Patiëntgericht communiceren in de GGZ
Hoofdstuk 1
Patiëntgericht communiceren

Wat is patiëntgericht communiceren?

Patiëntgericht communiceren is een manier van communiceren waarbij de hulpverlener zijn communicatiestijl zo veel mogelijk aanpast aan de patiënt en zijn situatie. Hij wilt weten wat de patiënt mankeert en wat er in hem of haar omgaat. Hierbij blijft de hulpverlener zichzelf.

De hulpverlener deelt als het kan de regie en de verantwoordelijkheid met de patiënt en bevorderd diens oplossingsvermogen en zelfredzaamheid.

De hulpverlener probeert het perspectief van de patiënt te achterhalen, zowel de kwetsbaarheid als weerbaarheid.

Als een patiënt binnenkomt, wilt de zorgverlener in de eerste instantie weten wat er aan de hand is. Er wordt een anamnese afgenomen om de symptomen te begrijpen en ene probleemdefinitie of diagnose te stellen. De hulpverlener wilt ook weten welke zorgen, ideeën, wensen en verwachtingen de patiënt heeft ten opzichte van de klachten.

Vier vragen helpen de hulpverlener een volledig beeld te krijgen: Wat is er met je gebeurt? Wat is je kwetsbaarheid en weerbaarheid? Waar wil je naartoe? Wat heb je nodig?

Dit is een herstelgerichte of psychosociale communicatiestijl genoemd. Hierin probeert de hulpverlener zowel de klacht als de patiënt te begrijpen.

De biopsychosociale communicatiestijl is zowel op ziekte als gezondheid gericht.

Tijdens een goed gesprek vullen biomedische en herstelgerichte communicatie elkaar aan.

Eigenschappen van patiëntgerichte communicatie

Interactief

Verbale uitingen hebben betrekking op wat iemand zegt, het inhoudsniveau. Non-verbale boodschappen hebben betrekking op hoe iemand iets zegt, het betrekkings- of relatieniveau.

Er is sprake van effectieve, interactieve communicatie als gesprekspartners op elkaar reageren en elkaar wederzijds beïnvloeden. De gesprekspartners zijn voortdurend zender en ontvanger. Ze geven elkaar op inhoudelijk en betrekkingsniveau feedback. De communicatie ontwikkeld zich geleidelijk tijdens de interactie. Er wordt een gezamenlijke betekenis geconstrueerd.

Er is een actieve participatie nodig van de cliënt. De mate waarin deze meedoet hangt samen met de mate waarin de hulpverlener cliëntgericht is.

Doelmatig en kosteneffectief

Het helpt als er bij aanvang samen gespreksdoelen worden geformuleerd. Het gesprek verloopt hierdoor efficiënter en effectiever.

Doelen maken het mogelijk het gesprek te evalueren.

Kost niet teveel tijd

Als de patiënt tijdens een eerste gesprek voldoende gelegenheid heeft gehad om zich te uiten, leidt dit tot minder misverstanden en daardoor tot minder lange consulten.

Stelt gerust

Als patiënten naar een hulpverlener gaan hebben ze twee doelen:

The first interview
Chapter 2
Chief complaint and free speech

The chief complaint states the patient’s reasons for seeking care. The free speech encourages the patient to talk about all these reasons.

Directive versus nondirective questions

A directive interviewer explicitly provides the structure that tells the patient what sort of information is wanted. A nondirective interviewer absorbs whatever information the patient chooses to present. This usually yields strong rapport and reliable facts. An exclusively nondirective style produces less information.

A maximally effective initial interview will use both nondirective and directive questions.

Most of the early portion of your interview should be nondirective. This helps to establish a working relationship and to learn what sort of problems and feeling are uppermost in your patient’s mind.

Your opening request for information should clearly state what you expect of your patient.

The opening question

When you ask your first question, be specific. Let your patient know exactly what you want to hear about. The request can have two qualities that affect the type of information you will obtain: it tells the patient what sort of information you seek and it is open-ended. Broaden the scope of information that you might obtain, with more freedom to respond.

Open-ended questions and statements can serve two functions: 1) some request more information about a point 2) Move the story toward the present.

Close questions more narrowly direct the sort of answer desired in a few words. They are sometimes necessary to obtain the most information in the least time.

Early in the interview, open-ended questions are better to encourage patients to tell a story that touches on as many aspects of the case history as are relevant.

