Overzicht belangrijkste parasitaire wormen die ziektes veroorzaken bij mensen

Schistosoma Mansoni en Schistosoma Haematobium

• Parasitologie: schistosoma’s remmen het vasculaire portaal systeem. De S. mansoni bevindt zich vooral in het colon en in het rectum. De eieren zijn ovaal en scherp begrensd. De S. haematobium komt voor in de venen van de blaas en bekkenorganen. De eieren zijn kenmerkend vanwege hun extra uitsteeksel/stekel. De eieren gaan op zoek naar een slak. Daar vermenigvuldigen ze zich en worden zeer infectieuze larven. Die gaan door een intacte huid, via het bloed naar de darmen en de lever.

• Epidemiologie: de verspreiding gaat via geïnfecteerd water met larve erin en door nieuwe integratie projecten. Het komt alleen voor op plaatsen waar een bepaalde slak aanwezig is die de infectieuze larve produceert.

• Pathogenese: hierbij zijn drie clinicopathologische stadia in te onderscheiden:

• Penetratie en migratie van de schistosomula

• Ovipositie geassocieerd met een complex van manifestaties in de kliniek

• Chronisch stadium gekarakteriseerd door granuloomvorming en littekenvorming

• Immuniteit: het betreft de cel-gemedieerde immuniteit tegen de eieren.

Strongyloides

• Parasitologie: De vrouwtjes leggen hun eieren in de mucosa van het duodenum. De eieren laten de rhabditiforme larve snel vrij. Deze gaan terug de darm in waarna het met de stoelgang mee naar buiten komt. Daar vormt het een filariform larve die door de huid weer kan binnendringen. Er kan echter ook auto-infectie plaatsvinden doordat de eieren nog in het lichaam van de host uitkomen. De larve gaan dan door de mucosa de bloedbaan in.

• Levenscyclus: Er bestaan drie verschillende levenscycli bij deze nematode:

• Directe cyclus: lijkt op die van de hookworm.

• Autoinfectieve cyclus: doordat de passage van de larven vertraagd is door constipatie en andere factoren, krijgt het de kans te transformeren in een infectueuze filariform larve.

• Free-living cyclus: nadat de larve in de feces of op de bodem is terechtgekomen, ontwikkelt deze zich in vrijlevende volwassene mannetjes en vrouwtjes.

• Epidemiologie: De verspreiding van de Strongyloides verloopt hetzelfde als die van de hookworm, maar komt minder vaak voor. De infectie kan ook komen door ingestie van de filariform larve.

• Pathogenese en immuniteit: Invasie in het darmepitheel kan leiden tot het malabsorptie syndroom (ontstekingen, ulcers en abcessen). Steroïde en slechte voeding gerelateerde immunosupressiva verergeren de kans op auto-infectie.

Taenia siginata (rundvlees)

• Parasitologie: Deze lintworm bevindt zich in het jejunum. Mensen kunnen alleen geïnfecteerd worden door rauw of niet-gaar vlees.

• Epidemiologie: Deze lintworm komt vooral voor in landen met een slechte sanitaire voorziening of waar het vlees niet gaar genoeg wordt gegeten.

Taenia solium (varkensvlees)

• Parasitologie: Ook deze lintworm bevindt zich in het jejunum, maar is kleiner dan de taenia siginata. Het kan niet alleen mensen infecteren, maar ook varkens.

Echinococcus

• Parasitologie: Echinococcen granulosus is afkomstig van dieren. Herbivoren en mensen dienen als tussenstap in de vorming van de worm. De larve doordringen de intestinale mucosa en gaan naar de lever. Sommie blijven achter in de lever en de rest komt vaak terecht in de long. Een aantal bereiken de systemische circulatie en worden naar hersenen, hart, botten, nieren en andere weefsels gebracht. De larven die niet worden gefagocyteerd vormen een cyste, waarin zich weer dochter cysten vormen. Vervolgens komen ze in het weefsel terecht waar zich cyste en dochter cyste ontwikkelen. Als ze vrijkomen in de darmen ontwikkelen ze zich tot wormen.

• Epidemiologie: Pastorale infecties blijven in stand wanneer honden rauw vlees eten. Mensen komen in contact met de honden en de echinococcus verspreidt zich. Sylvatische echinococcosis komt voor in Alaska en het westen van Canada, waar wolven de definitieve gastheer zijn en elanden de intermediaire gastheer. Wanneer jagers deze dieren doden en aan hun honden geven, kan een pastorale cyclus ontstaan.

Ascaris lumbricoides

• Parasitologie: Deze worm komt het meest voor van alle darmwormen. De eieren kunnen na 6 jaar nog uitkomen en zijn zeer resistent tegen invloeden van buiten af.

• Levenscyclus: De eieren worden gelegd in de darmen worden door de feces meegenomen. Als ze weer als larve in de darm terechtkomen, gaan ze door de mucosa, door het portaal systeem, via de lever en het hart naar de longen. Daar groeien ze en komen via de oesofagus weer in de darmen terecht.

• Epidemiologie: ascariasis komt vooral voor in warme landen met een slechte sanitaire voorziening.

• Pathogenese en immuniteit: Er ontstaat een hypersensitiviteit reactie ten gevolge van de migratie van de larve door de longen.

Trichuris trichiura (zweepworm)

• Parasitologie: De trichuris is een zweepachtige worm en de vrouwtjes kunnen 3.000 tot 10.000 eitjes per dag leggen.

• Levenscyclus: De eitjes worden in de darm gelegd en gaan met de ontlasting mee naar buiten. Door slechte sanitaire voorzieningen kan de trichuris aan de handen van mensen komen en via de mond weer in de darmen terechtkomen. Ook kan het komen door bemesting waarna het voedsel niet goed wordt schoongemaakt.

• Epidemiologie: Deze worm komt vooral voor in warme, vochtige landen.

• Pathogenese en immuniteit: Een volwassen worm in de mucosa van het colon kan ulcers en bloedingen veroorzaken. Hierdoor kunnen andere ziekteverwekkers makkelijker de mucosa passeren.

Hookworm

• Parasitologie: Er zijn twee hookwormen die de mens kunnen infecteren, de N. americanus en de A. duodenale. Ze hebben een S-achtige vorm.

• Levenscyclus: De eieren gaan met de feces mee naar buiten. Daar groeien de eieren uit tot larven. Bij contact met de huid gaan zij door de epidermis heen, via het lymfohematogeneus systeem en het hart naar de longen. Daar groeien ze, worden opgehoest en doorgeslikt. Zo komen ze in de darmen terecht alwaar de cyclus weer opnieuw kan beginnen.

• Epidemiologie: De larve kan alleen overleven bij een warm en vochtig klimaat. Daarom komt het vooral in de tropen en het zuiden van de USA voor.

• Pathogenese en immuniteit: De wormen kunnen jaren in de darm overleven. Daar veroorzaken ze massief bloedverlies.