Artikelsamenvatting bij Cognition in harsh and unpredictable environments van Frankenhuis et al. - Chapter

In de introductie van dit artikel stelt de auteur dat alle eigenschappen van de mens het gevolg zijn van ontwikkeling (en ontwikkeling komt altijd voort uit fysiologische mechanismen). Hij gelooft niet in evolutionaire eigenschappen die al bij de geboorte aanwezig zijn en dus niet zijn aangeleerd. 

Hij noemt twee vragen die essentieel zijn voor het integreren van evolutie en ontwikkeling in psychologisch onderzoek:

1. Hoe wordt er door natuurlijke selectie vormgegeven aan ontwikkeling; en
2. Hoe construeert ontwikkeling adaptieve fenotypes.

Hoe brengt ervaring informatie over?

Ontwikkelende organismen leren dingen over de wereld, en passen zich hierop aan. Onze ervaringen zorgen dus voor informatieoverdracht. Er is een vermindering van onvoorspelbaarheid.

Twee omgevingsdimensies, hardheid en onvoorspelbaarheid, zijn fundamenteel voor individuele ontwikkeling. Hardheid verwijst naar de mortaliteit en morbiditeit veroorzaakt door factoren die een persoon niet kan beheersen. Zowel hardheid als onvoorspelbaarheid kunnen adaptieve ontwikkelingstrajecten beïnvloeden.

Sommige mensen ervaren omgevingen die zowel ‘hard’ en onvoorspelbaar zijn, zodat mortaliteit en morbiditeit hoog is, bedreigingen verschijnen zonder waarschuwing en kansen zijn vluchtig. In dergelijke omstandigheden kan de huidige oriëntatie adaptief zijn. Deze oriëntatie kan zich psychologisch manifesteren in:

1. Waakzaamheid dat wordt gebruikt om bedreigingen en kansen te detecteren;
2. Impulsieve reacties; en
3. Een steile toekomst, dat niet gemotiveerd is om onmiddellijke voordelen te pakken, aangezien toekomstige beloningen minder snel zullen worden verzilverd.

Als er wordt gesproken over dat huidige-oriëntatie ‘adaptief’ kan zijn in bepaalde contexten, hebben we het over biologische fitheid, niet over gezondheid of welzijn.

Hoe ziet empirisch onderzoek eruit?

Natuurlijke selectie maximaliseert fitheid, geen (mentale) gezondheid en welzijn. De auteurs beweren dat een huidige-oriëntatie een biologische aanpassing aan ruwe, onvoorspelbare omgevingen weerspiegelt. Met ‘aanpassing’ bedoelen ze dat oriëntatie reproductief succes zou kunnen hebben vergroot in voorouderlijke omgevingen. Het is echter de vraag of de fitness-kosten van een hier-en-nu-voorkeur (bijv. gezondheid) worden tegengegaan door fitness-voordelen (bijv. meer seksuele partners). Sommige onderzoeken wijzen in deze richting. Gewelddadige daders handelen bijvoorbeeld doorgaans impulsiever, waardoor hun risico op seksueel overdraagbare aandoeningen, lichamelijk letsel en vroege dood toenemen. Daartegenover kunnen echter ook voordelen staan: meer seksuele partners en dus ook meer kinderen. In diverse onderzoeken die in het artikel worden genoemd, komt de conclusie naar voren dat blootstelling aan zware en onvoorspelbare omstandigheden, huidige tijdsvoorkeur in diverse populaties voorspelt.

Observationele studies van de vorige conclusie, kunnen echter niet aantonen dat ‘ontwikkelings-inputs’ verschillende tijdvoorkeuren veroorzaken, nu de associaties altijd tot stand kunnen worden gebracht door differentiële selectie van impulsieve individuen in bepaalde sociale omgevingen. Proefdier-modellen maken wel sterkere gevolgtrekkingen over een oorzakelijk verband mogelijk (Hier worden de onderzoeken van Colorado et al, Bateson et al genoemd).

Experimentele studies leren ons dat langdurige ontwikkelingservaring waarschijnlijk belangrijk is bij het vaststellen van normen als reactie op huidige signalen.

Hoe wordt cognitie verbeterd in stressvolle omgevingen?

Dickman onderscheidde functionele impulsiviteit ('de neiging om relatief weinig vooruitziend te handelen wanneer zo'n stijl optimaal is') en disfunctionele impulsiviteit ('de neiging om minder vooruitdenkend te handelen wanneer deze neiging moeilijk is’). Hoge impulsiviteit maken meer fouten in een patroonherkenningstaak, maar wanneer de blootstellingsduur extreem kort is, zijn ze iets nauwkeuriger.

Een volgende hypothese is dat mensen die opgroeien in stressvolle omstandigheden inderdaad een verbeterde cognitie vertonen als het gaat om het oplossen van problemen waar ze zich tijdens hun ontwikkeling hebben aangepast.