De Filipijnen, een aantal indrukken

Het kantoor van Smokey Tours was ook gevestigd in Quezon City, dicht bij ons hostel. Het zat in een grote winkelcentrum, Mall, wat erg internationaal aandeed. En naast die mall, een groot blok met alle winkels die je nodig zou kunnen hebben, stond nog een mall. En daarachter stond er nog één en daarachter... Wat een waanzin. Dit was niet een beeld wat ik van de Filipijnen had. We hadden dan ook moeite de eerste avonden om voedsel te vinden dat niet fastfood was. Werkelijk alle fastfood ketens die je kent kom je daar tegen. Zo, dat was mijn eerste beeld van de Filipijnen. 

Via Smokey Tours en de twee weekenden weg zouden we echter nog verscheidene andere kanten van de Filipijnen zien. Via de tours van Smokey Tours krijgen touristen een kant van Manila te zien die ze niet snel zelf zouden zien. Smokey Tours heeft de slum tour (door de sloppenwijken), de bicycle tour (wat wil je met een Nederlandse oprichtster ;), de cockfighting tour en de market tour. Ander doel is om op deze manier de tourleiders die zelf uit de sloppen komen een inkomen te geven. Wij hebben voornamelijk mogen helpen met waar wij goed in zijn, dus ik heb vooral op kantoor gezeten en dingen op de computer (excel) gedaan. 

We hebben zelf ook twee tours van Smokey Tours gedaan. Eerst de bicycle tour, wat een erg leuke manier was om in korte tijd veel verschillende plekken in de stad te zien en je bovendien meer onderdeel van de stad te voelen omdat je verkeersdeelnemer bent. Een andere dag deden we de slum tour. Het was een bijzondere dag, indrukwekkend en vaak totaal anders dan mijn verwachtingen.

De sloppen die we gingen bekijken hadden verschillende delen. Het eerste gedeelte wat we zagen was eigenlijk lang niet zo extreem armzalig als ik verwacht had. Smalle straatjes, met veel beton, maar vrij schoon en overal zag je elektronica en smartphones. Op gegeven moment zagen we vier manshoge gameconsoles waar jongeren voor 1 pesos per 5 minuten League of Legends aan het spelen waren.

Het volgende gedeelte was al heel anders, daar leefden de mensen langs de rivier of onder de brug. De mensen onder de brug moesten kruipen om hun voordeur te bereiken. Ongeveer twee keer per jaar als er een grote typhoon was dan werden al die huizen weggespoeld en moesten ze het weer opnieuw opbouwen. Veel mensen daar hadden geen tanden bijvoorbeeld. Wat ze wel hadden was internet. En we zagen vervolgens een vrouw uit haar hut kruipen met een tablet. Dit was zo tegen mijn verwachtingen. Geen stromend water maar wel internet.

Het laatste gedeelte was naast de vuilnisbelt. Dat was op z'n zachtst gezegd schrijnend te noemen. Afval overal, de straat bestond gewoon uit lagen afval. Het was al een paar dagen droog dus nu viel het mee, maar als het hier regende stond er in veel huizen een halve meter water. Vermengd met afval kun je voorstellen hoe smerig dat is. Wat mij raakte was de uitleg die onze gids gaf bij een paar zakjes eten die verkocht werd in de sloppen. Mensen haalden het vuilnis bij fastfoodketens op en zochten vervolgens al het eetbare tussen het afval uit. De stukjes vlees die ze vonden wasten ze, kookten ze opnieuw en verkochten ze vervolgens. Ik werd even bepaald bij dat stuk hamburger dat ik die dag ervoor had laten liggen omdat ik eventjes geen tijd had om hem op te eten. Het voelde genânt om te bedenken dat zij die misschien wel gevonden hadden tussen het vuil en die vervolgens gingen eten. We liepen verder en onze gids wees plots naar rechts en vertelde; daar is mijn woning. Dat brengt het ineens ook wel een stuk dichterbij.

De sfeer in de sloppen was trouwens heel goed. De mensen waren vriendelijk en de kinderen waren enorm uitgelaten en vrolijk en wilden voortdurend op de foto of je hand vasthouden. Het viel met op dat er ontzettend veel mensen op straat waren/zaten/sliepen. Moeten die geen geld verdienen schoot het door me heen? En dat laat zien hoe veel je ook nog niet weet en niet kunt raden. Ik kijk om me heen en kan de boel observeren, maar wie zegt dat ik het juist interpreteer? De kinderen zagen er heel blij uit, maar wie weet wat een leed er misschien thuis is, met een dronken vader of vaak geen eten? Ik zie iemand met een tablet en denk; nou, als je dat in je bezit hebt zal je het vast wel redelijk voor elkaar hebben. Maar het kan ook dat de prioriteiten gewoon heel anders liggen. 

