Stork

OK 17 januari 2007, LJN AZ 6440

Casus

Stork is een beurs-genoteerde vennootschap met een structuurregime die (middellijk) ondernemingen in stand houdt. Zij wordt onderscheiden in vier groepen. In de loop van 2004 hebben Centaurus c.s. aandelen in Stork genomen. Centaurus en Paulson zijn zogenaamde hedge fondsen. Zij trekken gelden aan van (institutionele) beleggers en beleggen deze gelden vervolgens nagenoeg uitsluitend in beursgenoteerde effecten, waarbij zij hun markt- en valutarisico's hebben gehedged. Zij hebben een verzoek ingediend tot het bevelen van een onderzoek naar het beleid en de gang van zaken van Stork en tot het treffen van onmiddellijke voorzieningen in haar verzoekschrift ten grondslag gelegd dat sprake is van wanbeleid van Stork, althans van gegronde redenen om aan een juist beleid van Stork te twijfelen.

Ondernemingskamer

De Ondernemingskamer oordeelt dat niet valt te ontkomen aan de vaststelling dat tussen het bestuur en de raad van commissarissen van Stork enerzijds en een belangrijk deel van haar aandeelhouders, te weten Centaurus c.s., anderzijds een verhouding is ontstaan die zich in steeds heviger mate heeft begeven in een sfeer van verwijten, confrontatie, onderling wantrouwen en moeizame communicatie. Er is sprake van een bepaald onbevredigende gang van zaken bij Stork die heeft geleid tot een steeds verder gaande verharding in het stelling nemen door partijen, culminerend in het voornemen van Centaurus c.s. om in de algemene vergadering van aandeelhouders van 18 januari 2007 het vertrouwen in de raad van commissarissen op te zeggen (vergelijk art. 2:161a BW) en de daartegenover door de Stichting gezette stappen door het uitoefenen van het recht tot het nemen van beschermingsprefs in het kapitaal van Stork op 19 december 2006. Voorts dient te worden vastgesteld dat de betrokken partijen, naar zij ook - laatstelijk ter terechtzitting - hebben erkend, niet in staat zijn (gebleken) de verstoorde verhoudingen zelf op te lossen.

Conclusie hiervan is dat bij Stork niet langer meer sprake is van gezonde verhoudingen en is, gezien de aard van Stork en in aanmerking genomen de bij (de onderneming van) Stork betrokken belangen, waaronder die van haar grote aantal werknemers, sanering en herstel van die verhoudingen van groot belang. Er is grond om te twijfelen aan een juist beleid van Stork. Daarbij kan - vooralsnog - in het midden blijven of deze stand van zaken in het bijzonder aan enige persoon of enig orgaan verweten kan worden althans valt niet op voorhand vast te stellen dat de ontstane impasse in het bijzonder aan een van partijen verweten kan worden. Daarbij dient in het oog te worden gehouden dat Centaurus c.s., gelet op haar kwantitatieve positie als aandeelhouder van Stork, hebben te gelden als een (conglomeraat van) aandeelhouders die (dat) in de vennootschap Stork een rol van betekenis toekomen (toekomt) in het stelsel van checks and balances binnen de corporate governance van Stork en dat (ook) aan de raad van commissarissen in geschillen als hier aan de orde tussen aandeelhouders en het bestuur een bijzondere en met name bemiddelende rol is toebedacht.

Daarnaast is het in stelling brengen van de als bescherming tegen een vijandige overname of een vijandige overval in het leven geroepen mogelijkheid van uitgifte van preferente aandelen komt immers voorshands voor in strijd te zijn met de redelijkheid en billijkheid die ingevolge artikel 2:8 BW door een rechtspersoon en degenen die krachtens de wet en de statuten bij zijn organisatie zijn betrokken (onder wie onderscheidenlijk waaronder in het onderhavige geval de Stichting moet worden begrepen) in acht moet worden genomen en staat op gespannen voet met de nog slechts onlangs na uitvoerig publiek en politiek debat in de wet opgenomen wijzigingen in het wettelijke structuurregime met betrekking tot de rechten en bevoegdheden van houders van aandelen in ter beurze genoteerde vennootschappen en met hetgeen dienaangaande is neergelegd in de Nederlandse corporate governance code van 9 december 2003.

