Oefenpakket & hoorcolleges, deel 2 IPPS

Deze samenvatting is geschreven in collegejaar 2012-2013.

A: Stamplijst boek: Psychology. The science of mind and behavior.

Hoofdstuk 10

Hoofdstuk 11

Hoofdstuk 12

Hoofdstuk 15

Hoofdstuk 16

Hoofdstuk 17

Hoofdstuk 18

B. Oefententamen

1.      Wat is de definitie van intelligentie? (H. 10)

2.      Wat is meervoudige intelligentie? Noem de verschillende intelligenties die Gardner onderscheidt. (H. 10)

3.      Wat zijn de drie psychologische behoeften volgens de zelf-determinatietheorie? (H.11)

4.      Beschrijf het homeostatische concept van motivatie. (H. 11)

5.      Beschrijf de zone van naaste ontwikkeling (H. 12)

6.      Wat is cross-sectioneel onderzoek? (H. 12)

7.      Wat is het verband tussen emotieregulatie en het emotieuitdrukkingen? (H. 13)

8.      Wat is de preconventionele fase van de morale ontwikkeling? (H. 13)

9.      Wat is informationele sociale invloed? (H. 14)

10.  Wat is een self-fulfilling prophecy? (H. 14)

11.  Wat is de definitie van zelf-verificatie? (H15)

12.  Wat is het cognitieve-affectieve persoonlijkheidssysteem (CAPS)? (H. 15)

13.  Geef een definitie van gender schema’s (H. 15)

14.  Wat is de definitie van stress? (H. 16)

15.  Wat houdt het trans-theoretisch model in? (H. 16)

16.  Wat houdt een multi-modale behandeling in? (H. 16)

17.  Wat houdt het kwetsbaarheids-stress model in? (H. 17)

18.  Wat houdt de sociale-drift hypothese in? (H. 17)

19.  Geef een omschrijving van de sociale veroorzakingshypothes. (H. 17)

20.  Wat is deinstitutionalisatie? (H. 18)

21.  Wat is gedragsmodificatie? (H. 18)

C. Uitwerkingen

1.      Intelligentie is het vermogen om kennis te vergaren, te denken en effectief te redeneren. Daarnaast omvat het ook het vermogen om op een adaptieve manier met de omgeving om te gaan.

2.      Diverse adaptieve vermogens. Gardner maakt onderscheid tussen linguïstische intelligentie, ruimtelijk-visuele intelligentie, logisch-mathematische intelligentie, muziekintelligentie, lichaams-kinesthetische intelligentie, interpersoonlijke intelligentie, Intrapersoonlijke intelligentie, Natuarlistische intelligentie.

3.      De drie psychologische behoeften volgens de zelf-determinatietheorie zijn competentie, autonomie en verwantschap.

4.      Een staat van intern psychologisch equilibrium dat het lichaam probeert te behouden

5.      De zone van naaste ontwikkeling is het verschil tussen dat wat een kind onafhankelijk kan doen en dat wat een kind kan doen met behulp van volwassenen of verder ontwikkelde leeftijdsgenoten.

6.      Vergelijkt mensen van verschillende leeftijden op hetzelfde moment in de tijd

7.      Het verband tussen emotieregulatie en het emotieuitdrukkingen kan als volgt worden beschreven. Emotieregulatie is het vermogen om emoties al dan niet te onderdrukken in situaties die hierom vragen. Het is het proces waarmee we onze emoties evalueren en modificeren. Het verband tussen emotieregulatie en het uitdrukken van emoties is dat in sommige situatie van de persoon in kwestie wordt verlangt dat het bepaalde emoties laat zien. In een dergelijke situatie dient de persoon in kwestie zijn emoties dusdanig te reguleren dat ze naar buiten komen.

8.      Gebaseerd op anticiperende straffen of beloningen.

9.      Informationele sociale invloed is het navolgen van meningen of gedrag van andere mensen omdat we er van overtuigd zijn dat zij juiste kennis hebben en dat wat zij doen juist is.

10.  Wanneer de onjuiste verwachtingen van mensen er toe leiden dat ze zich op zo’n manier gaan gedragen dat wordt verwacht waarmee ze vervolgens de oorspronkelijke impressie bevestigen

11.  Zelf-verificatie is de behoefte om het zelf-concept te conformeren

12.  Een georganiseerd systeem van vijf variabelen die continu met elkaar interacteren en met de omgeving. Dit systeem genereert de onderscheidende gedragspatronen die een persoon karakteriseren.

13.  Georganiseerde mentale structuren die ons begrip omvatten van attributies en gedragingen die geschikt zijn en verwacht worden voor mannen en vrouwen.

14.  Een patroon van cognitieve opwinding, fysiologische responsen en gedragsmatige neigingen die verschijnen in reactie op waargenomen disbalans tussen situationele eisen en de bronnen die nodig zijn om hier mee om te kunnen gaan.

15.  Dit model identificeert zes fasen in het veranderingsproces, namelijk: voorbeschouwing, beschouwing, voorbereiding, actie, volharding en beëindigen.

16.  Omvat vaak zowel biologische metingen als psychologische metingen

17.  Het kwetsbaarheids-stressmodel stelt dat ieder van ons een bepaalde mate van kwetsbaarheid in zich heeft voor het ontwikkelen van een bepaalde psychologische stoornis, onder bepaalde omstandigheden

18.  Stelt dat wanneer mensen schizofrenie ontwikkelen, hun persoonlijk en beroepsmatig functioneren verslechtert, waardoor zij dalen op de socioeconomische ladder

19.  Schrijft de hogere prevalentie van schizofrenie toe aan hogere maten van stress die mensen met lage inkomens ervaren

20.  Het verplaatsen van de primaire behandelingsfocus van het ziekenhuis naar de samenleving

21.  Behandelingstechnieken die operante conditioneringsprocedures toepassen om zo een afname of toename van bepaald gedrag te bewerkstelligen

D. Hoorcollege 10

10-12-2012
Skyler Hawk
Hoofdstuk 10: Intelligence

De leerdoelen van hoofdstuk 10:

1.      Leg de woorden ‘intelligentie’ en ‘IQ’ uit.

2.      Weet het verschil de psychometrische benadering en de cognitieve procesbenadering voor het bestuderen van intelligentie.

3.      Begrijp hoe emotionele intelligentie werkt.

4.      Begrijp de betrouwbaarheid en geldigheid van intelligentietesten.

5.      Weet de invloed van erfelijkheid en omgeving op het IQ.

6.      Begrijp groepsverschillen bij intelligentietests.

Doel 1 – Leg de woorden ‘intelligentie’ en ‘IQ’ uit.

