VU - Geneeskunde - blok 3.2.4. - Professionele Ontwikkeling en Wetenschap - Collegeaantekeningen - Week 1-2 (2013-2014)

Deze samenvatting is gebaseerd op het studiejaar 2013-2014.

College 1 Tuchtrecht

Het tuchtrecht is ingebed in de wet BIG. BIG staat voor beroepen in de gezondheidszorg en het doel van de wet BIG is tweeledig. Enerzijds biedt de bescherming voor d patiënten en anderzijds keuzevrijheid. Via de wet BIG kan bijvoorbeeld een arts aansprakelijk worden gesteld voor zijn fouten en ook heeft de arts een aantal rechten en plichten die duidelijk staan omschreven in de wet BIG. Zo is de arts verplicht om een dossier bij te houden en dit minimaal 15 jaar na het beëindigen van de behandelrelatie met de patiënt te bewaren. Verder kent de wet BIG een constitutieve registratie. Dit houdt in dat de titel van arts is beschermd en dat je dus in het BIG register ingeschreven moet staan wil jij je arts noemen. Verder staan de zelfstandig voorbehouden handelingen ook omschreven in de wet BIG. De beroepen waar deze wet voor geldt zijn: arts, tandarts, apotheker, verloskundige, verpleegkundige, fysiotherapeut, GZ psycholoog en psychotherapeut. De gewone psycholoog is dus geen BIG geregistreerde beroep.

Wanneer er dingen niet goed gaan kan de patiënt, de inspectie voor de gezondheidszorg (IGZ) of de instelling waar je werkzaam bent een klacht indienen bij het tuchtcollege. We kennen in Nederland vijf regionale tuchtcolleges en een centraal tuchtcollege. Het centrale tuchtcollege is gevestigd in Den Haag en is een hoger beroepsorgaan. Alleen artsen en de IGZ kunnen in hoger beroep gaan tegen een uitspraak. Patiënten dus niet. Bij het tuchtrecht staat persoonlijk verwijtbaarheid in de hoedanigheid van beroepsbeoefenaar centraal. Wanneer je dus de verkeerde arts aanklaagt zal de klacht per definitie afgewezen worden omdat hem niks te verwijten valt. De regionale tuchtcolleges bestaan uit drie vakgenoten en twee juristen. De vakgenoten zijn vaak twee mensen met dezelfde specialisatie en een met een ander specialisatie. Bijvoorbeeld twee neurologen en een huisarts indien de geklaagde een neuroloog is. Bij het centrale tuchtcollege zijn er twee vakgenoten en drie juristen die het college vormen. Wanneer degene die bevoegd is tot het indienen van een klacht een klacht wil indienen moet dit eerst een klaagschrift schrijven. Deze wordt nagekeken door de secretaris van het regionale tuchtcollege en vervolgens krijgt de beklaagde te horen dat die is aangeklaagd. Hij/zij krijgt dan de tijd om een verweerschrift op te stellen. Hierbij mogen ook stukken ui het persoonlijk dossier van de patiënt mee worden genomen. Vervolgens is er een gelegenheid tot een mondeling vooronderzoek en wordt er gekeken of het probleem niet op te lossen is zonder echt naar een zitting over te gaan. De secretaris kijkt vervolgens of de zaak in de raadkamer moet worden besproken of op een zitting. Wanneer een zaak niet ernstig is dan zal deze besproken worden in de raadkamer en dan zijn de arts en klager er niet bij. Wanneer de secretaris besluit dat de zaak in een zitting plaats moet vinden dan zal er een officiële rechtszitting plaatsvinden in de rechtbank waar zowel de beklaagde als de klager aanwezig zijn. Een advocaat is toegestaan, maar niet verplicht voor beide partijen. Vervolgens is er een uitspraak binnen acht weken en kan de beklaagde in hoger beroep binnen 6 weken na verzending.

