Hoorcollege 8: Thema's binnen groepsdynamica

Belangrijke thema’s binnen groepsdynamica

• Sociale invloed
  • Communicatienetwerken
  • Sociale exclusie
  • Pesten
  • Reclame
  • Consumentengedrag
• Intragroepsconflict
  
  • Taakgerichte vs. relatiegerichte conflicten
  • Afdingen, strategisch onderhandelen
  • Verdeelregels
  • Culturele verschillen in het oplossen van conflicten
• Intergroepsverschijnselen
  
  • Stereotypering
  • Vooroordelen
  • Discriminatie
  • Culturele verschillen
  • Diversiteit
• Macht en leiderschap
  
  • Keuze maken voor bepaalde machtstechnieken
  • Behoefte aan leiderschap
  • Sekseverschillen in leiderschap
• Taakuitvoer
  
  • Mixed motives
  • Free riding
  • Sucker effect
  • Vrijwilligerswerk
• Omgevingspsychologie
  
  • Controle
  • Crowding
  • Opstellingen van stoelen en tafels
  • Restoratieve omgevingen
• Besluitvorming
  
  • Besluiten maken als individu en als groep
  • Besluiten maken in de economie
  • Risico’s die kunnen ontstaan bij besluiten maken

Onderzoek in het veld

Een masterstudent aan de Universiteit Leiden heeft onderzoek gedaan naar groepen in grotere groepen (Quak, 2012). Quak had een parttime baan in het maken van machines voor de bouwkunde. Binnen dit bedrijf waren verschillende teams, zoals de sales, rentals en service. Quak heeft onderzoek gedaan naar nested groepen binnen het bedrijf. Hij kon hier goed terechtkomen omdat hij hier al werkte.

Een groep is genest als er binnen die groep meerdere groepen zitten. Er zijn meerdere manieren waarop groepen binnen groepen kunnen voorkomen. Entitativity is de eigenschap om een geheel te zijn. Kenmerken die de entitivaty van een groep bepalen zijn hieronder aangegeven

• Nabijheid/proximity: hoe nabijer de groepsleden, hoe eerder en groepsvorming zal plaatsvinden
• Gelijkheid/similarity: hoe meer gelijkheid tussen groepsleden, hoe meer groepsvorming er zal optreden
• Uitbreiding/elaboration: de neiging van groepen om zich uit te breiden. Door steeds niet-leden bij een groep te betrekken wordt de groep steeds groter
• Common fate: als meerdere individuen een gemeenschappelijk doel hebben, zullen ze eerder geneigd zijn om een groep te vormen

Als heel erg de nadruk wordt gelegd op het zijn van een collectief denken we in collectieve categorisatie. Er is vaker sprake van subgroep categorisatie, waarbij onderscheid gemaakt wordt tussen twee subgroepen. Men wil graag het beste voor de eigen subgroep.

Het is gebleken dat wanneer teams binnen een bedrijven spreken in een ‘wij’ vorm positiever worden beoordeeld. Dit bleek uit een vragenlijst waarin werknemers de teams moesten indelen in de categorieën ‘us’ of ‘them’ op verschillende aspecten, zoals samenwerking, verantwoordelijkheidsgevoel en de bereidheid om te helpen.

De extended contact hypothesis beschrijft dat hoe meer teamleden goede relaties hebben met de leden van andere teams, hoe minder faultlines (scheidingen) er zullen zijn tussen de teams. Om relaties tussen teams te stimuleren/te bevorderen zijn er enkele aanbevelingen:

• Maak gemixte teams en voorkom verschillen in statussen. Benadruk dus dat elk team even veel waard is en dat er geen verschil in status is tussen de teams.
• Stimuleer samenwerking door ze te laten werken aan doelen die goed kunnen worden bereikt door samen te werken
• Stimuleer open uitwisseling en hulp vragen aan mensen uit andere teams
• Stimuleer leiders om het goede voorbeeld te geven

Onderzoek in het lab

Bij het uitvoeren van een experiment gaat het om het toetsen van hypothesen, en dus niet het namaken van de werkelijkheid. Experimenteel onderzoek kan worden gedaan naar het voorspelde positieve effect van gemengde, samengestelde groepen op samenwerkend gedrag wanneer ze moeten samenwerken naar een doel. Dit wordt dan vergeleken met homogeen samengestelde groepen.

Bij een experiment spelen mixed motives een belangrijke rol. Er moeten keuzes worden gemaakt tussen het nastreven van het persoonlijk belang of het nastreven van het gezamenlijk belang. De groepssamenstelling is hierbij ook van belang: wie zijn de andere leden? Een binnen-proefpersoon onderzoeksopzet is een onderzoeksopzet waarbij een proefpersoon lid is van twee groepen. Dan zal er hoogstwaarschijnlijk sprake zijn van een warme en een koude kant.

De Sociale Waarde Oriëntatie Theorie stelt dat pro-socialen meer onderscheid zullen maken tussen ingroup en outgroup dan individualisten. Pro-socialen zijn meer geneigd samen te werken met de leden van de ingroup dan met leden van de outgroup dan individualisten. Individualisten zijn sowieso minder geneigd om samen te werken.

Experiment 1: homogene groepen

Het groepslid is lid van twee homogene groepen die allebei uit 10 personen bestaan. De ene groep bestaat uit 9 mensen uit Rotterdam, de andere groep bestaat uit 9 mensen uit Leiden. De persoon moet het Prisoners Dilemma invullen voor beide groepen. Parochiale kiezers zijn mensen die dan kiezen om coöperatief te zijn naar de ingroup en niet-coöperatief naar de outgroup. Het blijkt dat pro-socialen meer onderscheid maken dan individualisten (en zullen in dit geval voor Leiden kiezen). Individualisten zouden geen onderscheid maken tussen Leidenaren en Rotterdammers.

Experiment 2: heterogene groepen

Het groepslid zit in twee heterogene teams, namelijk een groep met meer Leidenaren dan Rotterdam, en een groep met meer Rotterdammers dan Leidenaren. Pro-socialen zijn ook in deze situatie meer coöperatief dan individualisten. Er wordt nu wel minder onderscheid gemaakt tussen Rotterdammers en Leidenaren.

Ethiek en onderzoek

Het is erg belangrijk dat men zich houdt aan de ethische normen bij het uitvoeren van onderzoek. Wanneer je een onderzoeksvoorstel wilt gaan uitvoeren wordt het eerst beoordeeld op de volgende punten:

• Eindverantwoordelijkheid bij een gepromoveerd staflid
• Risico voor de deelnemers
• Fysiologische metingen/hygiënisch handelen
• Vergoeding aan de deelnemers
• Informed consent: als de deelnemer jonger dan 18 jaar is, is een handtekening van de ouders/verzorgers nodig
• Debriefing, afhandeling van eventuele klachten en nazorg
• Wetenschappelijke integriteit