The chief complaint

The chief complaint is the patient’s stated reason for seeking help.

Importance

The chief complaint is important for either of two reasons: 1) It is usually the problem uppermost in the patient’s mind, it tells you what area you should explore first. 2) by contrast, sometimes the chief complaint is a flat denial that anything is wrong. If this is the case, it tips you off about your patient’s insight, intelligence, or cooperation.

Responding

Some chief complaints suggest that your patient doesn’t understand the purpose of the interview. If you

Patiëntgericht communiceren in de GGZ
Van Staveren (2013)
Hoofdstuk 20 (feedback geven ontvangen)

De roos van Leary

De roos van Leary maakt de interactie tussen twee mensen inzichtelijk. Als de een zich onder gedraagt, gaat de ander bijna vanzelf boven zitten (complementaire reactie). Als de een zich samen gedraagt, dan doet de ander dat vaak ook, het hetzelfde geldt voor tegen (symmetrische reactie)

Probeer bewust te kiezen voor effectief gedrag, zoals de samen-meewerkende positie of een positieve formulering.

Constructief omgaan met kritiek

Kritiek voorkomen

Met patiënt gerichte vaardigheden kun je kritiek vorkomen. Ook kun je van tevoren expliciet laten weten dat je het op prijs stelt als de ander twijfels of onvrede in een vroeg stadium kenbaar maakt.

Werken met evaluerende meetinstrumenten helpt kritiek te voorkomen. Wees ook alert op non-verbale signalen.

Positief formuleren bij kritiek

Het is verstandig om op kritiek te reageren met een positieve formulering (zoals bedanken voor het advies). Ook kan het gezien worden als een teken dat de relatie kritiek toelaat.

Actief luisteren bij kritiek

Het is verstandig de gesprekspartner de gelegenheid te geven kritiek te ventileren. Probeer zodoende eventuele misverstanden in de eerste instantie te negeren. Indien iemand zich niet gehoord voelt, gaat deze zijn of haar kritiek harder verwoorden. Het is handig eerst onbevangen te luisteren zonder hem of haar in de reden te vallen en te doen wat je ook onder andere omstandigheden zou doen (samenvatten, doorvragen, nagaan of je het goed begrepen hebt). Met open vragen kun je de gevoelens en gedachten van je gesprekspartner achterhalen.

Laat je gesprekspartner weten dat je écht luistert. Herhaal letterlijk wat die persoon gezegd heeft.

Erkenning geven bij kritiek

Met kritiek laat de gesprekspartner zien wat hij niet wilt, dus vraag je af wat hij wel wil. Probeer na te gaan welke behoefte er achter kritiek schuilt.

Een manier om erkenning te geven is door reflectief te luisteren, let op wat de ander probeert te zeggen en geef dat in jouw eigen woorden terug.De onderliggende behoefte benoem je door een gevoelsreflectie. Indien je twijfelt kun je de reflectie vragenderwijs brengen. Erkenning kan ook worden gegeven door de ander om advies te vragen.

Erkenning is niet hetzelfde als goedkeuren of gelijk geven.

Inhoudelijk reageren op kritiek

Nadat je de gesprekspartner erkenning hebt gegeven, kun je reageren op de kritiek. Het beste is om hier eerst toestemming om te vragen. Met een ik-boodschap verklein je de

Patiëntgericht communiceren in de ggz
Hoofdstuk 5
Investeren in de relatie

Inleiding

Een goede samenwerkingsrelatie tussen cliënt en hulpverlener is cruciaal voor de effectiviteit van iedere interventie.

Aspecifieke factoren zijn: een goede hulpverlenersrelatie, vertrouwen in de hulpverlener en de hulpinstelling, vertrouwen in eigen mogelijkheden, grip krijgen op de situatie, positieve verwachtingen en hoop.

Een goede relatie en optimisme zijn herstel ondersteunend.

Complimenteren

Complimenten zijn uitingen van waardering. Ze dragen bij aan een goede verstandshouding.

Als je de cliënt complimenteert doe je dat om zijn eigenwaarde te versterken of voor een prettige relatie. Je bekrachtigd het gedrag.

Het meest effectieve compliment is specifiek en op de persoon gericht, om maat gesneden en werkelijk gemeend. Vraag daarom altijd naar persoonlijke kwaliteiten, hobby’s en (vroegere) werkzaamheden van de cliënt.

Copingsstijl is een compliment waard.