Intelligentie is het vermogen om kennis te verwerven, om na te kunnen denken, effectief te redeneren en adaptief om te gaan met het milieu.
Sir Francis Galton bestudeerde stambomen en erfelijke genie. Hiermee toonde hij aan dat binnen bepaalde families meer begaafdheid voorkwam dan in andere. Hij creëerde een belang in het meten van mentale vaardigheden.
Kijkend naar de geschiedenis hebben veel onderzoekers intelligentie en IQ onderzocht. Alfred Binet ontwikkelde de eerste opzet van een intelligentietest. Hij maakte gebruik van twee aannamen: (1) mentale vaardigheden ontwikkelen zich tegelijk met de leeftijd, (2) de snelheid waarmee mensen wilsbekwaam worden is een kenmerk van die persoon, dit is vrij consequent. Met mental age wordt de leeftijd waarop een kind presteert op mentale taken bedoeld. IQ (intelligence quotient) is de mentale leeftijd gedeeld door de echte leeftijd keer 100 ((mentale leeftijd/echte leeftijd) x 100). Het gemiddelde IQ is 100. 96% van de mensen heeft een IQ met een afwijking van 30 punten boven/onder van het gemiddelde van 100. 66% van de mensen heeft een IQ met een afwijking van 15 punten boven/onder van het gemiddelde van 100.
Belangrijke vragen bij onderzoeken naar intelligentie zijn vragen als: Is intelligentie een aangeboren geestelijke beperking of een product van onze opvoeding? Wat voor soort hersenprocessen liggen ten grondslag aan mentale vaardigheden? Moeten we intelligentie zien als een enkele aanleg of als veel verschillenden specifieke vaardigheden?

Wat houdt intelligentie eigenlijk in? Wat valt er allemaal onder intelligentie? Een paar voorbeelden hiervan zijn abstract redeneren, probleemoplossend vermogen, mogelijkheid om kennis te verwerven, geheugen, aanpassingsvermogen, mentale snelheid, taal mogelijkheden, wiskundige vaardigheden, algemene kennis, creativiteit, opmerkzaamheid en doelgerichtheid.

Doel 2 – Weet het verschil tussen de psychometrische benadering en de cognitieve procesbenadering voor het bestuderen van intelligentie.
De psychometrische aanpak probeert de structuur van het intellect in kaart te brengen en probeert de verschillende mentale vaardigheden te ontdekken die ten grondslag liggen van test resultaten. Psychometrie is de statistische studie van psychologische testen. Factor analyse is een techniek waarbij een groot aantal maatregelen wordt gereduceerd tot een kleiner aantal clusters of factoren. Zo worden attracties als achtbanen en spookhuizen onderverdeeld in de cluster ‘excitement’ en attracties als kopschoteltjes en bootje varen onderverdeeld in de cluster ‘comfort’.
De g-factor, de kern van intelligentie, werd door Charles Spearman ontdekt. De intellectuele prestaties van een mens wordt mede bepaald door een algemene intelligentie factor (g-factor). Er is dan wel een speciale vaardigheid nodig om een bepaalde taak uit te voeren.
Thurstone’s primary mental abilities stelde voor dat menselijke mentale prestaties afhangt van zeven verschillende capaciteiten: (S) space, (V) verbal comprehension, (W) word fluency, (N) number facility, (P) perceptual speed, (M) memory, en (R) reasoning.

De general intelligence wordt opgesplitst in twee delen: crystalized intelligence en fluid intelligence. Bij crystalized intelligence maak je gebruik van al bestaande informatie. Dit heeft vaak te maken met taalfuncties en toepassing van cultureel verworven probleemoplossende methodes. Fluid intelligence probeert juist nieuwe problemen op te lossen.
Bij de psychometrische aanpak is er ook sprake van Carrol’s Three-Stratum Model. Hierin worden drie niveaus onderscheiden van mentale vaardigheden in een hiërarchisch model (algemeen, breed, nauw). In de bovenkant van het model (de algemene laag) bevindt zich de g factor, dit omdat deze ten grondslag ligt van de meeste mentale activiteiten. In de middelste laag (de brede laag) liggen de acht intellectuele factoren. In de onderste laag (de nauwe laag) bevinden zich 70 specifiek cognitieve vermogens die worden meegenomen in de bredere factoren van de tweede laag.

De cognitieve proces-aanpak bestudeert de specifieke denkprocessen die aan mentale vaardigheden ten grondslag liggen. Via deze aanpak worden vragen als ‘welke mentale processen zijn betrokken bij de verschillende testen van intelligentie?’ beantwoord.
Sternberg’s Triarchic Theory behandelt zowel psychologische processen die betrokken zijn bij intelligent gedrag en de diverse vormen van intelligentie. Deze theorie verdeelt de cognitieve processen op in drie componenten. Metacomponenten: plannen en regelen gedrag. Performance componenten: het uitvoeren van de strategieën voortgekomen uit de metacomponenten. Knowledge-aquisition componenten: het coderen en opslaan van informatie.

Doel 3 – Begrijp hoe emotionele intelligentie werkt.

Bij emotionele intelligentie heb je het vermogen om emoties waar te nemen. Dat is de eerste stap (perceiving emotions). Bij de tweede stap gaat het er om hoe je emoties gebruikt om gedachten te vergemakkelijken(using emotions to facilitate thought). Bij de derde stap moet je de emoties kunnen begrijpen (understanding emotions). Bij de vierde stap moet je emoties kunnen begrijpen en hanteren (managing emotions).

Doel 4 – Begrijp de betrouwbaarheid en geldigheid van intelligentietesten.

Betrouwbaarheid is de consistentie van een meting. Validiteit heeft te maken met het feit of een test daadwerkelijk meet waar het voor ontworpen is. Standaardisatie is de ontwikkeling van normen en strikt gecontroleerde testprocedures.

Om de betrouwbaarheid te testen kun je verschillende methodes gebruiken. Zo heb je test-hertest hierbij wordt aangenomen dat een meting bij een tweede meting hetzelfde resultaat zal geven. Bij interne consistentie is het van belang dat de consistentie van het meetsysteem binnen de test zelf klopt. Inter-beoordelaars is de consistentie van de meting wanneer verschillende mensen dezelfde gebeurtenissen observeren of test afnemen.

Bij construct validiteit bestaat wanneer een test met succes het psychologische construct meet waarvoor het ontworpen is. Content validiteit verwijst naar de items van een test alle kennis of vaardigheden meet, waarvan verondersteld wordt dat ze ten grondslag liggen aan het onderwerp van interesse. De criterium validiteit verwijst naar het vermogen van de testscores om meningvolle criterium metingen te voorspellen.

Bij standaardisatie spreek je van normen, dit zijn testscores die afkomstig zijn van een grote steekproef, die representatief is voor een bepaalde leeftijdscategorie van de populatie. Als je deze normen verzamelt, vormen deze een normaalverdeling. Dit is een klokvormige curve waarbij de meeste scores rond het centrum van de curve liggen.

Doel 5 – Weet de invloed van erfelijkheid en omgeving op het IQ.

Genetische factoren kunnen invloed hebben op de effecten van de omgeving. Dit gebeurt bij de helft tot twee-derde van de variatie in IQ. Het milieu daarentegen, kan beïnvloeden hoe genen zich uitdrukken. Het milieu heeft invloed van een-derde tot de helft op het IQ. Zowel de gedeelde als de ongedeelde factoren zijn hierbij betrokken. Educatieve ervaringen zijn erg belangrijk voor de vorming van het IQ. The Flynn effect is het effect dat er een stijgende lijn valt te zien bij een groot deel van de wereldbevolking bij de afname van intelligentietests.

