HC2. Geschiedenis van de anatomie 1

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt het eerste deel van de geschiedenis van de beeldvorming en het denken over bouw en werking van het menselijk lichaam behandeld
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alles besproken in dit college is niet behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • De ontwikkeling van beeldvormend onderzoek
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke tentamenvragen behandeld tijdens het college

Soorten anatomie

• Macroscopische anatomie: alles wat je met het blote oog kan zien
  • Systematische anatomie: beschrijvend
  • Topografische anatomie: regio’s
  • Klinische anatomie: toepassen
• Microscopische anatomie:
  • Histologie: weefselleer
  • Cytologie: celleer
• Embryologie: de totstandkoming van het lichaam

Anatomie in de 17^eeeuw

1^e helft 17^e eeuw: 

• Bij het ontleden van een lichaam begon men met de zachte delen, omdat deze het snelst bederven → de spieren en pezen gingen als laatste.
• Andreas Vesalius (1514 - 1564)
  • Controleerde de kennis die tot dan toe in de anatomie heerste (kennis van de Grieken en Romeinen)
  • Gebruikte ook zijn handen → ongebruikelijk
  • Was zowel intellectueel als handwerksman
  • 1543 → Anatomische Atlas: De humani corporis fabrica
  • Uitte kritiek op de prestigieuze klassieke kennis
  • Behoorde tot de eersten die lijken ontleedde
  • Haalde lijken van het galgenveld
  • Kreeg veel navolgers → Petrus Paaw
• Petrus Paaw:
  • 1^e generatie medische studenten in Leiden
  • Reisde als student rond Europa
  • 1589: terug naar Leiden àhoogleraar anatomie
  • 1594:Anatomisch theater Leiden → 1 of 2x per jaar werd een lijk ontleed
  • ’s Winters: lijkenontleding
  • ’s Zomers: tentoonstelling skeletten

2^e helft 17^e eeuw:

• Anatomia Nova
• Technische ontwikkelingen
  • Preparaten
  • Microscoop
    • Giuseppe: mogelijk om te zien hoe kleine mechanismen werkten
    • Van Leeuwenhoek: maakte een microscoop die 250x vergrootte
• Rene Descartes
  • Ontwikkelde mechanisch wereldbeeld → de hele wereld is een groot mechaniek met allemaal onderdeeltjes die op elkaar inwerken
• Jan Swammerdam (1637)
  • Preparaat van de uterus
  • Was bezig met microscopen en fysiologie, experimenteerde met levende wezens
• Reinier de Graaf
  • De Graaf: onderzocht de alvleesklier en alvleessap d.m.v. onderzoek bij honden
  • Preparaat van de uterus
• Govard Bidloo
  • Maakte de 1^e grote anatomische atlas na Vesalius
  • Huurde een kunstenaar in om de mooiste anatomische atlas te maken
  • Gebruikte nieuwe techniek microscoop
• Frederik Ruysch
  • Wilde laten zien dat het menselijk organisme heel erg mooi is
  • Maakte preparaten ingespoten met vloeibare was
• Herman Boerhaave
  • Leidse medicus
  • Leermeester van heel Europa
  • Bekeek kennis van de 17^eeeuw en besloot wat bruikbaar was en wat niet

De overgangsperiode: 18^e - 19^e eeuw

• Bernard B.S. Albinus
  • Wilde laten zien dat het leven mooi is
  • Nieuwe anatomische atlas
    • 3 begintekeningen: skelet frontaal, rug en opzij
    • Gaf

HC24. Topografische anatomie

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de ligging en werking van verschillende onderdelen van de thorax besproken 
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen uit dit hoorcollege worden besproken in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • De leerdoelen voor dit tentamen worden uitgebreid beschreven in het blokboek van Mens tot Cel blz 109
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Belangrijk om te onthouden is dat voor het snijpunt van pariëtale pleura steeds ene verschil zit van twee ribben

Benige borstkas

De ribben zijn een belangrijk onderdeel van de borstkas. De 12 paren ribben vormen de voor- en zijkant. Van achteren zijn zij bevestigd aan 12 wervels, van voren aan het sternum. 