Soms is het geven van een compliment minder gepast. Het ontvangen kan een cliënt in verlegenheid brengen. Dit omzeil je met een indirect compliment. Een indirect compliment (een vraag) nodigt de cliënt uit zichzelf te complimenteren.

Teveel complimenten is niet goed.

Erkenning geven

Erkenning geven is valideren of bevestigen. Het is gebaseerd op empathie. Het is een vorm van waardering en begrip geven die verder gaat dan een compliment. Je laat blijken dat je de cliënt echt begrijpt. Je kunt het lijden van de cliënt erkennen, maar vergeet niet ook de sterke kanten te benadrukken.

Je kunt een cliënt nooit te veel erkenning geven.

Erkenning is niet hetzelfde als instemming.

Hoe geef je effectief erkenning?

Laat blijken dat je weet wie de cliënt is

De meest elementaire en belangrijkste wijze van erkenning geven is om de cliënt zo nu en dan bij zijn naam te nomen en gepast oogcontact te maken.

Zo laat je weten dat je weet wie hij is en dat hij er mag zijn. Laat af en toe subtiel weten dat je zijn dossier hebt gelezen.

Laat de ingebrachte klacht even bestaan

Stel de cliënt niet direct gerust bij het horen van een klacht of probleem. Je geeft erkenning door de klacht of probleem even te laten bestaan. Anders kun de cliënt het gevoel geven dat hij zich aanstelt.

Wacht met erkenning geven op het juiste moment

De cliënt effectief erkenning geven lukt pas als je weet waar de cliënt mee zit. Het best kun je ze erkennen met

The first interview
Chapter 9
Sensitive subjects

Introduction

If your patient doesn’t mention sensitive topics spontaneously, you should bring them up. Don’t wait until the very end of the interview to do this.

Suicidal behaviour

Delving into suicidal behaviour is a must. Nearly every mental health diagnosis confers some degree of suicide risk beyond what is found in the general population.

If the patient raises the topic, you can pursue it with a degree of comfort. Unless your patient seems unusually uncomfortable, you don’t need to apologise if you ask this question yourself.

If the patient says he hasn’t had any suicidal thoughts, and this seems to jibe with the patient’s mood and recent behaviour, you can accept this as a simple fact and move on. If the response is equivocal or delivered with telltale body language you must pursue the matter.

If your questioning seems to cause discomfort, you may need to comment on the distress.

If actual attempts occurred prior to this episode, memories may be dim. You should learn as much as you can about previous attempts. This can help you 1) predict what your patient might do next 2) assess what actions you should take.

Get answers to these questions about previous attempts 1) how many have there been 2) when did they occur 3) where was the patient at the time? 4) what was the patients mood at the time? 5) what methods were used? 6) was the attempt under influence of drugs or alcohol? 7) did the patient have other mental disorders at the time? 8) what were the stressors that preceded the suicidal behaviour? 9) how serious were the attempts?

Physical and psychological seriousness

The seriousness of a suicide attempt is judged in two ways 1) how physically harmful it was. An attempt is serious when it results in significant bodily harm 2) how strong the patient’s intent to die was.

Some attempts are highly unlikely to cause any serious harm. These gestures suggest that the patient had in mind some purpose other than dying. You must learn what intention lays behind it.    For some, your best course of obtaining information could be to infer intention from behaviour. Planning and preparation are usually associated with more serious attempts. Inaction after an attempt should ring an alarm. Feelings after being rescued are informative.

You must correlate whatever you learn about previous suicide ideas and attempts with your patient’s current thinking on the subject.

Psychologische gespreksvoering
Hoofdstuk 7
Nuancerende vaardigheden

Positief heretiketteren

Positief heretiketteren is een nieuwe, positieve betekenis geven aan de oorspronkelijk als negatief beleefde onderdelen van een probleem. Er wordt geprobeerd de klachten zelf een positieve betekenis toe te kennen. Zo kun je ook ene positief motief voor gedrag aangeven.

Functies van positief heretiketteren

De functies van positief heretiketteren zijn: 1) het negatieve zelfbeeld van de patiënt wordt gewijzigd 2) door een genuanceerdere kijk op probleemgedrag kan beter worden bepaald welke stappen er moeten worden gezet om iets aan de problemen te doen 3) de hulpverlener krijgt een compenserende werking op de invloeden en normen ten aanzien van gewenst gedrag die een rol spelen in de omgeving van de cliënt.