Doel 6 – Begrijp groepsverschillen bij intelligentietests.
Het laatste doel van het hoofdstuk is om groepsverschillen bij intelligentietests te begrijpen. Hoe komt het dat mannen en vrouwen verschillend scoren op zulke testen. De verschillen zijn klein maar consistent. Dit komt doordat de geslachtshormonen effect hebben op de ontwikkeling van de hersenen. Sociale ervaringen zijn hierbij ook van belang, de man en vrouw gaan anders om met bepaalde situaties. Ook het vertrouwen in onze eigen mogelijkheden verschilt per geslacht.

Stereotype bedreiging is het geloof dat het uitoefenen van bepaald gedrag een negatief stereotype bevestigt.

E: hoorcollege 11

12-12-12
Skyler Hawk

Hoofdstuk 11: Motivatie en emotie

Motivatie
Motivatie is het proces dat de richting, het doorzettingsvermogen en de kracht van doelgericht gedrag beïnvloedt. Motivatie beleef je op een bewust niveau en wordt gevoed door een bewuste wens. Het kan bepalen of we handelen naar verlangens maar het bepaalt niet of we ze ervaren.

Motivatie wordt aangemoedigd door twee factoren; internal factors en external factors. Interne factoren worden omschreven als aandrijvingen vanuit het lichaam. Externe factoren daarentegen, zijn prikkels van buitenaf.

Homeostasis is de staat van het interne psychologische evenwicht wat het lichaam probeert te behouden. Het zorgt het ervoor dat het lichaam zichzelf een aangename temperatuur geeft. Een set point helpt hierbij. Een set point is een vast niveau, dat homeostase behoudt. Hier is een sensorisch mechanisme voor nodig, die de veranderingen in de interne omgeving opmerkt. Er is ook een response mechanisme nodig, die het evenwicht weer kan herstellen. Ook een controlecentrum is nodig, deze ontvangt informatie van sensoren die het responsesysteem later weer activeert.

Het cognitieve proces maakt gebruik van drives die ervoor zorgen dat een organisme in actie komt. Incentives (prikkels) zijn omgevingsprikkels die een organisme richting het doel trekken. Volgens de expectancy x value theorie wordt doelgericht gedrag bepaald door zowel de kracht van iemands verwachting dat bepaald gedrag tot het doel leidt, als door de waarde die iemand aan het doel hecht. De verwachting moet je vermenigvuldigen met incentive value om motivatie te berekenen.
Een voorbeeld hiervan is om te bekijken hoe hoog de motivatie is om te leren voor een examen. De verwachting is in welke mate verwacht je dat hard studeren zal leiden tot het halen van het examen. De waarde is om te kijken hoe belangrijk het is dat je dit examen haalt. Om je motivatie te berekenen moet je de verwachtingen en de waarde tegen elkaar opwegen. Een ander voorbeeld is de motivatie om veilige seks te hebben. De verwachting is in welke mate je verwacht dat het gebruik van condooms je zal beschermen tegen zwangerschap of soa’s. De waarde is om te kijken hoe belangrijk je het vindt om geen soa’s op te lopen of zwanger te worden.

Intrinsieke motivatie is het uitvoeren van een actie voor eigen bestwil. Extrinsieke motivatie is het uitvoeren van een actie om een externe beloning te verkrijgen of om een straf te voorkomen.
Mashlow vond het belangrijkste perspectief van de mens het streven naar persoonlijke groei. Hij maakte een hiërarchie van behoeften. Eerst moet men aan zijn basis fysiologische behoeften voldoen voordat hij zich richt op de volgende behoeften. Het ultieme menselijk motief is zelf-actualisatie (de behoefte om onze mogelijkheden zo veel mogelijk te benutten).

Sociale motivatie
Social affiliation is de evolutie theorie dat mensen zijn geëvolueerd tot hogere sociale wezens. Er zijn vier basis redenen voor aansluiting. Je moet positieve aansluiting hebben, je moet emotionele steun krijgen, je moet aandacht krijgen en je moet sociale vergelijkingen kunnen maken. Sociale vergelijking is het vergelijken van je gedachtes, gevoelens en gedrag met dat van andere mensen.

Prestatie motivatie
Need for achievement is een positieve drang om een taak succesvol te vervullen en succesvol te concurreren met normen van uitmuntendheid. High-need achievers zijn mensen die hoge prestaties hebben en een lage angst hebben om te falen. Bij de achievement-goal theory is succes gedefinieerd door zowel individuele situaties als prestaties in de situatie zelf. Bij mastery orientation focus je je op persoonlijke verbetering waar je je bij ego orientation richt op het beter presteren dan anderen met weinig inspanning.

Motivatie conflict
Approach-approach conflict komt voor wanneer twee aantrekkelijke mogelijkheden zich voordoen en je moet kiezen. Het avoidance-avoidance conflict komt voor wanneer we moeten kiezen tussen twee onaantrekkelijke mogelijkheden. Bij approach-avoidance conflict ben je aangetrokken en afgestoten tot hetzelfde doel.

Emotie
Emotie is een gevoelstoestand die een patroon bevat van cognitieve, fysiologische en gedragsmatige reacties op gebeurtenissen. Emoties helpen bij belangrijke adaptieve functies. Zo verhoogt het de overlevingskansen. Het helpt ons bij het vormen van intieme relaties en het verbreden van ons denken en gedrag. Emotie is een belangrijke vorm van sociale communicatie.

Uitlokkende stimuli lokken cognitieve beoordelingen en reacties uit. Deze kunnen zowel intern als extern zijn. Aangeboren factoren helpen bij het bepalen welke prikkels het meest waarschijnlijk emoties op wekken. Cognitieve beoordelingen zijn de interpretaties en betekenissen die we verbinden aan sensorische stimuli. Dit kan onbewust of bewust zijn. Schattingen hebben invloed op de manier waarop we onze emoties uiten en hoe we handelen. Het legt uit waarom verschillende mensen verschillende emotionele reacties kunnen hebben bij eenzelfde situatie.

Fight-or-flight response is de opwinding die bij een mens ontstaat in een bange situatie. Deze reactie komt voort uit de sympathische tak van het autonome zenuwstelsel en door hormonen uit het endocriene systeem. Het sympathische zenuwstelsel stimuleert organen en spieren. Het endocriene systeem pompt stresshormonen in de bloedbaan.
Expressief gedrag is de observeerbare emotionele uitstraling van een persoon (dit kan het product zijn van evolutie). Het gezicht, de stem en het postuur zijn non-verbale kanalen van expressie.
Emotionele reacties leiden vaak tot een bepaalde actie. Je moet reageren op de situatie waardoor die emotie is veroorzaakt. Instrumentele gedragingen worden aangestuurd om een bepaald emotierelevant doel te behandelen.

Bij de facial feedback-hypothesis speelt feedback van de spieren in het gezicht naar het brein een grote rol in het bepalen van de aard en intensiteit die we ervaren. De cognitive-affective theory onderzoekt hoe cognities en fysiologische reacties van invloed zijn op elkaar. Bij de two-factor theory of emotion vertelt de intensiteit van fysiologische opwinding ons hoe sterk we iets voelen. Signalen geven ons informatie die we nodig hebben om de opwinding te benoemen en onszelf te vertellen wat we voelen.

