6. Schadevergoeding voor genotsderving en teleurstelling - Beumers - 2016

Voor misgelopen immateriële voordeel kent het Nederlandse recht geen schadevergoeding toe. In het Engelse recht is dit heel anders. 

1. Kunnen genotsderving en teleurstelling als schadepost dienen?

Met overeenkomsten worden niet uitsluitend zuiver economische doelen nagestreefd, maar ook plezier en genot. Door wanprestatie kan dit worden misgelopen. In de regel wordt het in de Nederlandse literatuur echter niet als een zelfstandige schadepost onderscheiden. Daarbij bestaat er ook geen wettelijke grondslag voor, met name niet art. 6:106 BW. In het Engelse recht bestaat dit wel en worden genot en teleurstelling wel als zelfstandige schadepost onderscheiden. Er word daar zelfs gepleit voor een verdere uitbreiding. 

2. Wat gebeurde in de arresten Burger/Brouwer en Pollen/Linssen?

In Burger/Brouwer stond de vraag centraal of tevergeefs gemaakte kosten voor vergoeding in aanmerking komen. Het hof had Burgers schadevergoedingsvordering voor zijn tevergeefs gemaakte kosten afgewezen, omdat deze kosten niet zouden zijn veroorzaakt door de wanprestatie. Ze zouden óók zijn gemaakt, als Burger de Dakar Rally wél had uitgereden.De Hoge Raad overwoog daarentegen dat als iemand ‘uitgaven heeft gedaan ter verkrijging van een op zichzelf niet op geld waardeerbaar onstoffelijk voordeel en hij dit voordeel heeft moet missen, zal met het oog op het begroten van de door hem geleden schade – die als vermogensschade moet worden aangemerkt – als uitgangspunt hebben te gelden dat de waarde van het gemiste voordeel moet worden gesteld op de voor het verkrijgen daarvan gedane uitgaven die hun doel hebben moeten missen.”  In het arrest Pollen/Linssen werd dit nader gespecificeerd en werd er gezegd dat de mate waarin gemaakte kosten tevergeefs zijn geweest gelijk is aan de mate waarin het nagestreefde immateriële voordeel is misgelopen door de schuldeiser. 

3. Hoe functioneert de vergoedbaarheid van de schade in Nederland

Burger en Pollen claimen geen schade voor  het mislopen van dit door hun nagestreefde plezier of genot zelf: het plezier van deelname aan de Dakar Rally en het genot van het varen in een nieuw zeiljacht. Het wordt in Nederland niet als schadepost gezien. Oftewel, een geflopte vakantie geeft geen immateriële schade. Het wordt in Nederland ook wel twijfelschade genoemd. Immateriële schade komt slechts voor vergoeding in aanmerking voor zover dat wettelijk is bepaald (art. 6:95 BW) en nergens in de wet – met name niet in artikel 6:106 BW, waarin de voornaamste vergoedbare immateriële schadeposten zijn opgenomen – is te vinden dat genotsderving en teleurstelling vergoedbare immateriële schadeposten zijn. Dit is ook bevestigd in Pollen Linssen 

4. Hoe functioneert de vergoedbaarheid van schade in Engeland?

4.1 Inleiding

In de Engelse literatuur wordt het mislopen van immaterieel voordeel of de ontstane teleurstelling scherp onderscheiden van de eventueel veroorzaakte vermogensschade. Bovendien komt het mislopen van het nagestreefde immateriële voordeel of de ontstane teleurstelling in veel gevallen voor vergoeding in aanmerking naar huidig Engels recht. 

4.2 Wat is de hoofdregel en wat zijn de uitzonderingen in het Engelse recht?

In beginsel geldt in het Engelse contractenrecht hetzelfde uitgangspunt als in het Nederlandse recht: de genotsderving en teleurstelling die zijn veroorzaakt door wanprestatie komen niet voor vergoeding in aanmerking.Deze hoofdregel werd algemeen verwoord in Addis v. Grammaphone. Er bestaan echter twee uitzonderingen: 1) fysieke ongemak door wanprestatie. 2) Schadevergoeding voor genotsderving en teleurstelling kan ook worden toegekend wanneer de niet-nagekomen overeenkomst juist tot doel heeft de schuldeiser plezier, ontspanning, rust of een ander immaterieel voordeel te verschaffen. Beide uitzonderingen worden veelvuldig toegepast. Wat is dan de reikwijdte en hoe moeten ze worden uitgelegd?

4.3 Hoe worden de uitzonderingen geïnterpreteerd? 

Farley, een succesvol zakenman, wilde zich samen met zijn vrouw terugtrekken op het Engelse platteland. Farleys oog viel op ‘The Riverside House’, een landgoed dat in het hart van de country side ligt. Voordat Farley zijn droomhuis aanschafte, liet hij het taxeren en onderzoeken door een professionele surveyor: Skinner. In de buurt van het landgoed ligt de Londense luchthaven Gatwick en daar maakte Farley zich destijds zorgen over. Hij kwam daarom met Skinner overeen dat laatstgenoemde eveneens zou onderzoeken of de luchthaven geluidsoverlast veroorzaakte. In zijn uiteindelijke taxatie- en onderzoeksrapport noteerde Skinner dat er waarschijnlijk geen geluidsoverlast zou zijn. Dit bleek niet het geval. Farley ging niet verhuizen en het huis was op marktwaarde gekocht dus Farley had geen vermogensschade. Hij beroept zich echter op de twee uitzonderingen. Volgens The House of Lords vormt het geluidsoverlast van vliegtuigen een vorm van fysiek ongemak waardoor het onder de uitzondering valt. 

Wat betreft de tweede uitzondering geeft de House Of Lords aan dat een schuldeiser heeft niet alleen recht op schadevergoeding voor genotsderving en teleurstelling wanneer het kerndoel van de overeenkomst het verschaffen van een bepaald immaterieel voordeel is, maar zodra de geschonden verbintenissen van de overeenkomst dit tot doel hebben. Het is daarbij niet relevant of de geschonden verbintenissen de kern van de overeenkomst vormen 

5. Zijn genot en teleurstelling noemenswaardige schadeposten?

In Engeland is het dus wel degelijk relevant. De bovenstaande informatie zou de discussie hieromtrent weer moeten aanwakkeren. 

6.Welke argumenten zijn er om genotsderving en teleurstelling voor vergoeding in aanmerking te laten komen? 

Een eerste argument is dat er een economische prikkel ontstaat om na te komen. ook wanneer met hun goederen of diensten ‘slechts’ een immaterieel voordeel wordt nagestreefd. Deze prikkel ontbreekt
in het huidige Nederlandse recht. Een tegenargument uit de Nederlandse literatuur is dat immateriële schade zich niet in geld laat uitdrukken. Dat is echter een zwak en achterhaald argument. Ook zou berekening onmogelijk zijn. Daarbij is men bang voor excessief hoge schadebedragen of heel erg veel juridische procedures. Ook dit is vrij  zwak. Het recht kent immers de schadebeperkingsplicht. 

Er wordt derhalve gepleit voor een algemeen recht op schadevergoeding voor genotsderving en teleurstelling.