Overzicht week 1 Integratievak Algemene Rechtsleer (2016/2017)

Het realisme is een bepaalde stroming in de rechtsfilosofie. Een empirische vraag of een empirische uitspraak heeft betrekking op dingen en feiten die je in de werkelijkheid waar kunt nemen met je zintuigen. Een conceptuele uitspraak of conceptuele vraag heeft betrekking op begrippen. Je kunt dat begrip dan helemaal gaan analyseren. Je kan een begrip ook proberen te vormen, dat heet dan stipulatie. Een vraag naar de rechtsstaat ziet op een begrip en is daardoor een conceptuele vraag. Bij een empirische vraag kan je een nader onderscheid maken tussen kwalitatieve empirische vragen en uitspraken en kwantitatieve empirische vragen en uitspraken. Hierbij kan je denken aan de volgende vraag: ‘Is een verdachte schuldig aan moord?’ Deze uitspraak zal gebaseerd moeten worden op feiten. Je zult ook zien dat de verschillende vragen en uitspraken zich met elkaar gaan vermengen. Een interpretatieve vraag of uitspraak plaatst men op de scheidslijn. Hierbij kan je denken aan een bepaling in de APV die zei dat je niet met een voertuig in een park mag komen. De vraag is dan of een skateboard ook aan te merken is als een voertuig. Meer specifiek is een voorbeeld van een rechtsinterpretatieve vraag. De laatste vraag of uitspraak die je kan onderscheiden is een normatieve vraag of uitspraak. Je zou hierbij ook aan gevallen kunnen denken die niet in het recht geregeld zijn. Bijvoorbeeld de vraag of terroristen in alle omstandigheden recht hebben op bijstand van een advocaat bij het politieverhoor (hier bestaat discussie over). Een rechtsinterpretatieve vraag is meer gericht op de interpretatie van het recht. Een normatieve vraag is meer gericht op hoe de dingen zouden moeten zijn. Een voorbeeld van een normatieve vraag is: ‘Is de Nederlandse constitutie goed?’

Rechtsrealisme

De belangrijkste kernpunten van het rechtsrealisme zijn de volgende:

De ongeromantiseerde kijk;

De rechter centraal > de rechter is de persoon die voor het grootste deel recht vormt. Hij heeft niet alleen tot taak om de wet toe te passen, maar ook om de wet uit te leggen, te ontwikkelen en te vormen. De rechter staat ook in het centrum van de belangstelling, dit komt door de grote taak die hij krijgt toegemeten. De rechter gaat zich op een bepaalde manier opstellen ten opzichte van de wetgever. De wetgever maakt de wet, de rechter zou de wet toe moeten passen. Als hij daar niet uitkomt moet hij de wet uitleggen of interpreteren. Bij het rechtsrealisme wordt de plaats van de rechter veel groter en wordt hij zelf een soort wetgever.

Onbepaaldheid van het recht > denk hierbij aan het elektriciteit arrest. Het recht is in veel gevallen onduidelijk en dat zorgt ervoor dat de rechter heel veel vrijheid heeft bij de uitleg van het recht. De realisten zeggen dat de uitkomst in een concreet geval fundamenteel onbepaald is door het recht. Als we naar de bepaaldheid van het recht kijken, moet je de definitie aanhouden die is gegeven op pagina 3 van de studiehandleiding.

Als het recht niet door rechtsregels wordt bepaald, waar wordt het dan wel door bepaald? Het kan zijn dat de rechter een andere maatstaf aanlegt om een geval te beslechten. De rechter kan ook kijken naar een interdisciplinaire aanpak. Als je de gewoonte in een gemeente gaat onderzoeken ga je eigenlijk te werk als socioloog. Het gaat hierbij over de rechter die het recht toepast en daarbij gebruik maakt van andere wetenschappen. De geschiedenis kan hierbij ook behulpzaam zijn. Vanuit het perspectief van de advocaat zal geoordeeld worden dat de rechtspraak subjectief is geworden, doordat de rechter recht gaat spreken op basis van zijn eigen opvattingen.

De predictietheorie van Holmes

Een predicatie is een voorspelling. De rechter dient in een bepaald geval een beslissing te nemen, maar kan zich niet altijd baseren op de rechtsregels. Hij kan zich dan baseren op zijn eigen subjectieve overtuiging of op de common sense. De predicitietheorie zegt dat als je wilt weten wat het recht is, je moet kijken naar de beslissingen van de rechters en je moet proberen om een voorspelling te geven van de beslissing van de rechter. Op die wijze kan je geven wat het recht is. Het perspectief van de regelsceptici is het perspectief van de gewone man. Deze zal raad vragen aan een advocaat in de hoop om zijn zaak te winnen. Een gewone man wil immers gewoon weten wat de rechter in zijn zaak zal beslissen.

De kenmerken van het Amerikaans realisme zijn terug te vinden op pagina 46 van de tekst van Cliteur.

Men verzet zich tegen de traditie van Langdell;

Het is hierbij van belang dat je je kennis niet enkel opdoet uit boeken maar ook in de praktijk. Het is dus een vorm van verzet tegen het boekenrecht. Als je wilt weten wat het recht is moet je niet in de boeken kijken, maar dien je naar de rechtszaal te gaan. Het is van belang dat je de rechter in actie ziet.

Men stelt zijn vertrouwen in het opstellen van empirische generalisaties van rechterlijk gedrag;

Dit heeft te maken met de predicitietheorie van Holmes. Men maakt in dat geval een screening van de rechter en zijn politieke voorkeur, etc. Het gaat derhalve om het vertrouwen in empirische generalisaties. Het tweede kenmerk heeft er mee te maken dat de juristen ook kennis moeten hebben van empirische wetenschap, dat stelt de juristen in staat om het rechterlijk gedrag te voorspellen. Men had een case system waarbij men enkel keek naar de uitspraken van de hoogste rechter, maar er dient ook gekeken te worden naar de uitspraak van lagere rechters.

Men is voornamelijk geconcentreerd op de rechter als competente rechtsvormer;

Realisten zijn regelsceptici;

Een deel van de realisten omarmt het feitenscepticisme;

Men accentueert de rol van de beslissing van de rechter als bron van recht;

Recht bestaat uit beslissingen van rechters en de voorspelling daarvan. Hierbij is de predicitietheorie weer van belang.

Men onderzoek langs sociaalwetenschappelijke weg de determinanten van het rechterlijk oordeel;

Dit heeft te maken met het tweede kenmerk. Deze keer gaat het niet zozeer om de vorming van studenten, maar meer om de waarde van sociaalwetenschappelijk onderzoek bij het voorspellen van rechterlijke beslissingen.

Het recht wordt gezien als instrument voor de sturing van de samenleving;

Het wordt gezien als een middel om een bepaald doel te bereiken. Dit is het doel dat sociaalwenselijk wordt geacht en niet zozeer het doel dat in de wet is gelegen.

Men bepleit veranderingen in de juridische opleiding;

Juristen moeten breed geschoold worden en kennis krijgen van sociologie, filosofie, etc.

De realisten bekritiseerden de rol van belangrijke Amerikaanse instituties en daarmee het Amerikaans hoger gerechtshof.