Subjective well-being is de emotionele reactie en de mate van tevredenheid over verschillende aspecten van hun leven.

F: hoorcollege 12

17-12-2012
Skyler Hawk

College 12 bestaat uit hoofdstuk 12 en 13

Hoofdstuk 12: Levensontwikkeling 1 – fysieke en cognitieve ontwikkeling

Belangrijke kwesties en methoden

Ontwikkelingspsychologie onderzoekt biologische, fysische, psychische en gedragsmatige veranderingen die zich voordoen als we ouder worden. Vier grote vraagstukken hierin zijn nature – nurture, kriteke – sensitieve perioden, continuïteit – discontinuïteit en stabiliteit – verandering. Bij nature vs. nurture wordt er gekeken in welke mate onze ontwikkeling toe te schrijven is aan erfelijkheid en omgeving. De kritieke periode is de leeftijd waarin bepaalde dingen ervaren/geleerd moeten worden om te zorgen voor een normale ontwikkeling, de sensitieve periode is een optimale leeftijdsperiode voor bepaalde ervaringen. Bij continuïteit vs. discontinuïteit wordt gekeken of de groei continu en geleidelijk gaat. Bij stabiliteit vs. verandering wordt gekeken naar hoe en of het gedrag van de mens verandert naarmate we ouder worden.

Er zijn verschillende methoden om dit te onderzoeken. Aan de hand van cross-sectioneel design vergelijk je mensen van verschillende leeftijden op hetzelfde moment. Het nadeel hiervan is dat deze mensen allemaal in een verschillend tijdperk zijn opgegroeid en daardoor verschillend in het leven staan. Bij longitudinaal design test men het cohort verschillende keren om het probleem wat zich voordoet bij cross-sectioneel design te voorkomen. Deze manier van onderzoeken duurt daardoor wel tientallen jaren en de groep krimpt. Om ook dit probleem te voorkomen is er de methode sequentieel design waarbij de andere twee methoden worden gecombineerd, je test mensen van verschillende leeftijden elke tien jaar opnieuw. Zo weet je dat ze hetzelfde ontwikkelingspatroon hebben gevolgd. Dit design duurt het langst en kost de meeste moeite.

Prenatale ontwikkeling
De prenatale ontwikkeling bestaat uit drie fases. De kiemfase, embryonale fase en de foetus fase. De kiemfase vindt plaats tijdens de eerste twee weken van de ontwikkeling. Het begint met een zaadcel die een eicel bevrucht, een bevrucht eitje heet een zygote. Een zygote bestaat uit 23 paar chromosomen. Vader en moeder leveren elk een chromosoom aan een chromosoompaar. Het 23^e chromosoompaar bepaalt het geslacht van de baby, de vader geeft een X of een Y chromosoom. Als dit chromosoom een X chromosoom is is het een meisje (XX), met een Y chromosoom een jongen (XY). Na deze twee weken is de embryonale fase. De celmassa heet nu een embryo. Na negen weken spreek je van de foetale fase. Deze loopt tot aan het eind van de zwangerschap.

Teratogenen zijn externe stoffen die zorgen voor abnormale prenatale ontwikkeling. Voorbeelden hiervan zijn rubella (Duitse mazelen), omgevings-gifstoffen en drugs. Hieronder valt nicotine en alcohol. Nicotine vergroot de kans op een miskraam, vroege geboorte en een laag geboortegewicht. Alcohol kan leiden tot foetale alcohol syndroom. Kinderen met dit syndroom hebben afwijkingen aan het gezicht en kleine, misvormde hersenen.

Baby
Een pasgeboren baby is erg bijziend. Uit onderzoeken is gebleken dat de voorkeur van een baby uitgaat naar het gezicht van de moeder. Ook ziet het liever complexe patronen dan een simpel patroon of een kleur. Baby’s hebben een redelijk goed ontwikkeld gevoel voor smaak. Ze reageren op aanraking en kunnen verschillende geuren onderscheiden. Ze geven de voorkeur aan de menselijke stem boven andere geluiden. Ze kunnen de stem van hun moeder onderscheiden van de stem van vreemden.

Baby’s hebben reflexen; automatische, aangeboren gedragingen die gebeuren in reactie op een specifieke stimulus. Zo heb je rooting reflex (zoekende reflex) die zorgt ervoor dat een baby zijn hoofd beweegt zodra het wordt aangeraakt in het gezichtje. Het kijkt de richting op waar het aaien vandaan komt. Een ander reflex is het zuigreflex, zodra iets in de mond van de baby komt gaat het hierop zuigen.

Fysieke ontwikkeling
Maturatie is het genetisch geprogrammeerde biologische proces dat onze groei betreft. Zo is het al ingeprogrammeerd rond welke leeftijd baby’s beginnen te kruipen, zitten, staan lopen enz.
De lichamelijke ontwikkeling van een baby hangt samen met de hersenontwikkeling. Neuronen worden geïsoleerd in de hersenen, synapsen worden gevormd, onnodige worden verwijderd, cerebrale meisferen worden gespecialiseerd. Dit gaat door tot in de adolescentie. Er zijn drie basisprincipes in menselijke ontwikkeling. Biologie stelt grenzen aan de omgevingsinvloeden. Milieu-invloeden kunnen krachtig zijn. Biologische en ecologische omgevingsfactoren werken op elkaar in.

Cognitieve ontwikkeling
Volgens Piaget’s stage model verandert de denkwijze van kinderen naarmate ze ouder worden. De interactie tussen biologische rijping van de hersenen en persoonlijke ervaringen zorgen hiervoor. Het brein heeft schema’s ontwikkeld, dit zijn georganiseerde patronen van gedachten en acties. Assimilatie is het proces waarbij nieuwe ervaring opgenomen worden in bestaande schema’s. accommodatie is het proces waarbij nieuwe ervaringen ervoor zorgen dat bestaande schema’s veranderen. Deze onbalans tussen de schema’s en nieuwe ervaringen dwingt de schema’s om te veranderen.
In het sensorimotorische stadium begrijpen zuigelingen hun wereld door sensorische ervaringen en fysieke interacties met objecten. Dit stadium is van de geboorte tot 2 jaar. Object permanentie is het begrijpen dat een object blijft bestaan ook al zie je het niet meer. In de pre-operationele fase ziet het kind de wereld symbolisch: plaatjes en woorden. Ze hebben nog geen begrip van de fundamentele geestelijke regels. Dit stadium vindt plaats van 2 tot 7 jaar. Ze zijn erg egocentrisch, ze hebben moeite om naar de wereld te kijken vanuit iemand anders perspectief. Conservatie is het principe dat algemene eigenschappen van objecten gelijk blijven ook al gaat het er anders uitzien.
De concrete operationele fase is van de leeftijd 7 tot 12 jaar. Hierin kunnen kinderen algemene mentale operaties uitvoeren om problemen op te lossen. Ze snappen nu het concept van omkeerbaarheid en kunnen conversatie problemen oplossen.
In de formele operationele fase (begint rond 12 jaar) kan iemand logisch en abstract nadenken. Ze kunnen een hypothese vormen en deze testen.
De zone van proximale ontwikkeling (Vygotsky) is het verschil tussen wat een kind onafhankelijk kan doen en wat het kind kan doen met hulp van een volwassene.
Theory of Mind zijn opvatting over de ‘geest’ en de mogelijkheid om andere mensmentale toestanden te begrijpen. Dit begint zich te ontwikkelen rond de leeftijd van 3-4 jaar.
Door de puberteit groeien de hersenen langzamer. De neurale netwerken worden gestroomlijnd.

