Oefenvragen

1. Benoem twee implicaties die belangrijk zijn voor het evalueren van menselijke betrouwbaarheid en fouten.
2. Er bestaan twee verschillende soorten systemen. Beschrijf deze systemen en geef van elk systeem een voorbeeld.
3. Meister (1989) identificeerde een aantal variabelen van eigenschapen van een systeem die voor een deel bepalen wat voor eisen een operator nodig heeft om een systeem efficiënt te kunnen bedienen. Deze variabelen kunnen onderscheiden worden in twee types. Beschrijf deze twee types.
4. Gebreken aan het design van een systeem vallen in drie groepen. Welke groepen zijn dit?
5. Er bestaan verschillende standpunten over wat de oorzaak is van menselijke fouten. Menselijke fouten kunnen bijvoorbeeld herleid worden tot gebreken in het ontwerp van het systeem. Beschrijf zo nog twee andere standpunten.
6. Het is handig om verschillende soorten menselijke fouten te categoriseren aan de hand van een taxonomie. Beschrijf de taxonomieën van actie, mislukking, verwerking en intentie.

Antwoorden

• Menselijke prestatie moet bestudeerd wordt in relatie tot het systeem dat werkt in een operationele omgeving.
• Een systeem wordt ontwikkeld om een doel te bereiken. Als dit doel niet bereikt wordt, heeft het systeem gefaald. Evaluatie van alle aspecten van een systeem moeten dus in relatie tot de doelen van het systeem geëvalueerd worden.
• Een systeem kan opgebroken worden in kleinere subsystemen. Een mens-machine systeem kan opgebroken worden in mens en machine subsystemen die verder opgebroken worden.
• De input en output van elk systeem in subsystemen kan geïdentificeerd worden.
• De componenten van een systeem zijn zo georganiseerd en gestructureerd zodat ze een doel kunnen bereiken. Het hele systeem heeft dus eigenschappen die voorkomen uit de som van zijn onderdelen.
• Tekortkomingen in de prestatie van een systeem kunnen toegeschreven worden aan gebreken aan componenten van het systeem.
• Een systeem opereert in een omgeving. Deze omgeving kan invloed hebben op hoe een systeem functioneert.

• Mission-oriented systemen. Deze systemen zijn ondergeschikt aan de behoeften van het personeel die het doel van de missie proberen te bereiken. Voorbeelden zijn wapen en transport systemen die worden gebruikt in het leger.
• Service-oriented systemen. Deze systemen “verzorgen” het personeel of gebruikers. Voorbeelden zijn supermarkten en kantoren.

• Fysieke systeem variabelen. Een fysiek systeem onderscheidt zich door zijn organisatie en complexiteit. Hieronder vallen o.a. de variabelen: hoeveelheid subsystemen, taken en functies die uitgevoerd worden door het systeem, hoeveelheid doelen en soort output.
• Operator variabelen. Hier valt de geschiktheid en opleidingsniveau van de operator onder. Variabelen zijn o.a.: hoeveelheid ervaring en vaardigheden, motivatie, stress en grootte van een team.

• Taak complexiteit. Dit kan een probleem worden als de eisen van een taak de capaciteiten van een mens overschrijden.
• Error-likely situaties. Een situatie waarin mensen vatbaar zijn voor het maken van fouten.
• Individuele verschillen. De attributen van een persoon kunnen bepalen hoe goed iemand een taak kan uitvoeren.

• Fouten kunnen ontstaan vanuit de cognitieve processen die nodig zijn om een taak uit te voeren. In de hersenen wordt informatie verwerkt via een serie aan stadia, van perceptie naar verwerking naar controle over een actie. Fouten ontstaan wanneer een van deze processen een foute output produceert.
• Fouten kunnen toegeschreven worden aan onderliggende fysiologische condities. Vermoeidheid en stress kunnen de prestatie negatief beïnvloeden.
• Psychosociale fouten kunnen onstaan wanneer de communicatie tussen leden van de groep misloopt.
• Organisatorisch kunnen medewerkers fouten wanneer hun manager of supervisor taken niet goed uitvoert.

• Actie classificatie. Sommige fouten kunnen toegeschreven worden aan een actie of gebrek aan actie van een operator. Hierbij onderscheiden we error of omission en error commision.
• Mislukking classificatie. Een fout kan leiden tot het falen van een systeem. Hierbij kunnen herstelbare en niet-herstelbare fouten onderscheiden worden. Systeem fouten die door de mens veroorzaakt worden kunnen ontstaan door fouten in de bediening, ontwerp, montage of installatie/onderhoud.
• Verwerkingsclassificatie. Fouten kunnen gelokaliseerd worden binnen het menselijke informatie verwerkingssysteem. Hierin bestaat een onderscheid tussen input, mediatie, output en communicatie fouten.
• Intentionele classificatie. Fouten kunnen geclassificeerd worden als slips of vergissingen (mistakes), naargelang iemand een actie uitvoerde die wel of niet bedoeld was. Lapses kunnen hierbij ook onderscheiden worden.