Dansk Industri (HvJ 19-04-2016, Zaak C-441/14)

Feiten

De aanleiding voor deze uitspraak is een zaak uit Denemarken tussen een werknemer en een particuliere werkgever en de betaling van een vertrekvergoeding bij ontslag.

De Deen Rasmussen, die destijds 60 jaar was, werd na vele jaren in hetzelfde concern te hebben gewerkt, in mei 2009 ontslagen door zijn werkgever. Normaliter hebben werknemers in Denemarken recht op een speciale ontslagvergoeding om zodoende de herintreding te bemoedigen. Hierop is echter een uitzondering gemaakt in de wet. De werknemer kan geen aanspraak maken op de ontslagvergoeding als hij bij vertrek 60 jaar oud is, en als hij al recht had op een door de werkgever betaald ouderdomspensioen.

In de EU kennen wij echter een verbod op de leeftijdsdiscriminatie. Dit vinden we terug in de Richtlijn 2000/78 inzake discriminatie bij arbeid en beroep. De richtlijnen gelden echter niet tussen twee particulieren, zoals werknemers en werkgevers.

Het Deense hooggerechtshof (Højesteret) richt zich dan tot het Hof van Justitie omdat het wil weten of het verbod op leeftijdsdiscriminiatie zich verzet tegen de Deense wet. Ook wil het weten of een rechtstreekse toepassing van het verbod op discriminatie in deze richtlijn tussen particulieren zou moeten wijken voor de algemene beginselen van rechtszekerheid en gewettigd vertrouwen. De Deense rechtspraak heeft namelijk de Deense wet altijd verenigbaar geacht met de richtlijn. De partijen zoals werkgevers zouden daarop mogen vertrouwen.

Hof van Justitie

Volgens het Hof sluit deze Deense wet op algemene wijze een hele categorie van werknemers van ontslagvergoeding uit. Daarom valt dit binnen de werkingssfeer van het EU-recht. Rasmussen is alleen vanwege zijn leeftijd niet in aanmerking gekomen voor de speciale vergoeding. Daarom is hij op grond van zijn leeftijd gediscrimineerd. Het verbod op leeftijdsdiscriminatie in de EU richtlijn verzet zich tegen de Deense regeling.

Volgens het Hof kan de Deense rechter het discriminatieverbod niet buiten toepassing laten door te verwijzen naar het rechtszekerheidsbeginsel en het vertrouwensbeginsel. Het is aan de rechterlijke instanties om de volle werking van het EU-recht te garanderen. Ondanks dat de richtlijn niet geldt tussen particulieren, geldt er wel een plicht voor de lidstaten om de doelen uit de richtlijn te bewerkstelligen. Daarom geldt deze plicht ook voor de nationale rechter. De rechter is dan ook genoodzaakt de nationale regeling conform het Unierecht, en dus de richtlijn, uit te leggen. Dat kan er toe leiden dat de vaste rechtspraak in Denemarken wordt gewijzigd. Als zo’n wijziging niet mogelijk blijkt, dan zal de nationale wet buiten toepassing worden gelaten omdat het in strijd is met het EU-recht. De werkgever kan zich dus niet met succes voor de nationale rechter beroepen op het rechtszekerheidsbeginsel of vertrouwensbeginsel.

Kern

Het verbod van leeftijdsdiscriminatie, zoals vastgelegd in een EU-Richtlijn, geldt ook bij de toekenning van een ontslagvergoeding door particuliere werkgevers. De nationale rechter kan zich niet beroepen op zijn vaste rechtspraak als die in strijd is met het EU-recht.

Volgens deze uitspraak van het HvJ mag de nationale rechter niet slechts op basis van vaste rechtspraak de mogelijkheid van een richtlijnconforme interpretatie van een nationale bepaling afwijzen. Als de nationale bepaling desondanks niet richtlijnconform kan worden geïnterpreteerd, moet deze buiten toepassing worden gelaten voor zover zij onverenigbaar is met het algemene verbod van discriminatie op grond van leeftijd. Het rechtszekerheidsbeginsel doet hier niet aan af.