G: Hoorcollege 13

07-01-2013
Skyler Hawk

Vervolg hoofdstuk 13 levensontwikkeling 2 – sociale en emotionele ontwikkeling
Sociaal-emotionele ontwikkeling
De pasgeboren baby heeft al een weergave van basisemoties. Rond de leeftijd van 2 jaar laten ze al trots, schaamte en schuld zien. De emotionele vordering is het proces van de evaluatie en wijziging van emotionele reacties.
Temperament is een biologisch aangestuurde manier van gedragsmatig en emotioneel reageren op de omgeving. Erikson’s psychosocial theory geloofde dat persoonlijkheid gevormd wordt doordat men acht belangrijke psychosociale stadia doorloopt. Het basisvertrouwen vs. wantrouwen, autonomie vs, schaamte en twijfel, initiatief vs. schuld, ijver vs. onvolwaardigheid. De zoektocht naar je identiteit is volgens Erikson het belangrijkste tijdens de volwassenheid. Identiteit diffusie heb je wanneer je alles nog niet hebt samengebracht tot een geheel van waarden. Foreclosure ben je toegewijd aan een identiteit en een set van waarden voor het ervaren van een crisis. Moratorium is wanneer je in een identiteitscrisis zit. Bij identiteit prestatie is de identiteitscrisis opgelost.

De gehechtheidtheorie gaat ervan uit dat een kind zich in de kritieke periode aan iemand hecht. Imprinting is een plotselinge, biologisch bepaalde vorm van gehechtheid. Gehechtheid is een sterke emotionele band die ontstaat tussen kinderen en hun primaire verzorgers. Mensen tonen niet meteen imprinting naar een verzorger. Er is daarom ook geen kritieke periode na de geboorte die is vereist voor de hechting. Harry Harlow testte dit door baby rhesusaapjes vlak na de geboorte van hun biologische moeder te scheiden. Vervolgens werden ze in een kooi gezet met twee kunst moeders. Een van draad en een van stof, de ‘moeder’ met draad had eten. Bij een enge situatie verkozen de aapjes de moeder van stof om dekking bij te zoeken. Hierdoor werd aangetoond dat contact comfort belangrijker is voor hechting dan voedsel. John Bowlby stelde dat hechting in drie fases gebeurde: willekeurig hechtgedrag, discriminerend hechtgedrag en specifiek hechtgedrag.

Wanneer kinderen zijn gehecht aan iemand komen er twee types angst voor. Stranger anxiety is de stress door contact met onbekende mensen, kinderen van ongeveer 7 maanden oud vinden het eng om vastgehouden te worden door andere mensen dan de vader of moeder. Seperation anxiety is stress door scheiding van primaire verzorger, kinderen van 12 maanden vinden het eng om niet in de buurt te zijn van hun ouders
Er zijn verschillende soorten hechting: veilige hechting, angst-bestendig hechting, bang als er een vreemde is maar moeder in de buurt is, de kindjes willen aandacht van de moeder en raken in paniek als de moeder vertrekt ze kunnen niet worden gekalmeerd en worden boos als moeder terugkomt om te proberen te troosten, en angstig-vermijdende gehechtheid, deze kindjes raken niet in paniek als er een vreemde is, ook niet als de moeder de ruimte verlaat.
Een filmpje laat zien hoe een kind in een ruimte met haar moeder zit te spelen. Er komt een vreemd persoon binnen en die probeert met het kind te spelen, terwijl dit gebeurt verlaat de moeder de ruimte. Het kindje raakt in paniek en de vreemde probeert het kind te troosten, dit lukt niet. Zodra de moeder de kamer weer in komt wordt het kindje ook rustig. Dit laat zien dat dit kind een veilige hechting heeft met de moeder.

Er zijn vier vormen van ouderschap autoritatieve ouders, autoritaire ouders, permissieve ouders (deze ouders hebben geen regels, houden geen toezicht en de kinderen zijn erg op zichzelf gesteld, er zijn geen consequenties voor slecht gedrag), verwaarlozende ouders (kinderen met zulke ouders zijn niet veilig gehecht). Deze vormen van opvoeden kunnen gebonden zijn aan warmte of vijandigheid in de opvoeding.

Pre-conventioneel moreel redeneren is gebaseerd op verwachte straffen of beloningen. Conventioneel moreel redeneren is gebaseerd op overeenstemmingen met sociale verwachtingen, wetten en verplichtingen. Post-conventioneel moreel redeneren is gebaseerd op doordachte, algemene morele principes.

Hoofdstuk 14: sociaal denken en gedrag

Zimbardo’s Stanford prison experiment
In dit college begonnen we met het bekijken van het Zimbardo’s Stanford prison experiment. In dit experiment werden studenten willekeurig opgedeeld in twee groepen: bewakers en gevangenen. Hierbij werd gekeken hoe de mensen omgingen met macht en hoe ze omgingen met hun minderheidspositie. Bewakers werden voor de gek gehouden door de mensen die het experiment uitvoerden. Ze dachten dat ze bijvoorbeeld een schok moesten geven aan de gevangenen, maar deze zijn waren in scene gezet. Ook de gevangenen werden voor de gek gehouden. Gevangenen gingen stress vertonen en dachten zo uit de gevangenis te komen. Het experiment moest na een aantal dagen al worden stopgezet omdat het onderzoek te extreem werd.

Normen
Sociale normen zijn gedeelde verwachtingen over hoe mensen zouden moeten denken, voelen en zich moeten gedragen. Deze zijn vaak impliciet en onuitgesproken. Ze regelen het dagelijks gedrag zonder dat we hier bewust van zijn. De sociale rol is een set van normen die kenmerkend is voor hoe mensen in een bepaalde maatschappelijke positie zich horen te gedragen. Bij rol conflict is er een conflict dat optreedt wanneer de normen bij verschillende rollen met elkaar botsen.

Attributies
Attributie is het oordelen over de oorzaken van ons eigen gedrag en dat van anderen en de resultaten daarvan. Persoonlijke (interne) bevoegdheden is het concluderen dat de mensen de karakteristieken van hun gedrag veroorzaken. Situationeel (externe) bevoegdheden is het concluderen dat de aspecten van de situatie een gedrag veroorzaken. Een fundamentele attributiefout is dat we de invloed van de situatie onderschatten en de rol van de persoonlijke factoren overschatten wanneer we iemands gedrag uitleggen. We maken dan een self-serving bias, dat is de neiging om persoonlijke attributies te maken voor succes en situationele attributies voor mislukkingen.

