Samenvatting Inleiding tot Het EVRM (2010) - Gerards - Artikel

Na de Tweede Wereldoorlog werden internationale en regionale samenwerkingsverbanden gelegd, met als doel rechtsstatelijke en mensenrechtelijke waarden op een bovennationaal niveau te beschermen. De Raad van Europa had als hoofddoel een Europese samenwerking tot stand te brengen om de gemeenschappelijke idealen en beginselen van de gezamenlijke landen te verwezenlijken, waaronder de algemene beginselen van de rechtsstaat en de rechten van de mens. Het belangrijkste verdrag is het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM), waarin dertien mensenrechten zijn vastgelegd.

Het zijn klassieke vrijheidsrechten; rechten die een staatsvrije sfeer definiëren en die de staat verbieden daarop inbreuk te maken. Deze rechten kunnen worden gezien als resultaatverplichtingen die voldoende duidelijk zijn om rechtstreeks te kunnen werken. Het Europees Sociaal Handvest voorziet in sociale grondrechten, waaruit vooruit inspanningsverplichtingen voor de overheid bevatten die in Nederland maar zelden rechtstreekse werking hebben. Door middel van protocollen zijn aanvullende klassieke grondrechten aan het EVRM toegevoegd door de jaren heen. Een groot aantal daarvan gaat over het toezicht op de naleving van het EVRM. Het EVRM is zo bijzonder omdat het voorziet in de mogelijkheid voor individuele slachtoffers om voor een onafhankelijke instelling in Straatsburg te klagen over schendingen van het EVRM door staten.

Er waren twee organen verbonden aan bovenstaande mogelijkheid. Er was een Commissie en een Hof. Deze constructie werd in 1998 vervangen door één permanent zetelend Europees Hof voor de Rechten van de Mens, die de ontvankelijkheid van klachten onderzoekt en doet daar inhoudelijke einduitspraken over, die bindend zijn voor de verwerende staat. Toezicht wordt gehouden door de Raad, het Comité van Ministers. Voor Nederland waren sommige uitspraken van verstrekkende betekenis. Artikel 120 Grondwet legt het toetsingsverbod vast; geen formele wetgeving toetsen aan de grondrechten zoals ze in de Grondwet zijn neergelegd. Die wetgeving is echter wel via artikel 93 en 94 Grondwet toetsen aan het EVRM. Het EHRM heeft door de uitspraken kunnen verduidelijken wat ‘effectieve grondrechtenbescherming’ inhoudt, en welke eisen op dit punt aan de staten kunnen worden gesteld. Het aantal landen dat partij is bij het EVRM is flink toegenomen, waardoor het handhavingssysteem door de enorme toestroom aan klachten een nieuwe constructie vereiste.