De 12 paren ribben zitten op verschillende manieren vast aan het sternum:

• Rib 1-7: ware ribben → zitten vast met een direct kraakbenige verbinding
• Rib 8-10: valse ribben → zitten indirect vast aan het ribkraakbeen van de 7^e rib
• Rib 11-12: zwevende ribben → hebben geen verbinding met het sternum

Het sternum is onder te verdelen in 3 delen:

• Manubrium sterni: het bovenste gedeelte

→ Angulus sterni: overgang tussen manubrium en corpus sterni

• Corpus sterni: het middendeel
• Processus xiphoideus: de onderkant
  • Bestaat bij kinderen vooral uit kraakbeen

Onderdelen van de ribbenkast die van belang zijn:

• Apertura thoracis superior
  • Gat aan de bovenkant van de ribbenkast
  • Bij wervel T1
  • Laat structuren van en naar het hoofd-hals gebied door
• Apertura thoracis inferior
  • Gat aan de onderkant van de ribbenkast
  • Bij wervel L1
  • Wordt afgesloten door het diafragma
  • Vormt grens tussen thorax en abdomen
• Arcus costales
  • De ribbenboog

De borst wordt afgesloten door het diaphragma. Deze zit niet overal op gelijke hoogte → aan de rechterkant zit het diafragma hoger omdat daar de lever onder ligt.

Palpabele structuren

De 1^e rib is niet goed palpeerbaar omdat de clavicula in de weg zit. De 2^e rib wel, dankzij de angulus sterni → deze zit aan de overgang van de 2^e rib vast. Hierdoor kan de 2^e rib gevonden worden tijdens lichamelijk onderzoek. Tussen de ribben zitten intercostale ruimtes. De intercostale ruimte onder de 2^e rib wordt gebruikt om de stethoscoop op te plaatsen en te luisteren naar het hart.

Musculatuur van de thorax

Spieren in de intercostale ruimtes:

De borstkast bezit meerdere spieren in meerdere gebieden. Hierbij zijn vooral de intercostale spieren van belang. Deze bevinden zich in de intercostale ruimtes (tussenribruimtes). De musculi intercostales zijn te onderscheiden op basis van vezelrichting:

• Musculus intercostales externus
  • Vezelrichting: lateraal → mediaal
  • Lopen van de wervelkolom naar het sternum
  • Buitenste laag gaat over naar een heel dun membraan → de musculi intercostales interni

HC29 + 30. Buik en bekken: topografie en klinische toepassing

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt ingegaan op de topografie van de weefsels en organen in de buik. Ook worden er een aantal klinische voorbeelden van aandoeningen in de buik gegeven en wordt er verder ingegaan op radiologisch onderzoek. Daarnaast wordt de embryologische ontwikkeling besproken.
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • De aandoeningen die aan de hand van radiologie worden besproken, zijn niet behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • De soorten beeldvormend onderzoek zijn redelijk recente ontwikkelingen in het vakgebied
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen over het tentamen gemaakt
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen mogelijke tentamenvragen behandeld tijdens het college

Regio’s van de buik

De buik kan op twee verschillende manieren verdeeld worden:

• In 9 regio’s:
  • Hypochondrium dextrum → rechts bovenin
  • Hypochondrium sinistrum → links bovenin
  • Epigastrium → midden bovenin
  • Lumbaal sinistrum → links middenin
  • Lumbaal dextrum → rechts middenin
  • Umbilicaal → centrum (rondom de navel)
  • Iliac dextrum → rechts onderin
  • Iliac sinistrum → links onderin
  • Hypogastrium → midden onderin
• In 4 kwadranten:
  • Rechter boven kwadrant
  • Linker boven kwadrant
  • Rechter onder kwadrant
  • Linker onder kwadrant

Radiologie in de buik

Voor het vinden van aandoeningen in de buikregio wordt veel gebruik gemaakt van radiologische technieken, waaronder röntgenstraling. Hoe licht/donker iets wordt afgebeeld op een röntgenfoto, is afhankelijk van hoeveel röntgenstraling wordt geabsorbeerd. Bot/kalk wordt heel wit, metaal nog witter. Vloeistoffen worden juist zwart.