Uit de procedure in de raadkamer kan volgen dat een klacht niet ontvankelijk is, dat een klacht afwezen is of dat een klacht toch wel thuis hoort in een zitting. Een klacht is niet ontvankelijk als de klacht verjaard is. Bijvoorbeeld meer dan 10 jaar geleden. Als de verweerder niet BIG geregistreerd is dan heeft de klacht ook geen zin en is hij dus niet ontvankelijk. Ook wanneer de klager geen rechtstreekse belanghebbende is of wanneer het klaagschrift niet voldoet aan de vereisten wordt een klacht als niet ontvankelijk bestempeld. De uitspraken van een tuchtcollege zijn: waarschuwing, berisping, boete, schorsing, geheel/gedeeltelijke ontzegging en doorhaling. Alle maatregelen worden gepubliceerd in het BIG register behalve de waarschuwing.

College 2 Wet en regelgeving in medisch onderzoek met mensen

Ethiek in medisch onderzoek is lastig. Wat wel en niet door de beugel kan verschilt namelijk per persoon. Zo is de een absoluut tegen dierproeven, terwijl de ander het geen probleem vindt. In Nederland is het gehele zorgethiek vastgelegd in de wet. De wet is het gevolg van de praktijken in de tweede wereldoorlog. Tijdens de tweede wereldoorlog werden namelijk ethisch zeer discutabele onderzoeken uitgevoerd. Zo werden patiënten (of slachtoffers) bewust in koud water en ijs gedompeld om te zien hoe hun lichaam er fysiologisch op zou reageren. Een ander voorbeeld is de syfilis studie in Amerika wat plaatsvond tussen 1932 en 1972. Hierbij werden afro-Amerikanen uit een lage sociaal economische klasse die met syfilis besmet zijn bewust niet behandeld. Doel ervan was om te kijken wat de lange termijn complicaties van syfilis precies waren. Ethisch gezien mogen dit soort onderzoeken in de huidige tijd absoluut niet. Wel interessant is dat wij nu nog profiteren van de onderzoeksgegevens van dit soort niet ethische onderzoeken.

Na de tweede wereldoorlog is de declaratie van Helsinki opgesteld. Deze geregeld bijgewerkt en doel ervan is om bepaalde basisuitgangspunten te blijven handhaven binnen de klinische onderzoeken. Wanneer je tegenwoordig een klinisch onderzoeksprotocol indient dien je ook de declaratie van Helsinki te hebben ondertekend. De basisvoorwaarden van medisch wetenschappelijk onderzoek met patiënten is vastgelegd met de volgende woorden: autonomie, belang van de patiënt, niet schadelijke, gelijke rechten, waardigheid en waarheid en eerlijkheid. Autonomie houdt in dat een patiënt het recht heeft om zijn/haar behandeling te weigeren. Belang van de patiënt houdt in dat een arts altijd dient te handelen in het belang van de patiënt. Niet schadelijk houdt in dat een behandeling geenszins schadelijk mag zijn. Gelijke rechten houdt in dat iedere patiënt dezelfde kansen en rechten heeft op een behandeling. Waardigheid houdt in dat een arts en patiënt elkaar waardig dienen te behandelen. En waarheid en eerlijkheid houdt eigenlijk het concept van informed consent in.

In Nederland zijn de regels omtrent medisch wetenschappelijk onderzoek bij mensen vastgelegd in het WMO. WMO staat voor Wet Medisch-wetenschappelijk Onderzoek met mensen. En het doel van het WMO is een wettelijke basis te geven aan de bescherming van proefpersonen die deelnemen aan medisch wetenschappelijk onderzoek met proefpersonen. Een onderzoek val onder de WMO als er aan twee voorwaarden is voldaan, namelijk: 1) er is sprake van medisch-wetenschappelijk onderzoek en 2) Personen worden aan handelingen onderworpen of het worden gedragsregels opgelegd. Het orgaan wat de WMO uitvoert is het CCMO, wat onder directe leiding van de minister staat. De CCMO en METc hebben beiden de bevoegdheid om onderzoeksprotocollen te beoordelen en hun besluiten zijn onafhankelijk van elkaar en besluitend. Een complex onderzoek zoals met bijvoorbeeld genetische manipulatie bij kinderen, komt eerder bij het CCMO terecht dan bij het METc. Wat maar standaard onderzoeken komen eerder bij het METc terecht. Tegenwoordig moeten onderzoeken die met patiënten te maken hebben en die niet-WMO plichtig zijn toch een goedkeuring krijgen van het METc. Onderzoeken zoals database onderzoeken vallen hieronder.