Houding
Gedrag beïnvloedt onze houding. Cognitive dissonance is het principe waarin mensen streven voor consistentie in hun cognities. Dit ontstaat wanneer twee of meer cognities elkaar tegenspreken. Bij counterattitudinale behaviour is het gedrag van een persoon inconsistent met de houding. Mensen zijn gemotiveerd om onenigheid te verminderen door een cognitie te veranderen of een nieuwe toe te voegen. Een voorbeeld hiervan is het meedoen aan een experiment waar je een saaie taak moet uitvoeren een uur lang. Nadat je dit hebt gedaan moet je een verhaaltje schrijven voor de volgende deelnemers en daarin uitleggen hoe interessant het onderzoek was. Er is gevraagd om een positief verhaal te schrijven waar je 1 euro voor krijgt. De andere helft krijgt 20 euro. Uit onderzoek blijkt dat de verhaaltjes van mensen die 1 euro kregen beter waren dan de mensen die 20 euro kregen. Dit omdat de mensen die 20 euro kregen een nieuwe cognitie hadden aangemaakt: ‘wie zou er niet liegen voor 20 euro’.

Groepsgedrag
Groep polarisatie is wanneer een groep gelijkgestemde mensen een probleem bespreekt maar de ‘gemiddelde’ mening van de leden van de groep steeds meer de neiging heeft om extreem te denken. Groepsdenken is de neiging van groepsleden om kritisch denken te schorsen omdat ze streven naar een akkoord. Symptomen hiervan zijn directe druk die wordt uitgeoefend op mensen die aan het twijfelen zijn. Leden behouden hun twijfels doordat ze niks durven te zeggen. Deïndividuatie is het verlies van een individualiteit die leidt tot ongeremd gedrag.

Overeenstemming
Overeenstemming is de aanpassing van individueel gedrag, attitudes en overtuigingen aan een groep. Een filmpje hierbij laat zien hoe mensen zich gedragen in een groep. Ze zitten in een ruimte waar na een tijdje rook onder de deur vandaan komt. De persoon die alleen in de ruimte zit staat direct op en verlaat de ruimte. De persoon die er met een grote groep zit (acteurs) blijft zitten omdat de andere mensen ook niets doen. Ze kijkt rond om te kijken of de anderen reageren maar zolang die dat niet doen blijft ook zij zitten. Uiteindelijk is deze persoon 20 minuten blijven zitten. De grote van de groep beïnvloedt dus de reactie van personen.

H: hoorcollege 14

09-01-2013
Skyler Hawk

Hoofdstuk 15: Persoonlijkheid

Persoonlijkheid is de kenmerkende en relatief duurzame manier van denken, voelen en handelen van een persoon op bepaalde situaties. Dit heeft vaak drie kenmerken; onderscheidend gedrag, interne verklaringen voor het gedrag en gestructureerde gedragingen. Zo hebben extraverte mensen een speciaal kenmerk wat zich afscheid van verlegen mensen.

Psychodynamisch perspectief
Freud deelde persoonlijkheid op in drie structuren. Deze structuren staan met elkaar in verbinding en verbeelden daarom de persoonlijkheid. Zo heb je id, ego en superego. Id staat voor de binnenste kern van de persoonlijkheid, deze zoekt onmiddellijk vrijlating en wordt daarom ook wel de dierlijke aandrijving genoemd. Het ego heeft direct contact met de realiteit en functioneert op een totaal irrationele manier. Het superego is het morele deel van de persoonlijkheidsstructuur, deze bevat de traditionele normen en waarden van de maatschappij. Deze structuur zorgt ervoor dat de id en ego in balans komen.
Pleasure principle zoekt een onmiddellijke bevrediging of bevrijding ongeacht de rationele overwegingen en milieu realiteiten. Deze staat dus in relatie met de id.
Een defense mechanisme is een onbewuste mentale handeling die de realiteit negeert of verdraait. Een aantal voorbeelden zijn denial, displacement, intellectualisation, projection en reaction formation. Als je als voorbeeld het eten van een ijsje neemt maar je wilt dit niet omdat je je had voorgenomen te gaan lijnen kun je het toch eten van dit ijsje op verschillende manieren goed praten. Bij denial maak je ervan dat het biologisch ijs was zonder toegevoegde suikers waardoor het eigenlijk geen slecht ijsje was. Bij displacement hou je jezelf tegen met naar de ijskar te lopen maar zodra je thuiskomt eet je daar een hele bak ijs leeg. Bij intellectualisation eet je het ijsje maar heb je het er over dat je dat alleen maar deed omdat het zo gezellig is om met iemand een ijsje te eten. Bij projection kijk je tijdens het eten van het ijsje naar andere mensen die dikker zijn dan jij om dan te denken dat zij zich niet aan hun dieet houden. Bij reaction formation ga je protesteren bij de ijskar vanwege het feit dat ze geen low fat ijs hebben.

Neoanalytische benadering
Volgens Alfred Adler waren mensen gemotiveerd door maatschappelijk belang, door de wens om het welzijn van anderen te helpen. Ze streven naar superioriteit; het drijft mensen om te compenseren voor echte of ingebeelde gebreken (het minderwaardigheidscomplex). Men streeft naar steeds meer competentie in het leven.
Carl Jung vond dat het menselijke onbewust gebaseerd is op individuele levenservaringen. Het collectieve onbewuste bestaat uit herinneringen uit de hele mensen geschiedenis. Archetypen zijn erfelijke neigingen om ervaring te interpreteren op een bepaalde manier.

Humanistisch perspectief
Fenomenologie is de nadruk op de voorrang van onmiddellijke ervaringen. Het richt de aandacht op de tegenwoordige plaats in het verleden. Humanisten omarmden over het algemeen een positief mensbeeld. Het benadrukt het individuele creatieve potentieel en het aangeboren streven naar groei.
George Kelly vond dat persoonlijke constructen cognitieve categorieën zijn waarin we mensen en gebeurtenissen in ons leven in verdelen. Rol construct repertory test is ontwikkeld door Kelly om persoonlijke construct systemen van mensen te beoordelen. De fixed role therapy is een techniek waarbij mensen werd gevraagd om een rol te spelen die van hun eigen zelf-perceptie afweek.
Carl Rogers geloofde dat onze natuurlijke krachten ons direct zal leiden in de richting van zelfactualisatie; de hoogste realisatie van menselijke mogelijkheden. Het zelf is een georganiseerde, consistente reeks van percepties en overtuigingen over onszelf. De zelf heeft twee aspecten: het is een object van perceptie (zelf-concept) en een intern geheel dat gedrag stuurt.
Zelf-consistentie is een afwezigheid van conflicten over zelf-percepties. Congruentie is de samenhang tussen het zelfbeeld en ervaringen. Volgens de humanisten hebben mensen behoefte aan positieve aandacht. Dit is de acceptatie, sympathie en liefde van anderen. Ook is het belangrijk dat mensen positief eigenbelang hebben. Dit is het verlangen om je goed te voelen over jezelf. Voorwaarden voor waarde zijn de omstandigheden waarin we onszelf goedkeuren, dit doet zich voor als mensen niet genoeg liefde hebben gehad van hun ouders in het verleden. Dit kan leiden tot incongruentie tussen het zelf en ervaringen in het leven. Ook kan het de behoefte bevorderen om belangrijke aspecten van je ervaringen te ontkennen of vervalsen. Zelfverificatie gaat over de behoeften die mensen hebben om zichzelf positief te waarderen. Zelfverheffing is een sterke en doordringende neiging om een positief zelfbeeld te krijgen en te behouden.
Een fully functioning person is een persoon die dichtbij is bij het bereiken van zelf-actualisatie. Het gevoel van eigenwaarde, hoe positief of negatief iemand zichzelf ziet, speelt hierbij een grote rol.
Onvoorwaardelijke positieve aandacht geeft blijk dat de persoon van nature de liefde waard is, onafhankelijk van prestaties en gedrag. Empathie is het communiceren van en begrijpen van andermans gevoelens.

