2 Artikelen week 5

Deze samenvatting is geschreven in collegejaar 2012-2013.

Family interventions and their effect on adolescent alcohol use in general populations; a meta-analysis of randomized controlled trials

Evelien Smit, Jacqueline Verdurmen, Karin Monshouwer, Filip Smit (2006)

In de westerse landen is drankgebruik onder jongeren een groot probleem. Het aantal jongeren wat doet aan ‘binge drinking’ (meer dan 4 glazen alcohol) neemt met de jaren drastisch toe, en ook de leeftijd waarop dit gebeurd wordt steeds lager. Uit onderzoek blijkt dat dit psychische en sociale problemen tot gevolg heeft, en bij het vroegtijdig beginnen met (veel) drinken kunnen de hersenen permanent worden beschadigd. Ook kan, als het kind ouder wordt, alcohol gerelateerde problemen ontstaan doordat het kind te vroeg, en te veel dronk.

Ouders spelen een belangrijke rol bij het alcohol gebruik. Het drinkgedrag van de ouders zelf heeft effect op het drinkgedrag van de kinderen door dat de kinderen hun ouders als voorbeeld zien en dit dan gaan imiteren en zien als ‘normaal’. De relatie tussen het kind en de ouders is ook van groot belang. Strikte regels opgesteld door de ouders met betrekking tot alcohol gebruik zorgen ervoor dat de kinderen veel minder snel gaan drinken, en ook minder drinken als ze eenmaal zijn begonnen met alcohol drinken. Alcohol preventie programma’s die alleen gericht zijn op de jongeren zelf zijn veel minder effectief dan alchohol preventie programma’s die zijn gericht op het gezin.

Het onderzoek wat wordt beschreven in dit artikel, waarbij velen onderzoeken over gezinsgerichte alcohol preventie werden vergeleken concludeert dat deze preventie programma’s zelf na 2 jaar nog een positief effect hebben. Om er echt achter te komen of wat voor effect deze preventie programma’s precies hebben zouden er meer studies naar gedaan moeten worden, ook in andere landen, want nu worden de studies vaak alleen in de US gedaan. Alleen dan wordt de informatie over hoe gevaarlijk het jong beginnen met drinken is, verspreidt over de gehele populatie, en dan heeft het nog veel meer effect.

In dit artikel worden veel kanttekeningen gegeven aan de verschillende onderzoeken die zijn gedaan naar het effect van alcohol preventie programma’s gericht op het gezin van de jongeren. De verschillende alcohol preventie programma’s hebben verschillende gemiddelde leeftijden van de kinderen die aan het programma meedoen. Dit kan grote verschillen opleveren omdat oudere deelnemers aan een preventie progamma misschien al begonnen zijn met drinken of in een leeftijd zitten waarbij hun leeftijdsgenoten al drinken. Ook maakt de omgeving van het kind veel uit als het gaat om alcohol gebruik, aangezien de meeste studies in de US zijn gedaan zou de uitkomt van de studies heel anders kunnen zijn in een ander (westers) land.

In vrijwel alle studies is er ook een controle groep die het desbetreffende preventie programma niet volgt. Maar ook de controle groep wordt niet bij alle studies hetzelfde behandeld. In één studie krijg de controle groep in plaats van het preventie programma een andere ‘opdracht’, in dit geval om de communicatie tussen kind en ouder te vergroten. Als deze opdracht gewerkt heeft dat kan dit effect hebben op het alcohol gebruik van het kind, want uit onderzoek blijkt dat een betere relatie een positief effect heeft. De controle groep is dan niet echt meer een controle groep en dit beïnvloedt de resultaten van het onderzoek.

Ook is het vaak moeilijk om de gezinnen op de sporen met kinderen die een hoog risico hebben op vroeg beginnen met drinken. De preventie programma’s bereiken deze gezinnen moeilijk en in de meeste studies worden deze gezinnen dus ook nauwelijks betrokken. De programma’s bereiken vaak meer een deel van de gezinnen, en dit zijn vaak de gezinnen die het makkelijkst bereikbaar zijn. De effecten van deze preventie progamma’s zijn dus overschat.

Reducing youth alcohol drinking through a parent-targeted intervention: the Örebro Prevention Program

Nikolaus Koutakis, Håkan Stattin & Margaret Kerr
 

Het artikel gaat over een tweeëneenhalf jaar durend preventie programma om het drinkgedrag van jongeren in Zweden te verminderen. The Swedisch National Institute of Public Health wilde graag een preventie programma dat gemeenschap uitvoerbaar is, zich richt op de groep jongeren waar het drankgebruik aan heet stijgen is, zowel in de stad als op het platteland werkt, gebruik maakt van de voorzieningen de er al zijn in de gemeente, de weinig tot geen geld kost en die verschillende geïnteresseerde partijen bij elkaar brengt.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat preventieprogramma’s die te maken hebben met alcohol, het beste werken als daar familieleden bij zijn betrokken. En uit ander onderzoek is gebleken dat et drinkgedrag van jongeren minder wordt als ouders er een strenge houding aannemen ten opzichte van alcohol. De meeste ouders hebben dit wel als hun kind jonger is, maar het doel van het programma is om deze houding vast te houden, ook als het kind ouder is. Ook is uit onderzoek gebleken dat wanneer jongeren deelnemen aan activiteiten geleid door een volwassene(denk aan voetbaltrainingen), er sprake is van minder drankgebruik. In het onderzoek is dronkenschap een meeteenheid, net als criminaliteit. Dit is omdat overtredingen vaak plaatsvinden als jongeren onder invloed zijn.

Het preventieprogramma maakt gebruik van de ouderavonden die worden gehouden op Zweedse scholen. Tijdens deze ouderavonden werd er informatie gegeven over het programma. De leraren adviseerden om een zero-tolerance houding aan te nemen tegenover alcoholgebruik. Ook ontvingen de ouders mails. In de mailtjes werd de rol van ouders ten opzichte van het drankgebruik van hun kind benadrukt, en dat de ouders hier duidelijke regels over moeten opstellen. Er werden ook buitenschoolse activiteiten voor de jongeren gepromoot. Daarnaast ontvingen de ouders nog een aparte catalogus met daarin alle activiteiten die er in de buurt plaatvinden.

Tijdens dit longitudinale onderzoek werd er gebruik gemaakt van vier groepen: jongeren in de controle groep, jongeren in de preventiegroep, ouders in de controle groep en jongeren in de controle groep. Uit het onderzoek komt dat het preventieprogramma er voor zorgt dat de strenge houding van ouders tegenover alcohol blijft, ook als de kinderen ouder worden. In de controle groep wordt deze houding steeds minder streng. Het preventieprogramma heeft niet geholpen bij het meer meedoen aan activiteiten door jongeren.

Uit het onderzoek komt ook naar voren dat zowel jongens als meisjes uit de preventiegroep minder vaak dronken zijn dan de jongeren in de controle groep. Ook het aantal misdaden dat wordt gepleegd is significant minder. Het preventieprogramma zorgt er ook voor dat jonge drinkers minder vaak dronken worden. Daarbij komt dat er door jonge drinkers in de preventiegroep vaak minder delicten werden gepleegd.