Roekeloos rijden (HR 19-09-2017, NJ 2017, 426)

Feiten

In deze zaak gaat het om de strafbepalingen en de roekeloosheid. Er was sprake geweest van een verkeersruzie. De verdachte had een voor hem rijdende auto dicht genaderd, met de lichten van zijn auto geseind en toen rechts ingehaald. Hij stopte zijn auto plotseling op de rechterrijstrook van de onverlichte autosnelweg om zo ‘verhaal te halen’. Hij heeft toen zo abrupt geremd dat de achter de verdachte rijdende auto moest stoppen. Als gevolg daarvan kon een derde achteropkomende auto de stilstaande auto’s niet meer ontwijken en is deze auto met beide stilstaande auto's in botsing gekomen. Drie personen zijn gewond geraakt.

Van "roekeloosheid" is alleen in uitzonderlijke gevallen sprake. Om te oordelen dat in een concreet geval sprake is van "roekeloosheid" moet sprake zijn van een buitengewoon onvoorzichtige gedraging van de verdachte waardoor een zeer ernstig gevaar in het leven is geroepen. De verdachte moet zich daarvan ook bewust zijn geweest. Volgens de rechtbank is bij nacht, zonder noodzaak, stilstaan op de rijbaan van een onverlichte autosnelweg, buitengewoon onvoorzichtig gedrag dat tot een zeer ernstig gevaar kan leiden. Uit de verklaringen van de verdachte blijkt dat hij zich ook bewust was van de gevaren van zijn handelen. De rechtbank meent dat er sprake is van roekeloosheid. Het Hof volgt dat standpunt. In hoger beroept wordt geklaagd tegen het oordeel van het Hof dat sprake is van schuld in de zin van roekeloosheid.

Hoge Raad

In cassatie kan alleen worden onderzocht of de schuld aan een verkeersongeval in de zin van art. 6 WVW 1994 uit het bewijs kan worden afgeleid. Hierbij wordt gekeken naar de aard en ernst van het gedrag van de verdachte en de overige omstandigheden van het geval.

Voor de schuldvorm "roekeloosheid" geldt dat dit in de wetsgeschiedenis als "de zwaarste vorm van het culpose delict" wordt aangemerkt die tot zwaardere straf kan leiden. Gezien dit strafverhogende effect moeten daarom aan de vaststelling dat sprake is van roekeloosheid bepaaldelijk eisen worden gesteld. Dat geldt ook voor de roekeloosheid in art. 175 lid 3 WVW 1994 omdat dit grond vormt voor een verdere verhoging van het strafmaximum.

Was er sprake van roekeloosheid? Om te oordelen dat sprake is van roekeloosheid in de zin van art. 175 WVW 1994, zal de rechter feiten en omstandigheden moeten vaststellen dat daaruit is af te leiden dat door de buitengewoon onvoorzichtige gedraging van de verdachte een zeer ernstig gevaar in het leven is geroepen, alsmede dat de verdachte zich daarvan bewust was, althans had moeten zijn. De Hoge Raad neemt in aanmerking dat de verdachte ’s nachts in het kader van een verkeersruzie – waarbij de verdachte een voor hem rijdende auto dicht heeft genaderd, met de lichten van zijn auto heeft geseind en vervolgens rechts heeft ingehaald – zijn auto plotseling tot stilstand heeft gebracht op de rechterrijstrook van een onverlichte autosnelweg omdat hij ‘verhaal wilde halen’ en hij daarbij zo abrupt heeft geremd dat de achter de verdachte rijdende auto werd gedwongen te stoppen. Als gevolg daarvan kon een derde achteropkomende auto de stilstaande auto’s niet meer ontwijken en is deze auto met beide stilstaande auto's in botsing gekomen, waarbij een drietal personen gewond is geraakt. Het Hof heeft dus terecht vast kunnen stellen dat zich hier een uitzonderlijk geval heeft voorgedaan.

Kern

Het Hof acht het aannemelijk dat de verdachte vanwege een eerder incident boos is geworden, maar dit is onvoldoende om te kunnen spreken van een zodanige hevige gemoedstoestand die nodig is voor een geslaagd beroep op noodweerexces. Volgens de Hoge Raad kon het hof in de gegeven omstandigheden tot het oordeel komen dat sprake was roekeloosheid. Dit mede gelet op de als bewijsmiddel opgenomen verklaring van verdachte dat hij “zo ongelofelijk boos” was.