Indicaties voor de toepassing van positief heretiketteren

Het aanbrengen van een positief etiket is wenselijk als 1) de cliënt zelf een verklaring voor gedrag, gedachten of gevoelens heeft die dysfunctioneel is en doe tot gevolg heeft dat er geen verandering komt in de problematische situatie 2) de cliënt geen verklaring heeft voor datgene wat problematisch is.

Of de cliënt instemt met de heretikettering hangt af van de geloofwaardigheid van de interpretatie.

Eigen voorbeelden

Met eigen voorbeelden wordt bedoelt dat de hulpverlener iets van zijn eigen betekenisvolle ervaringen deelt met de cliënt, en zo laat zien wat er in hem omgaat of vroeger is omgegaan.

Dit heeft verschillende functies: 1) de hulpverlener laat merken dat wat de cliënt zegt hem niet vreemd in de oren klinkt 2) het helpt de cliënt onder woorden te brengen wat hij zelf niet kan of durft te verwoorden 3) het feit dat de hulpverlener over zichzelf vertelt verhoogd de waarschijnlijkheid dat de cliënt zich persoonlijk uit. Hij leert dit van een voorbeeld

Het gebruik van eigen voorbeelden vraagt om het goed aanvoelen van de cliënt en diens situatie. Het moet nauw bij het referentiekader aansluiten.

De hulpverlener moet oppassen voor kunstmatig en te frequent gebruik van deze vaardigheid. Dit kan leiden tot ongeloofwaardigheid.

Een voorwaarde voor het geven van eigen voorbeelden is dat de hulpverlener deze ‘onproblematisch’ brengt, en niet actueel of klemmend.

Patiëntgericht communiceren in de ggz
Hoofdstuk 9
Evalueren en afronden

Het is tijd

Van tevoren afspraken maken over de duur van het gesprek voorkomt veel problemen. Met de woorden ‘tijd voor u’ geef je aan dat de tijd exclusief voor de cliënt is.

Door de cliënt te vragen hoeveel tijd hij nodig denkt te hebben geef je hem meer regie en verantwoordelijkheid over het verloop van het gesprek. Hiermee geef je vertrouwen aan.

Het ijs belangrijk om je zo veel mogelijk aan de afgesproken tijd te houden. Over de tijd heengaan is een vorm van milde grensoverschrijding.

Als de afgesproken tijd bijna om is, herinner je de cliënt aan jullie afspraak. Als de cliënt over iets nieuw begint leg je hem uit dat je daar nu niet op ingaat.

Samenvatten

Met een slotsamenvatting ga je kort na of je beiden niets vergeten bent, of je elkaar goed begrepen hebt, en of de cliënt zich gehoord voelt, tevreden is met de aanpak, het advies of het behandelplan. Met een samenvatting markeer je het einde van het gesprek.

De samenvatting eindigt met een uitnodiging om de cliënt de gelegenheid te geven iets te corrigeren of er iets aan toe te voegen.

Houvast bieden

Met een ‘vangnetadvies’ bied je de cliënt houvast. De cliënt moet weten waar hij op moet letten en wat hij moet doen als de klachten verergeren, als er complicaties optreden of als hij bijwerkingen krijgt van medicatie.

Non-verbaal benadruk je de boodschap door oogcontact te maken, iets voorover te zitten en je stem licht te verheffen.

Ga na of dit voor de cliënt duidelijk, haalbaar en uitvoerbaar is.

Geef zo nodig namen en telefoonnummers mee van hulpverleners en instanties die de cliënt en zijn naasten ook buiten kantoortijden kunnen bellen.

Als je het gesprek moet beëindigen terwijl de cliënt geëmotioneerd is, breng hem dan terug met vragen naar het hier en nu.

Evalueren

Idealiter rond je het gesprek af met een evaluatie. Je beoordeelt of het gesprek tot het beoogde resultaat heeft geleid.

Evalueren met evaluatievragen

Een goede evaluatievraag sluit specifiek aan bij het beoogde gespreskdoel of behandeldoel van de cliënt en eindigt met de vraag of de cliënt zich gehoord voelt, of de ingeslagen weg nog steeds de juiste lijkt en of hij voldoende weet.

Psychologische gespreksvoering
Hoofdstuk 6.5
Regulerende vaardigheden

Terugkoppelen naar (begin)doelen

Terugkoppelen naar begindoelen is de vaardigheid van de hulpverlener om te zorgen voor haalbare doelen en deze effectief te bewaken en na te streven.