Karaktertrekken
Karaktertrekken zijn relatief stabiele, cognitieve, emotionele en gedragsmatige kenmerken van mensen die helpen bij het vaststellen van hun individuele identiteit en ze onderscheidt van anderen. Doelstellingen van de trait theoretici is om klassen van gedrag te beschrijven en persoonlijkheid te definiëren, om individuele verschillen in persoonlijkheid te meten en om maatregelen te gebruiken om gedrag te begrijpen en te voorspellen.

Een groot verschil tussen karaktertrekken van mensen is de introverte mens en de extraverte mens. Een introvert persoon is erg op zichzelf gesteld, houdt van individuele activiteiten en gaat niet naar feestjes. Een extravert persoon is spontaan en spraakzaam, wilt veel vrienden, houdt van feestjes, houdt niet van individuele activiteiten en domineert sociale situaties. Een kleine studie met introverte mensen en extraverte mensen en citroensap laat zien dat introverte mensen meer zuur proeven dan de extraverte mensen. De introverte mensen moesten meer kwijlen wat duidt op het feit dat zijn meer geprikkeld werden dan de extraverte mensen door dezelfde situatie.

Het five factor model stelt dat vijf hogere-orde factoren alles zijn wat we nodig hebben om de basisstructuur van de persoonlijkheid te vormen. Openheid voor ervaringen, zorgvuldigheid,extraversie, vriendelijkheid en neurocitisme zijn deze vijf factoren.

Er zijn verschillende factoren die de situationele consistentie verminderen. Zo staan persoonlijkheidskenmerken in interactie met andere kenmerken maar ook met kenmerken van andere situaties. De situationele consistentie wordt ook verminderd door de invloed van het belang van een eigenschap van een persoon. Verschillen in de neiging om te gedragen in een bepaalde situatie; hierbij speelt self-monitoring een rol. Dit zijn mensen die aandacht besteden aan situationele signalen en hun gedrag daaraan aanpassen zoals zij denken dat dat het meest geschikt is.

Biologische grondslagen
Genetica en persoonlijkheid zijn van groot belang om te kijken hoe de mens wordt gevormd. Om te kijken hoe dit precies werkt worden meestal studies gedaan met tweelingen. Deze tweelingen groeien op in dezelfde omgeving en hebben dezelfde genen maar toch komt het vaak voor dat het totaal verschillende mensen zijn. Identieke tweelingen lijken meer op elkaar dan twee-eiige tweelingen op het gebied van psychologische karakteristieken. Aan wat is het verschil bij identieke tweelingen dan toe te schrijven? Het is toe te schrijven aan genetische factoren en andere factoren zoals unieke ervaringen. Deze ervaringen vormen de mens en kunnen dus een heel ander beeld geven van iemand. Het is niet toe te schrijven aan de gedeelde factoren en de familieomgeving aangezien deze factoren en de familie hetzelfde zijn.
Temperament zijn de individuele verschillen in emotionele en gedragsmatige stijlen. Deze gedragsmatige stijlen verschijnen zo vroeg in het leven dat ze worden toegewezen een biologische basis te hebben. Temperament is de emotionaliteit, de activiteit, de gezelligheid en de impulsiviteit van een mens. Het temperament is een biologische bouwsteen die de latere ontwikkeling van de persoonlijkheid beïnvloedt.

Eysenk’s model is een model met veel verschillende karaktertrekken die geordend staan van stabiel, onstabiel, introvert en extravert. Hierin kun je kijken naar de karaktertrekken die je hebt en zo bekijken wat voor type persoonlijkheid je hebt.

Sociaal cognitieve theorieën
Sociaal-cognitieve theorieën combineren de gedragsmatige en cognitieve perspectieven tot een benadering van de persoonlijkheid. Dit wijst op de interactie van een denkend mens met een sociale omgeving die een leerervaring biedt.
Wederkerig determinisme wordt beïnvloed door de omgeving, de persoon en het gedrag van de mens, deze drie factoren staan met elkaar in verbinding. De omgeving is een prikkel van sociale of fysieke factoren. De persoonlijke factor wordt beïnvloed door karaktertrekken, het cognitieve proces en zelfregulerende vaardigheden. De gedragsfactor wordt beïnvloed door het type gedrag, de intensiteit van gedrag en de frequentie van gedrag.

Julian Rotter vond dat de kans dat we deelnemen aan een bepaald gedrag in een bepaalde situatie wordt beïnvloed door twee factoren, expectancy en reinforcement value. Onze perceptie van hoe waarschijnlijk het is dat bepaalde gevolgen zullen plaatsvinden wordt ook wel onze verwachting (expectancy) genoemd. Hoeveel we verlangen of vrezen dat het resultaat die we verwachten komt door het gedrag dat we produceren is de reinforcement value. Ook ontwikkelde Rotter het locus of control concept. Dit is een algemene verwachting over de mate van persoonlijke controle die we hebben in ons leven. Er is een interne en een externe locus of control. Een interne locus of control houdt in dat mensen geloven dat levensuitkomsten onder persoonlijke controle staan en afhankelijk zijn van persoonlijk gedrag. De externe locus of control houdt in dat mensen geloven dat hun lot weinig te maken heeft met hun eigen inspanningen maar meer met de invloed van externe facotren.

Een belangrijke factor van hoe mensen hun leven regelen is self-efficacy volgen Albert Bandura. Hierbij is het geloof van een persoon in hun vermogen om gedrag uit te voeren dat nodig is om de gewenste uitkomst te krijgen.

Zelf-effectiviteit wordt door vier factoren gevormd. Performance experiences, het voorgaande succes en nederlagen op bepaalde gebieden vormen zelf-effectiviteit. Observational learning, de observatie van het gedrag en de consequenties ervan van gelijksoortige situaties. Verbal persuassion, de aanmoedigende of ontmoedigende berichten die iemand krijgt van anderen. Emotional arousal, een prikkeling die kan worden geïnterpreteerd als enthousiasme of angst.