Een CT-scan of röntgenfoto wordt bekeken alsof je aan de voeten van de patiënt staat → links en rechts wordt gezien vanuit het perspectief van de patiënt.

Contrastvloeistof:

Bij het maken van röntgenfoto’s en CT-scans wordt veel gebruik gemaakt van contrastvloeistof. Hiervoor zijn verschillende redenen:

• Onderscheid van structuren
• Beoordelen afwijkende aankleuringen
• Beoordelen inhoud en wanden van holle structuren
• Ontplooiing structuren (bijv. darm, urinewegen)

Ontstekingen:

Ontstekingen kunnen op meerdere manieren herkend worden:

• Zwelling
• Toegenomen doorbloeding → extra aankleuring
• Verhoogde permeabiliteit → aanwezigheid vocht
• De omgeving wordt betrokken → vetinfiltratie (kleurt vaak grijzig)

Corpora aliena:

Corpora aliena is de benaming voor vreemde voorwerpen (afkomstig van buiten het lichaam) in het verteringsstelsel. Deze worden vaak bij lichamelijk onderzoek zichtbaar.

Peritoneum

De buikwand heeft verschillende onderdelen:

• Huid
• Een aantal lagen spieren
• Vet

Onder de buikwand ligt het peritoneum: het buikvlies. Het peritoneum bepaalt de belangrijkste oriëntatie van de structuren in de buik.

De buikholte bevat ongeveer alles wat in de buik zit. De buikholte bestaat uit 2 onderdelen:

• Peritoneale holte
  • Voorste helft van de buikholte
  • Zit tegen de binnenkant van de buikwand aan
  • Het peritoneum is het membraan van deze holte
  • Bijbehorende organen:
    • Maag
    • Lever
    • Milt
    • Dunne darm (behalve het duodenum)
    • Colon transversum en sigmoïdum
• Retroperitoneale holte
  • Alles achter het peritoneum
  • Bijbehorende organen:
    • Nieren
    • Bijnieren
    • Duodenum

HC32+33. Hersenzenuwen en schedelbasis

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In deze colleges wordt ingegaan op de bouw, structuur en functie van de hersenen, schedel en de bijbehorende zenuwen
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Niet alles wat in dit college wordt besproken is tentamenstof
  • Functies en van de 12 craniale zenuwen is wel tentamenstof
  • Oorsprong van sympatische vezels is wel tentamenstof
  • Doorgangen door de schedelbasis en de inhoud van die doorgangen is geen tentamenstof
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Welke 5 hersenzenuwen innerveren de tong?

Anatomische indeling zenuwstelsel

Het zenuwstelsel wordt ingedeeld in een centraal en een perifeer zenuwstelsel:

• Centrale zenuwstelsel
  • Brein
    • Grote hersenen
    • Tussenhersenen
    • Hersenstam
    • Kleine hersenen
  • Ruggenmerg
• Perifere zenuwstelsel
  • Hersenzenuwen
  • Ruggenmergzenuwen
  • Grensstreng & zenuwen van het vegetatieve zenuwstelsel

Benige omhulling van het CZS

De twee onderdelen van het CZS hebben beiden een benige omhulling:

• Ruggenmerg: → wervelkolom: wervels + tussenwervelschijven (discus intervertebralis)
• Brein → schedel (cranium)

De wervelkolom:

De wervelkolom bestaat uit wervels en tussenwervelschijven (discus intervertebralis). Een wervel heeft verschillende onderdelen:

• Corpus vertebrae (wervellichaam)
• Arcus vertebrae (wervelboog)
• Foramen vertebrale (“gat” binnen de wervels)
• Foramen intevertebrale (“gat” tussen de verschillende wervels)

De schedel:

De schedel bestaat uit verschillende beenderen met verschillende namen, die nu nog niet van belang zijn. Er zijn 22 schedelbeenderen die door sutuur/sutura, een dunne laag bindweefsel, aan elkaar verbonden worden. Schedelbeenderen kunnen op verschillende manieren geclassificeerd worden:

• Gepaard → komen in tweetallen voor
• Ongepaard

Op basis van verbening:

• Desmocranium: ontstaat via desmale verbening (GRIJS op het plaatje)
• Chondrocranium: ontstaat via enchondrale verbening (BLAUW op het plaatje)

Op basis van plaats:

• Visceraal cranium: aangezichtsschedel (bevat de zintuigen)
• Neurocranium: hersenschedel (brein)

In de schedel zitten allerlei openingen (aperturae) die structuren van of naar het brein doorlaten:

• Foramen (foramina) → gaten
• Fissura (fissurae) → spleten

Wanneer men de schedel van onderaf bekijkt (uitwendige schedelbasis) ziet men 6 aperturae:

• Foramen magnum: het verlengde merg → hier gaat de hersenstam over in het ruggenmerg
• Foramen jugulare: hierdoor lopen 4 hersenzenuwen en ontspringt de vena jugulare, die belangrijk is voor de hals
• Foramen ovale: biedt ruimte aan uittredende hersenzenuwen
• Foramen spinosum: biedt ruimte aan de meningeale bloedvaten
  • Meningeale bloedvaten voorzien de hersenvliezen van bloed
• Foramen stylomastoïdeum: laat de nervus facialis en de stylomastoïde arteriën door
• Canalis caroticus: laat de arteria carotis communis interna door → belangrijke intredeplaats voor arteriën uit de hals

Wanneer men de schedel van binnen bekijkt (inwendige schedelbasis) zijn dezelfde openingen zichtbaar. Ook is de schedel in

HC35. Ontwikkeling hals

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt de embryonale ontwikkeling van verschillende structuren in de hals besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Voor het tentamen moeten we:
    • De embryonale ontwikkeling van het halsgebied globaal beschrijven
    • Bekend zijn met een beperkt aantal aangeboren ziektebeelden en de onderliggende abnormale embryonale ontwikkeling
    • De opbouw van de kieuwbogen en kieuwspleten beschrijven, hun derivaten benoemen en weten welke hersenzenuw de innervatie van een bepaald kieuwbooggebied verzorgd
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen potentiële tentamenvragen behandeld

De voordarm

Kieuwbogen heten ook wel arcus branchialis of arcus pharyngealis. De kieuwbogen zijn sterk gerelateerd aan de ontwikkeling van de hals. De ontwikkeling van de hals is weer gerelateerd aan de ontwikkeling van de darm: het meest craniale gedeelte van de voordarm ontwikkelt zich in een kieuwboogapparaat. De voordarm kan worden onderverdeeld in:

• Craniale gedeelte: van het oropharyngeale membraan tot de laryngotracheale groeve
  • Dit is de plaats van de ontwikkeling van het longknopje
  • Hieruit ontwikkelen zich:
    • Delen van de mondholte
    • Speekselklieren
    • Kieuwbogenapparaat
    • Respiratoire systeem
• Caudale gedeelte: van de laryngotracheale groeve tot de middendarm
  • Hieruit ontwikkelen zich de organen die aan het abdomen gerelateerd zijn:
    • Oesophagus
    • Maag
    • Deel van het duodenum
    • Lever
    • Bilair systeem
    • Pancreas

Ontwikkeling van het kieuwapparaat

De neurale lijstcellen leveren een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van het kieuwboogapparaat en kieuwboogarteriën. De kieuwbogen worden genummerd van 1 tot 6. Echter is het 5^e paar kieuwbogen rudimentair of wordt het helemaal niet aangelegd.

De belangrijkste kieuwboogarteriën zijn:

• 3^e kieuwpaar:
  • Arteria carotis communis
  • Distale gedeelte van de arteria carotis interna
• 4^e kieuwpaar:
  • Linker kieuwarterie → deel van de arcus aortae
  • Rechter kieuwarterie → proximale gedeelte van de arteria subclavia
• 6^e kieuwpaar:
  • Linker kieuwarterie → proximale gedeelte van de pulmonale arteriën: ductus arteriosus
  • Rechter kieuwarterie → proximale gedeelte van de pulmonaire arteriën
  • De ontwikkeling van de 6^e kieuwarteriën zorgt voor het specifieke verloop van de nervus recurrens