Beslissing
Er is sprake van gegronde redenen voor twijfel aan een juist beleid van Stork, die een onderzoek daarnaar rechtvaardigen. De Ondernemingskamer zal dat onderzoek ook bevelen.

Hierbij komt ook dat Stork voor het geval de Ondernemingskamer een onderzoek zal bevelen, verzocht het onderzoek mede te doen uitstrekken tot het handelen van Centaurus c.s. Voor zover de opgeworpen vragen een onderzoek naar de interne huishouding van individuele aandeelhouders vergen, gaan zij naar het oordeel van de Ondernemingskamer evenwel het kader van een enquête te buiten. Voor zover zij tot een onderzoek bij derden aanleiding geven, is het verzoek niet voor toewijzing vatbaar. Het onderzoek zal dus slechts Stork en haar organen (kunnen) betreffen. Dat neemt niet weg dat, nu een van de gronden voor het te bevelen onderzoek is gelegen in de verstoorde verhoudingen en het gebrek aan vertrouwen tussen het bestuur en de raad van commissarissen enerzijds en Centaurus c.s. anderzijds, uiteraard aandacht dient te worden besteed aan de vraag en dus onderzocht moet worden hoe Centaurus c.s. zich als aandeelhouders hebben gedragen. Het is evenwel aan de te benoemen onderzoekers om te bepalen op welke wijze zij zich daarvan op de hoogte zullen (doen) stellen en binnen welke grenzen zulks dient te en kan geschieden. In dat verband verdient nog opmerking dat de onderzoekers desgewenst onder meer de Ondernemingskamer op de voet van artikel 2:351 lid 2 BW kunnen verzoeken te worden gemachtigd tot het raadplegen van de boeken, bescheiden en andere gegevensdragers en het zich doen tonen van de bezittingen van rechtspersonen die nauw verbonden zijn met Stork en dat zij voorts gegevens kunnen verzamelen omtrent het beleid van (rechts)personen die betrekkingen (hebben) onderhouden met Stork indien de onderzoekers dat voor het doel van het onderzoek nuttig achten. Geenszins is op voorhand uit te sluiten dat het daarbij kan gaan om Centaurus c.s. zelf of om (rechts)personen die indirect, namelijk via Centaurus c.s., met Stork verbonden zijn of met haar betrekkingen onderhouden.

Het is, in beginsel, niet aan de Ondernemingskamer te beslissen welke strategie een vennootschap met betrekking tot haar ondernemingsbeleid dient te volgen of welke visie in geval van verschil van inzicht daaromtrent de juiste is. Discussies daaromtrent dienen te worden gevoerd in het kader van het Nederlandse vennootschapsrecht en heersende opvattingen omtrent corporate governance, die er kort gezegd op neer komen dat het bepalen van de strategie in beginsel een aangelegenheid is van het bestuur, dat indien een raad van commissarissen is ingesteld deze daarop toezicht houdt en dat de algemene vergadering van aandeelhouders haar opvattingen tot uitdrukking kan brengen door uitoefening van de haar in wet en statuten toegekende rechten, waaronder sinds 1 oktober 2004 in geval van een structuurvennootschap het recht het vertrouwen in de raad van commissarissen op te zeggen. Dat neemt niet weg dat uitoefening van rechten en bevoegdheden kan worden getoetst, ook in rechte.

De Ondernemingskamer acht het dan ook geboden er in te voorzien dat Stork voorshands niet gedwongen kan worden tot een min of meer radicale wijziging van haar strategische koers enkel omdat in verband met het bepaalde in artikel 2:161a BW de algemene vergadering - al of niet met vertraging - haar daartoe zou kunnen dwingen. De Ok zal in de eerste plaats de buitengewone algemene vergadering van aandeelhouders van 18 januari 2007 verbieden te stemmen over de voorstellen van Centaurus c.s. met betrekking tot het opzeggen van het vertrouwen in de raad van commissarissen en het doen onderwerpen van grote (des)investeringen aan de goedkeuring van de algemene vergadering van aandeelhouders en daarover besluiten te nemen en in de tweede plaats drie commissarissen benoemen aan wie bij uitsluiting de bevoegdheid toekomt tot het vaststellen van de agenda van de algemene vergaderingen van aandeelhouders en die een doorslaggevende stem hebben met betrekking tot aangelegenheden betreffende de strategie van Stork en van aangelegenheden die Stork en Centaurus c.s. verdeeld houden, zulks ter beoordeling van deze commissarissen.