Begrippenlijst H.7 Psychologie en de multiculturele samenleving

Gezondheidspsychologie

Een gebied in de psychologie die gericht is op de psychologische factoren die van belang zijn bij de gezondheid van mensen, het ziek worden van mensen en reacties op ziekte

Autochtoon

Oorspronkelijke bewoner, bijvoorbeeld de Nederlander: iemand wiens ouders in Nederland geboren zijn en waar hij/zij zelf ook geboren is

Allochtoon

Niet- oorspronkelijke bewoner, bijvoorbeeld de Turk: iemand wiens ouders in het buitenland geboren zijn en/of hij/zij zelf in het buitenland geboren is

Pluriforme samenleving

Verschillende culturele groepen die naast elkaar leven, dit kunnen bijvoorbeeld etnische of religieuze groeperingen zijn

Etniciteit

Een bepaalde identiteit die mensen aannemen binnen een bepaalde groep die zich onderscheid van een andere groep door bijvoorbeeld taal, normen en waarden of religie. Etniciteit omvat een psychische, lichamelijke, culturele, economische en sociale dimensie waarbij er een wisselwerking ontstaat tussen dimensies per factor en tussen factoren

Conceptueel model

Hierin worden potentiële verklaringen geïntegreerd voor de cohesie tussen gezondheid en etniciteit

Gezondheidsproblemen

Volgens het conceptueel model het resultaat van vijf specifieke determinanten , bestaande uit vier determinanten binnen het domein gezondheidspsychologie, namelijk: leefstijl, sociale omgeving, gebruik van gezondheidszorg en psychosociale stress. Deze determinanten dienen in cohesie te worden gezien met contextuele mechanismen die over tijd kunnen veranderen, namelijk: acculturatieprocessen, genetische aanleg, migratiegeschiedenis, totale maatschappelijke context en sociaaleconomische situatie

Leefstijl

Een groep van factoren die zowel het in stand houden van gezondheid als het ziek worden beïnvloedt. Kan ook als gezondheidsgedrag worden gezien

Sociale omgeving

Het geheel van culturele, sociale, religieuze en economische invloeden uit de omgeving op het gedrag van de mens

Gebruik van gezondheidszorg

Het mogelijk reageren van mensen op ziekte en de interactie tussen patiënt, dokter en het systeem van de gezondheidszorg

Psychosociale stress

Een belangrijke psychologische oorzaak van ziekte

Psychofysiologische factoren

Bijvoorbeeld de hartslag en cortisol- of adrenalineproductie bij stress

Gezondheidsgedrag

De combinatie van gedragingen die gezondheidsrisico’s opleveren of er tegen beschermen. Kan ook als leefstijl worden gezien

BRAVO

Nederlandse term voor leefstijl. BRAVO staat voor: Bewegen, Roken, Alcohol- en drugsgebruik, Voedsel en veiligheid en Ontspanning

Nederlandse Norm Gezond Bewegen

Norm die is vastgesteld om te bepalen of mensen voldoende beweging krijgen

Leefstijldeterminanten

Determinanten verschillen per gedraging en doelgroep, de belangrijkste zijn: sociale invloeden, attitudes en eigen effectiviteit

SES

Sociaal economische status. Een lage SES zou ook een reflectie zijn van de minder gunstige leefstijl van allochtonen, door bijvoorbeeld minder kennis over de gezondheidseffecten bij bepaald gedrag

Westers gezondheidspsychologisch model

Sterk gebaseerd op individuele gedragsverandering en cognitieve processen, zoals kennis

Convergentie

Allochtonen gaan in een aantal opzichten meer op de oorspronkelijke (autochtone) bevolking lijken

Intersectioneel

Dynamisch perspectief bestaande uit meerdere dimensies, indien het een combinatie vormt met een sociale- ongelijkheidbenadering. Dit perspectief maakt overeenkomsten tussen verschillende posities waarneembaar, geeft verschillen binnen etniciteit aan en roept de vraag op in welke mate een bepaald gezondheidsprobleem wordt beïnvloed door de interactie van factoren

Stress

Ontstaat bij een gebrek aan evenwicht tussen de perceptie van de mate van bedreiging in een specifieke situatie en de inschatting van mogelijkheden tegen deze bedreiging. Stress heeft een belangrijke bijdrage aan ziektes en gezondheidsproblemen, maar is niet in alle gevallen schadelijk voor de gezondheid

Chronische stress

Constante blootstelling aan stress, heeft een cumulatieve werking waarbij de gezondheidsklachten steeds erger worden

Onderstimulatie

Te weinig blootstelling aan stress, kan nadelig zijn voor de gezondheid