Dat was één van de dingen waar ik veelvuldig tegenaan liep: hoe kan ik wat ik zie in perspectief plaatsen? Hoe weet ik of ik het juist interpreteer? Een paar voorbeelden om de extreme verschillen aan te geven en de moeilijkheid om het in perspectief te plaatsen. Na de slum tour gingen we met één van de medewerkers van Smokey Tours in een auto met chauffeur naar een ander stadsdeel; Sint Bonifatius. Een stadsdeel wat privégebied is, in bezit van een familie. Alles daar is glas, strak, netjes, veel flats, veel winkels en veel enorme auto's. De auto's daar zijn één à twee slagen groter dan de auto's hier in Groningen. En dat kwam eigenlijk nog harder binnen dan de beelden van de sloppen. Het probleem was dat ik al veel sloppen via documentaires heb gezien en het is moeilijk om niet afgestompt te raken. De rijkdom die ik hier tegenkwam was onverwacht. Het was zo vreemd te bedenken dat ik eigenlijk ergens midden in het continuüm tussen extreem arm en extreem rijk zit. Ik vroeg me af waarom wij vanuit het westen helemaal naar de Filipijnen komen met tijd en geld om de arme bevolking te helpen terwijl zóveel van hun landgenoten het stinkend goed voor elkaar hebben. Moeten de inwoners elkaar niet helpen?!

Ik sprak erover met een Filipijnse vrouw in het hostel en zij legde mij wat moeilijkheden uit in verband met de regering. Rijken kunnen niet gewoon geld geven aan de regering en die het centraal laten regelen, want de regering is vrij corrupt. Er zijn wel wat particulieren initiatieven die rijken helpen hun geld goed de te besteden voor hulp aan de armen. Maar zij noemde bijvoorbeeld ook dat er een mentaliteitsverandering nodig gaat zijn bij de armen. Zij noemde dat veel Filipijnen zich erg makkelijk bij de status quo neerleggen en dat er tegenwoordig heus mogelijkheden zijn om niet in dezelfde situatie te blijven als je ouders. Bijvoorbeeld door te werken en daardoor zelf je studie te financieren. Zij had zelf ook gewerkt om haar studie te financieren. 

De weekenden die wij op het platteland waren merkten wij dat de sfeer daar ook heel ‘layback’ is. Dat is positief uitgedrukt, want soms kwam het gewoon lui over. Ik ben een beetje huiverig om daar zomaar over te oordelen, omdat je zoals ik het zei de omstandigheden niet allemaal weet. Maar je merkt wel dat wij in Nederland gewoon een heel andere werk ethos hebben van efficiëntie, productiviteit en zelfontplooiing. Er zijn in de Filipijnen ook honderd en één eenvoudige, saaie baantjes. Enerzijds goed denk ik dan, dat er veel banen gecreëerd worden, anderzijds is het vreemd zes verkopers op een afdeling te zien staan waarvan er vijf niks te doen hebben. Of het fenomeen privéchauffeur, wat hier heel normaal is. Zo iemand wacht ook meer dan hij werkt. In Nederland zouden we zeggen; ah, mooi, terwijl je wacht kun je mooi even wat administratief werk doen.

Even weer een voorbeeld wat weer totaal anders aandoet: we spraken enkele taxichauffeurs. De ene werkte shifts van 12 uur in de auto, 12 uur vrij. De andere werkte in shifts van 24 uur!! Hartstikke gevaarlijk zouden wij zeggen, want elke pauze die hij nam betekende geen inkomsten. Hij huurde namelijk de taxi voor 24 uur elke keer. Hij vertelde ook nog dat hij geen huis heeft, dus die 24 vrije uren slaapt hij een beetje op straat. Over jeepney (een soort traditionele bustaxi's) chauffeurs hoorden we dat ze zeven dagen per week werken met één week per jaar vrij... Dat noem ik dan weer totaal niet lui.

Dus eigenlijk ben ik door mijn verblijf in de Filipijnen vrij in de war geraakt. Ik wist uiteraard al dat de wereld niet zwart wit is, maar documentaires en verhalen op internet zijn vaak wel duidelijk met een doel geschreven en belichten één kant van de zaak. Daadwerkelijk in het land zelf ontdekte ik wel honderd kanten, maar is het lastig die in perspectief te plaatsen omdat je het overzicht niet hebt. Hoe groot is het percentage van de stad eigenlijk dat in sloppen woont? Hoe sterk of zwak is de carrière mentaliteit en het vechten voor een betere toekomst? De beste manier die ik tot nu toe heb ontdekt om een beeld te vormen is véél met lokale mensen (locals) praten. Dan ontdek je naast de feiten, hoe zij die realiteit ervaren. Dan kom je er echter ook achter dat zij vaak ook maar binnen hun eigen kleine wereldje leven en vaak zich nog helemaal niet ingeleefd hebben in hun stadsgenoot die in een totaal andere (slechtere dan wel betere) situatie zit.

Duizelen de nuances jou ook al? Laat me weten wat jij vindt, ik ben erg benieuwd!

(1) httppublicpublic://blog/img_5264_1_0.jpgblog/img_5218_2_0.jpgwww.wereldactief.nl/vrijwilligerswerk/filipijnen/bysmp