Venice Commission: Opinion on the new Constitution of Hungary, 20-06-2011 (Opinion 621/2011)

I.c. gaat het om het advies van de Commissie van Venetië op 17-18 juni 2011 inzake de nieuwe grondwet van Hongarije. Op 19 april 2011 nam het Hongaarse parlement een nieuwe grondwet aan. Echter dit zou op verschillende punten niet in overeenstemming zijn met de Europese regelgeving. Waaronder de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht. De Commissie van Venetië wijst er op dat zowel het ontwerp als de beraadslaging en goedkeuring te korte termijnen hanteerde en dat dit het maatschappelijke debat heeft beperkt. Vandaar de bezorgdheid over de openheid, transparantie en ook de beperkte opties tot participatie bij het vaststellen van deze nieuwe grondwet.

Dit advies 621/2011 gaat dan ook in op die nieuwe Hongaarse grondwet en bijvoorbeeld de

onafhankelijkheid van rechters. Zo blijkt de nieuwe grondwet het mogelijk te maken dat een rechter onafzetbaar is of een gegarandeerde ambtstermijn kan bestaan. De Commissie van Venetië stelt over het grondwettelijke kader dat er problemen bestaan inzake de grondwetbepalingen over bijvoorbeeld wetsinterpretatie, beperking van de bevoegdheden van het constitutionele hof en levenslange gevangenisstraffen zonder kans op vervroegde vrijlating.

Kardinale wetten

De grondwet verwijst veelvuldig naar de zogenaamde kardinale wetten. Zo zijn de bestuursorganen en de organisatie en het bestuur van de rechterlijke macht niet vastgesteld in de grondwet maar in die kardinale wetten. Waardoor de grondwet eigenlijk alleen een zeer algemeen kader creëert voor de rechterlijke macht. Doordat de grondwet in veel algemene en vage termen is opgesteld moeten meerdere thema’s in kardinale wetten worden bepaald.

Volgens de Commissie van Venetië moeten belangrijke punten als deze in principe in de grondwet worden behandeld en niet in de kardinale wetten. De Commissie stelt dat de

die belangrijke onderwerpen in de grondwet moeten worden vastgelegd en behandeld. Men maakt zich dan ook zorgen over de constitutionele rechten en democratie. “When not only the fundamental principles but also very specific and “detailed rules” on certain issues will be enacted in cardinal laws, the principle of democracy itself is at risk.”

Verder concludeert het ook dat hiaten of onduidelijke bewoordingen in de grondwet aangaande de rechterlijke macht in een kardinale wet, zeer zorgvuldige formulering vereisen. Er zijn reeds 2 kardinale wetten aangenomen die al tot verschillende bezwaren geleid hebben en die de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht aangaan. De Commissie geeft dan ook aan dat er sprake is van een "overmatige kardinalisatie".

Fundamentele rechten

Wat betreft de grondrechten en de fundamentele vrijheden is er een hoofdstuk opgenomen in de grondwet die al direct aangeeft: ‘de regels voor fundamentele rechten en plichten worden bepaald door middel van wetgevingshandelingen’. Hierbij worden geen kaders geschetst over de draagwijdte of de inhoud van die wetgevingshandelingen. Waardoor dit vragen oproept voor de mensenrechtenbescherming en naleving van de verschillende verdragen.

De persvrijheid wordt geformuleerd als een plicht voor de natie maar niet als een recht dat toekomt aan een individu. Een kardinale wet zal dan de details en de voorschriften hiervoor verder bepalen terwijl de grondwet hier geen inhoud of doelstelling voor formuleert. Volgens de Commissie van Venetië moeten deze grondwettelijke beschermingen individuele rechten bevatten. Wat betreft de minderheden is er ook bezorgdheid geuit. Er staat geen enkele verplichting voor de staat omschreven die gericht is op de bescherming van etnische minderheidsgroepen.

Ook het feit dat levenslange gevangenisstraffen zonder kans op vervroegde vrijlating kunnen worden opgelegd baart zorgen. Zoals ook het feit dat de afschaffing van de doodstraf niet expliciet is genoemd. Hierover stelt de Commissie dat dit soort essentiële garanties en fundamentele rechten geen plaats moeten nemen in een lagere regelgeving maar in de grondwet. Juist vanwege het allergrootste belang en de bescherming hiervan.

Machtenscheiding

Wij kennen de scheiding der machten als fundamenteel kenmerk van het democratische stelsel. Samen met de wederzijdse controle vormt dit de basis voor het wederzijdse vertrouwen in de EU en de coöperatie wat betreft de erkenning en samenwerking in burgerlijke en strafzaken. Dit vertrouwen word geschaad als de Hongaarse grondwet de bevoegdheden van het constitutionele hof en de volksvertegenwoordiging beperkt.

Hongarije wil op begrotingsgebied het parlement beperken en dit toekennen aan een begrotingsraad die aanzienlijk veel te zeggen krijgt. Terwijl het vaststellen van de begroting een belangrijke taak van het parlement is. De Commissie is dan ook bang dat als dit zo wordt gevolgd, dit negatief kan zijn voor de budgettaire beslissingen omdat die democratische legitimiteit ontberen. Ook hier kan een kardinale wet de bevoegdheid van het parlement beperken.

Voorts heeft de Commissie de bezorgdheid geuit over een tweetal kardinale wetten over de rechterlijke macht. Deze wetten zouden de onafhankelijkheid en onpartijdigheid ernstig aantasten. Ook zou de toename van bevoegdheden van het Openbaar Ministerie verstrekkende gevolgen hebben. Ook de rol van het constitutionele hof zou vooral worden ingeperkt en hierdoor zouden inbreuken op meerdere grondrechten onbestraft blijven. Juist vanwege de beperkte rol die wordt toebedeeld in de nieuwe grondwet aan het constitutionele hof en waar ook veel meer focus komt te liggen op een rol in begrotingsbeheer dan op bescherming van grondrechten.