Een Cognitive-Affective Personality System (CAPS) is een georganiseerd system van vijf variabelen die altijd met elkaar en de omgeving integreren. Deze vijf variabelen zijn coderingsstrategieën, verwachtingen en overtuigingen, doelen en waarden, invloeden en competenties en zelfregulerende processen.

I: hoorcollege 15

11-01-2013
Skyler Hawk

Hoofstuk 16: Gezondheidspsychologie: aanpassingen aan het leven

Stress en welzijn
Gezondheidspsychologie gaat over factoren die invloed hebben op welzijn en ziekte, en maatregelen die genomen kunnen worden om gezondheid te verbeteren en ziekte te voorkomen. Drie aspecten van onderzoek hiernaar zijn stressoren; veeleisende of bedreigende situaties. Reacties op deze stressoren en de persoon-situatie interactie. Stress is een patroon van cognitieve beoordelingen, fysiologische reacties and gedragsmatige neigingen die optreden als reactie op een waargenomen gebrek aan evenwicht tussen situationele eisen en middelen die nodig zijn om ermee om te gaan. Alleen negatieve gebeurtenissen in het leven veroorzaken gezondheids –en gedragsproblemen. De stressrespons heeft cognitieve, fysiologische en gedragscomponenten. Stress kan het verouderingsproces versnellen. Telomeres verkorten met herhaaldelijke celdeling. Telomerase is een enzym dat telomeres helpt tegen te gaan. Chronische stress is schadelijk voor de telomeren en verlaagt het telomerase niveau. Stress kan de werking van het immuunsysteem verzwakken. Effecten zijn afhankelijk van de aard van de stressor en de specifieke immuun functies van het lichaam. Natuurlijke immuniteit ontstaat snel en is relatief niet specifiek in de natuur. Specifieke immuniteit is een meer gericht proces en het duurt langer. Kwetsbaarheidfactoren verhogen de vatbaarheid van mensen voor stressvolle gebeurtenissen. Dit zijn weinig sociale steun, neigingen om angstig of pessimistisch te worden, veel negatieve gevoelens en andere factoren die de weerstand tegen stress verlagen. Beschermende factoren zijn factoren uit de omgeving of persoonlijke middelen die mensen helpen om te gaan met stressvolle gebeurtenissen.

Coping self-efficacy is het geloof dat we dat gedrag kunnen uitvoeren dat nodig is om succesvol met de situatie om te gaan. Dit is een belangrijke beschermende factor.

Omgaan met stress
Coping strategieën kunnen worden opgedeeld in drie klassen. Probleem gefocust coping, emotie gefocust coping en het zoeken van sociale steun. Bij probleem gefocust coping probeert men om met eisen van de situatie meteen te confronteren en er meteen mee om te gaan, of om de situatie zo te veranderen dat deze niet meer stressvol is. Bij emotie gefocust coping probeert men de emotionele reacties als gevolg van de stressvolle situatie in stand te houden. Bij het zoeken van sociale steun richt men zich op anderen voor hulp en emotionele steun in tijden van stress. Mannen en vrouwen gaan verschillend om met stress, mannen gebruiken vaker de probleem gefocuste manier waar vrouwen de emotioneel gefocuste manier gebruiken.

Pijn en pijnmanagement
Gate control theory stelt dat de ervaring van pijn zorgt voor het openen en sluiten van poortmechanismen in het zenuwstelsel. Het centrale controle-mechanisme laat gedachten, emoties en overtuigingen beïnvloeden door het gevoel van pijn. Endorfine is een endogeen geproduceerde morfine. Ze hebben pijnverlichtende effecten door de neurotransmitters te lokkeren die betrokken zijn bij de synaptische transmissie van pijnimpulsen van het ruggenmerg naar de hersenen. Er zijn verschillende manieren om van je pijn af te kunnen komen. Culturele en psychologische invloeden zijn bij iedereen anders. Het ligt er aan in wat voor soort behandeling je gelooft maar ook welke de voorkeur heeft in jouw land. Persoonlijke en sociale hulp factoren spelen ook een rol, ben je optimistisch, neurotisch krijg je veel positieve feedback of juist negatieve? Maar voor iedereen is het belangrijk om actief bezig te zijn.

Gezondheidsbevordering
Het vroege sterftecijfer wordt tegenwoordig meer veroorzaakt door risicovol gedrag zoals het roken van sigaretten, overmatig alcoholgebruik, onvoldoende lichaamsbeweging, slechte voedingsgewoonten, gebruik van illegale drugs, het niet naleven van instructies van doktoren, onveilige seks en het niet dragen van veiligheidsgordels.
Gezondheidsversterkend gedrag zijn dingen die je doet om de gezondheid te verbeteren. Gezondheidsverslechtend gedrag is het gedrag dat de ontwikkeling van een ziekte bevordert.
Zeven goede tips om gezonder te leven is om er voor te zorgen dat je 7-8 uur per dag slaapt. Je altijd ontbijt eet, niet rookt, zelden eet tussen maaltijden door, een goed lichaamsgewicht hebt, regelmatig lichaamsbeweging hebt en kleine hoeveelheden alcohol drinkt.

Het transtheoretisch model heeft zes belangrijke fases in het veranderingsproces. Voorbeschouwing, beschouwing, voorbereiding, actie, handhaving en beëindiging. Bij voorbeschouwing ziet een persoon niet dat er een gezondheidsprobleem is of ontkent dit. Bij beschouwing weet degene dat er een probleem is en ziet dat ook in maar heeft nog niet besloten om er iets aan te doen. Bij voorbereiding heeft iemand besloten om het gedrag te veranderen en maakt plannen om er iets aan te gaan doen. Bij actie verandert de persoon zijn gedrag. Bij handhaving heeft de persoon een terugval kunnen voorkomen, hij is wel nog altijd bezig met de strijd. Bij beëindiging is de verandering in het proces afgerond.

Om gezond te leven moet je blijven bewegen, een goede beweging is aerobics. Het verhoogt namelijk de hartslag en de behoefte aan zuurstof in het lichaam. Er zijn factoren die ervoor zorgen dat mensen stoppen met de gezonde levensstijl die ze willen: hun houding tegenover fysieke conditie is niet positief, laag zelfvertrouwen voor succes, of ze hebben een te hoge dunk van het conditieniveau wat ze al hebben. Vaak hebben deze mensen een gebrek aan sociale steun.

Er zijn verschillende technieken om mensen die een verandering willen maken zich bewust te maken van hun probleem. Zo heb je motivational interviewing, hierbij worden er vragen gesteld die zich focussen op verschillen tussen de huidige stand van zaken en het ideale zelfbeeld van de persoon, verlangend gedrag en verlangende uitkomsten. Door deze vragen te beantwoorden vormen de deelnemers zelf een conclusie. Bij multimodal treatment approaches combineren psychologen alle technieken die bewezen effectief te zijn. En maken ze een ‘treatment package’.

Schadebeperking is een preventieve strategie die zo ontworpen is dat probleemgedrag te elimineren is. Maar het is vooral bedoeld om schadelijke effecten van dat gedrag te verminderen wanneer het zich voordoet. Zo zijn er verschillende manieren op drugsgebruik, HIV en seks en het leren omgaan daarvan.