voor de meeste mannen was sport niet gerelateerd aan fysieke gezondheid, maar aan genot en gezelligheid. Dit was tegengesteld aan wat de professionals zeiden: zij vonden dat mannen van hun leeftijd graag fit wilden blijven en dat zij het belangrijk vonden. Degene die het wel deden voor hun gezondheid wilden zich vaak gezond voelen en er goed uitzien. Dit kan gekoppeld worden aan de consumentencultuur, omdat de beelden die bestaan over het er sportief uitzien gelijk staan aan gezond zijn. Een gezond lichaam leidde ook tot meer zelfvertrouwen. Ook hier werd het mannelijke weer gezien als iets wat bereikt wordt door sport. Ze verkregen persoonlijke kracht, een gevoel van controle en een gevoel van onverwoestbaarheid door sport.

Discussie

Fysieke activiteit is een representatie en een producent van sociale relaties. Het sporten betrekt bodyreflexive practice (Connell): het vormen en hervormen van individuele levens en de sociale wereld. In de UK is sport belangrijk in het construeren van dominante vormen van mannelijkheid. Het uitsluiten van jongens/mannen en/of meisjes/vrouwen leidt tot marginaliteit en ondergeschiktheid. Wat leidt tot een gevoel van zwakte, isolatie en een leeg gevoel. Het huidige onderzoek wijst aan dat sport zowel symbolisch als praktisch werkt om dominante mannelijke discourses en praktijken te produceren. Er is echter ook ruimte voor verzet: bijvoorbeeld het niet meedoen aan groepssporten door homofiele mannen om duidelijk te maken dat het marginaliseert. Verder vechten ook de mannen met een beperking tegen het standaardbeeld van mannelijkheid in sport door minder competitief te zijn en meer vriendschappen aan te gaan. Verder ondervonden de sportende mannen genot en prestaties door het sporten. Wanneer er een blessure was opgelopen moest de identiteit opnieuw gedefinieerd worden. Verder kan het promoten van een ideaal sportlichaam als een gezond lichaam problematisch zijn voor mannen. Veel mannen vonden deze beeldspraak betekenisvol. Sport heeft dus meerdere sociaal geïntegreerde betekenissen voor individuen en groepen die kunnen veranderen gedurende de tijd.