De kieuwbogen worden vanaf de 4^e week van de zwangerschap van craniaal naar caudaal aangelegd. Dit gebeurt ter hoogte van de pharynx:

1. Vroeg in de 4^e week ontstaat het 1^e paar kieuwbogen in de vorm van twee verhevenheden → helpen bij de vorming van de bovenkaak
   • Prominentia maxillaris
   • Prominentia mandibullaris
2. Aan het einde van de 4^e week vindt splitsing plaats: 4 paren kieuwbogen zijn zichtbaar en worden gescheiden door pharyngeale groeven (kieuwbooggroeven)
   • 5^e paar is afwezig
   • 6^e boog is niet zichtbaar op het oppervlak van het embryo

HC37. Bouw en functie larynx

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit college wordt ingegaan op de bouw, structuur en functie van de larynx
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente ontwikkelingen in het vakgebied besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen gemaakt over het tentamen
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen potentiële tentamenvragen besproken

Over de larynx

De larynx (strottenhoofd) is vooral bij mannen goed zichtbaar. De structuur is goed te palperen. De larynx verbindt de keel met de trachea en vervult een cruciale rol bij:

• Ademhaling
• Stemvorming (fonatie)
• Preventie van aspiratie bij het slikken
• Regulatie van de luchtweerstand bij hoesten/persen

Het betreft een subtiele integratie van complexe mechanismen → aandoeningen in de larynx geven een grote verscheidenheid aan klachten.

Het os hyoid (tongbeen) hoort officieel niet bij de larynx

Structuren in de larynx

Achter de larynx ligt de laryngopharynx en hierachter ligt de pharynx. De belangrijkste functies van de larynx zijn:

• Primair: het afsluiten van de luchtpijp → de larynx is een sphincter
• Secundair: fonatie → productie van stemgeluid

Kraakbeenstructuren:

De larynx bestaat uit 6 cartilagines laryngis (kraakbeenstructuren):

• Ongepaarde structuren:
  • Cartilago thyroidea: het niet-paarsgewijze schildkraakbeen → wordt aangewezen als de adamsappel
    • 2 platte platen die in de mediaanlijn met elkaar gefuseerd zijn
    • Verschillen tussen mannen en vrouwen:
      • Grootte
      • Hoek van fusie:
        • Vrouwen: 120 graden
        • Mannen: 90 graden → adamsappel is duidelijk
    • Bevat aan de onderkant een scharniervlakje dat kan bewegen met het 2^e kraakbeenelement
    • Bevat uitsteeksels aan de bovenkant waarmee ligamenten zijn verbonden
  • Cartilago cricoidea: het ringkraakbeen
    • Lijkt op een zegelring
    • Bevat op het platte gedeelte een richel: hieraan zijn de 1^e spieren van de slokdarm bevestigd
    • Bevat aan de zijkant een facet
  • Cartilago epiglottica: het epiglottis/strotklepje
    • Bevindt zich op de mediaanlijn → zit met een ligamentje aan het schildkraakbeen vast
    • Klapt passief over het strottenhoofd heen bij opwaartse beweging van het larynxskelet → extra sluiting
    • Enige onderdeel dat bestaat uit elastisch kraakbeen (geen hyalien) → nadat hij is dichtgeklapt, klapt hij vanzelf terug naar zijn oorspronkelijke vorm
• Gepaarde structuren
  • Cartilago arytenoidea: het paarsgewijze stel- of bekerkraakbeen
    • Processus muscularis: uitsteeksel waaraan veel spieren zijn bevestigd
    • Processus vocalis: uitsteeksel waaraan de ware stembanden zitten
      • Aan de zijkant zit een groeve: hier zitten de valse stembanden
    • Bevat twee platte gewrichtjes → spieren aan de processi musulari kunnen de stembanden bewegen
  • Cartilago corniculata cuneiformi: het cuneiforme

Ligamenten:

Deze kraakbeenstructuren worden door dwarsgestreepte spieren en ligamenten bijeengehouden:

