K.-H. W. t. Duitsland - Arrest

K.-H. W. t. Duitsland (EHRM 22-03-2001, EHRC 2001/31)

Feiten

I.c. gaat het om artikel 7 lid 1 en 2 EVRM. De klager was ten tijde van het socialistische regime in de Duitse Democratische Republiek (DDR) soldaat bij het nationale volksleger. In die hoedanigheid was hij gedurende enige tijd gestationeerd als grensbewaker aan de grens tussen de DDR en de West-Duitse Bondsrepubliek.

Na de val van de Berlijnse muur in 1989 werd de grenswachter veroordeeld voor het in 1972 (tijdens zijn dienst) doodschieten van een vluchteling die naar West-Duitsland probeerde te vluchten. Hij werd niet veroordeeld op basis van het strafrecht dat na de Duitse hereniging gold, maar de Duitse rechtbank veroordeelde hem op grond van de wet die toen in 1972 gold. De grensrechter wendde zich tot het Europese Hof voor de Rechten van de mens.

EHRM

Het Hof herhaalt dat het recht op leven (art. 2 EVRM) een fundamenteel recht vormt binnen de set van diverse mensenrechten.

Het Hof meent dat de grenswacht door zijn handelingen bij de grenscontroles (die duidelijk in strijd waren met de wetgeving van de DDR zelf en met het toen reeds bestaande internationale recht) zich niet kon beroepen op de regelgeving die hem beschermde. Volgens het Hof is er geen strijd met art. 7 lid 1 EVRM, waardoor men niet toe komt aan art. 7 lid 2 EVRM. Het bestraffen van het doden van vluchtende burgers aan de grens, is dus niet in strijd met artikel 7 lid 1 EVRM. Dit gedrag was volgens het Hof ten tijde van het begaan ook naar DDR-recht strafbaar. Verder stelt het Hof dat de strafbepalingen destijds 'accessible' waren. Ook was de strafbaarheid van de gedragingen 'foreseeable'.

Kern

I.c. had een grenswacht iemand neergeschoten die over probeerde te steken van oost naar west Duitsland. Zo’n grenswacht kan niet zo maar blindelings een bevel opvolgen zonder dat hij hierbij weet dat hij hierdoor mensenrechten schendt. In de uitspraak wordt een uitzondering gemaakt op het legaliteitsbeginsel wat betreft de strafuitsluitingsgronden. De gedraging in kwestie was al strafbaar onder het internationale recht ter bescherming van de mensenrechten toen het misdrijf werd gepleegd. Hierdoor was de strafbaarstelling genoeg inzichtelijk en precies.