De hormonen die de puberteit starten zijn al actief ver voor de tienerjaren. De hormoongolf vindt plaats rond het tiende levensjaar en start de ontwikkeling van primaire en secundaire geslachtskenmerken. Daarom zal dit onderzoek zich meer richten op de stijgende hormoonlevels van vlak voor de puberteit, om zo de invloed van hormonen op gedrag te analyseren.

Waarom onderzoeken we deze hormonen?

Er is nog weinig onderzoek gedaan naar de hormonen, mede doordat er weinig overeenkomst is tussen onderzoekers over de definitie van puberteit en adolescentie. Toch is dit onderzoek belangrijk, omdat de puberteit de basis is van de overgang van kindertijd naar adolescentie. Daarnaast is het belangrijk om naar de biologische kant van deze ontwikkeling te kijken, om beter in kaart te brengen hoe de ontwikkeling verloopt. Het is ook interessant om de ontwikkeling van mensen te vergelijken met dieren. De puberteit kan levenslange gevolgen hebben, waardoor het interessant is om de veranderingen in de sociale en affectieve processen te onderzoeken.

Uit eerder onderzoek is gebleken dat de puberteitshormonen invloed hebben op neurologische neigingen met betrekking tot sociale en affectieve processen. Veranderingen in het brein maken jongeren gevoeliger voor sociale invloeden. De adolescentie dient om sociale rollen te oefenen en eigen te maken, waardoor de extra gevoeligheid van pas komt. Maar dit heeft ook nadelen wat betreft andere ontwikkelingspaden.

Er gebeurt veel in de puberteit, te beginnen met de activatie van de HPG as (Hypothalamic-pituitary-gonadal axis). De hypothalamus begint GnRH (gonadotropin-releasing hormoon) te produceren. Deze as is ook van invloed op pre-natale en vroeg post-natale processen. Bij meisjes start de puberteit met de borstontwikkeling en bij jongens met genitale ontwikkeling. Het androgeen dehydroepiandrosterone (DHEA) speelt een rol bij het ontwikkelen van de secundaire geslachtskenmerken, zoals haargroei. Ook oxytocine gaat een belangrijke rol spelen in het valideren van sociale cues. Geslachtshormonen beïnvloeden het brein door de structuur te veranderen en door het activeren van bepaalde systemen, zoals voortplanting.

Testosteron

De verhoging van de levels van testosteron bij jongeren is gerelateerd aan pro-actieve agressie en risicogedrag, maar ook sensatie-zoekend gedrag en gevoeligheid voor beloningen. De invloed vindt vooral plaats in het ventraal striatum, onderdeel van het beloningssysteem in het brein, door het gevoeliger te maken voor (sociale) beloning. De omgeving kan hier invloed op hebben; meisjes die gepest zijn produceren minder testosteron, terwijl jongens die gepest zijn juist meer testosteron produceren.

Estradiol

De invloed van estradiol is minder vaak onderzocht dan die van testosteron. Dit hormoon heeft een positieve relatie met risicogedrag bij meisjes, afhankelijk van de fase in hun menstruatiecyclus.

Veranderingen in slaappatronen

Als voorbeeld van de negatieve effecten van hormonen worden de veranderingen in slaappatronen genoemd. In meerdere diersoorten is gezien dat tijdens de puberteit de neiging bestaat om de slaap op te schuiven in het dag en nachtritme. Deze kleine verandering kan grote gevolgen hebben, doordat jongeren niet aan de juiste hoeveelheid daglicht blootgesteld worden. Onze moderne samenleving met al zijn electronica heeft dus een sterke invloed hierop, door alle neplichten in onze omgeving. Doordat jongeren langer wakker blijven ´s avonds, maar niet langer kunnen uitslapen ontstaat een chronisch slaapgebrek. Slaapgebrek kan weer andere negatieve gevolgen hebben. Een kleine verandering kan dus zeer grote gevolgen hebben. Hier moet aandacht aan besteed worden bij het onderzoeken van hormoonhuishoudingen tijdens de puberteit.

Conclusies

Er zouden meer onderzoeken moeten komen naar de hormoonspecifieke ontwikkeling tijdens de puberteit. Hoe hormonen op ons inwerken en waardoor de processen beïnvloed worden is een belangrijk onderzoeksonderwerp. Ook de invloeden van de sociale omgeving zijn interessant.

Hormonen tijdens de puberteit hebben invloed op zowel het brein als gedrag. Deze invloeden kunnen subtiel lijken, maar grote invloed hebben op langere termijn. Het is dus belangrijk dat hier meer onderzoek naar gedaan wordt.