• Extrinsieke ligamenten
  • Vormen verbindingen met

HC39. Slikproblemen

Algemene informatie

• Welke onderwerpen worden behandeld in het hoorcollege?
  • In dit klinische verdiepingscollege wordt de werking van het slikken en een aantal slikproblemen besproken
• Welke onderwerpen worden besproken die niet worden behandeld in de literatuur?
  • Alle onderwerpen in dit college worden ook behandeld in de literatuur
• Welke recente ontwikkelingen in het vakgebied worden besproken?
  • Er zijn geen recente vakontwikkelingen besproken
• Welke opmerkingen worden er tijdens het college gedaan door de docent met betrekking tot het tentamen?
  • Er zijn geen opmerkingen gemaakt over het tentamen
• Welke vragen worden behandeld die gesteld kunnen worden op het tentamen?
  • Er zijn geen potentiële tentamenvragen besproken

Slikken: normaal

Slikken is de passage van voedsel van de mond naar de maag. Het is een complex proces. Om slikproblemen op te lossen, moet je weten hoe dit in elkaar zit.

Cijfers:

• Een mens slikt ongeveer 1200 keer per dag
• Een mens slikt 600-700 ml per dag

Slikken: abnormaal

Epidemiologie:

Slikproblemen komen onder bepaalde bevolkingsgroepen vaker voor:

• 10% van de mensen > 50 jaar heeft slikproblemen
• Voedingsproblemen:
  • Algemeen ziekenhuis: 12%
  • Verpleeghuis: 60%
• Bij hersenletsel/CVA/Parkinson: 20-40% → komt meer voor
• 80% van de mensen met hoofd-halstumoren heeft slikproblemen

Gevolgen:

Het hebben van een slikprobleem kan verschillende gevolgen hebben:

• Dehydratie
• Ondervoeding
• Verslikken
• Aspiratie
• Pneumonie
• Dood

Specialisten:

Verschillende specialisten kunnen te maken krijgen met patiënten met een slikstoornis:

• Huisarts
• KNO-arts
• MDL-arts
• Neuroloog
• Internist
• Chirurg
• Verpleeghuisarts
• Revalidatiearts
• Psychiater

Werking van slikken

Slikken is een complexe neuromusculaire funtie, er moeten veel dingen tegelijkertijd gebeuren. Hier zijn verschillende anatomische structuren bij betrokken. De aansturing van het slikken wordt gedaan door:

• De cortex
• De medulla oblongata (hersenstam)
• Hersenzenuwen V, VII, IX, X, XII
• Spinale zenuwen C1 t/m C3

Organen die bij het slikken betrokken zijn:

• Mondholte
• Farynx
• Larynx
• Oesophagus
• Maag

Spiergroepen:

Bij de slikbeweging moeten spieren een bepaalde beweging maken. Spiergroepen die bij het slikken betrokken zijn:

• Aangezichts- en mondmusculatuur
  • Spieren:
    • Musculus orbicularis oris
    • Musculus zygomaticus 
    • Musculus buccinator
  • Functie:
    • Lipsluiting
    • Houden de bolus (voedsel) tijdens het kauwen in de mond
  • Innervatie: vertakkingen van de nervus facialis (VII)
• Kauwmusculatuur
  • Spieren:
    • Musculus temporalis
    • Musculus masseter
    • Musculus pterygoidus medialis
    • Musculus ptreygoidus lateralis
  • Functie:
    • Bewegen van de mandibula
    • Kauwbewegingen
  • Innervatie: nervus trigeminus (V)
• Tongmusculatuur:
  • Spieren:
    • Intrinsieke tongspier
    • Extrinsieke tongspieren
      • Musculus genioglossus
      • Musculus hyoglossus
      • Musculus styloglossus
      • Musculus palatoglossus
  • Functie:
    • Voorste tongdeel:
      • Vorming van een voedselbolus
      • Transport van de voedselbolus naar achteren
    • Tongbasis:
      • Posterieure sluiting van de mondholte tijdens het kauwen
      • Beginsel van het neerwaartse transport van de bolus door de pharynx
  • Innervatie:
    • Vertakkingen van de nervus trigeminus (intrinsieke spieren)
    • Vertakkingen van de nervus facialis (intrinsieke spieren)
    • Nervus vagus (musculus palatoglossus)
    • Nervus hypoglossus (extrinsieke en intrinsieke spieren)