Het doel van de hulpverlening is de oplossing van de problemen. Om dit te bereiken worden subdoelen gesteld. Deze moeten realistisch gesteld worden.

Als de cliënt in de fase van probleemverheldering meerdere thema’s aanvoert, dan wordt het subdoel het apart bespreken van de thema’s, tot ze allemaal voldoende verhelderd zijn.

De doelen en plannen die van te voren gesteld zijn hebben niet tot gevolg dat alles tot in details geregeld is. Het is belangrijk om doel-terugkoppelingsvragen te stellen. Hiermee worden resultaten geëvalueerd aan de hand van de gestelde doelen. De antwoorden hierop kunnen leiden tot bijstelling van de oorspronkelijke doelen.

Situatie verduidelijken

Situatie verduidelijken is de vaardigheid van de hulpverlener de in het gesprek of in de relatie opduikende onduidelijkheden tijdig te onderkennen, het belang ervan te beseffen en deze in het gesprek ter sprake te brengen.

Deze vaardigheid is altijd belangrijk, met name as de wederzijdse verwachtingen niet (meer) op elkaar afgestemd zijn. De samenwerking zou zo kunnen worden verstoord en de vaardigheid is om deze verstoring te herstellen. Hiervoor moet de hulpverlener goed doel en inhoud van het proces in de gaten houden.

Er moet hier sprake zijn van een metagesprek waarin men afstand neemt van het onmiddellijke gesprek (een gesprek over het gesprek).

Om situatie-verduidelijken te kunnen toepassen is het nodig dat de hulpverlener enige distantie bewaard ten opzichte van wat er in het gesprek onmiddellijk gebeurt.  

Een situatieverduidelijking als de cliënt iets wil wat niet spoort in het gesprek werkt in zeven stappen: 1) een parafrase en/of gevoelsreflectie om te laten merken dat de hulpverlener snapt wat de cliënt wilt 2) metacommunicatie over het ‘misverstand’ in het onmiddellijke gesprek 3)  mededeling over wat de hulpverlener niet wilt en waarom niet 4) mededeling over wat de hulpverlener wel wil en waarom 5) hulpverlener vangt de reactie van de cliënt op met parafrases en/of reflecties, en soms toelichting 6) afspraak maken over ‘herstelde’ aanpak volgens stap 4 7) terug naar het onmiddellijke gesprek en de vraag die daar het laatst aan de orde was.

Als de hulpverlener geen initiatief neemt om datgene wat er in het gesprek gebeurt aan de orde te stellen, dan blijven er impliciete verwachtingen een rol spelen.

Het gesprek stoppen en een bespreking arrangeren op metaniveau verhoogt de kans dat onduidelijkheden de wereld uit

Resistance/reactance level
Beutler, Harwood, Michelson, Song & Holman (2011)
Journal of clinical psychology: in session

Abstract

Patients exhibiting low levels of trait-like resistance respond better to directive types of treatment. Patients with high levels of resistance respond best to nondirective treatments.  

Introduction

Reactance is a patient’s failure to respond favourably with therapy procedures. This implies that the psychotherapy environment, including the psychotherapist, plays a role in including noncompliance. A therapist has some control over the failure of therapy resulting from a patient’s poor motivation or failure to change. It also reflects a failure of the therapist to fit treatment to the receptivity of the patient.

Definitions

Resistance and reactance

Psychoanalytic theory characterized resistance as the patient’s unconscious avoidance of unconscious threatening material that might be disclosed and threatened in analytic work. Resistance was an inherent striving to avoid, repress, or control conflicted thoughts and feelings. This implies both a state-like and trait-like quality associated with psychopathology. Once activated, this can escalate to become reactant-oppositional, noncompliant and rigid. This can include a failure to act.

Reactance is a state of mind aroused by a threat to one’s perceived legitimate freedom, motivated the individual to restore the thwarted freedom. This is more often confined to state-like behaviour that occurs in normal personality expression. This is expressed as directly oppositional behaviour.

Therapist directiveness

Therapist directiveness refers to the extent to which a therapist dictates the pace and direction of therapy and communicates as a direction of needed change, as well as the overall predominance of control established by the therapist to elicit change. It is the degree to which the therapist is the primary agent of therapeutic process or change through the selection of specific techniques and/or the adaption of a specific interpersonal demeanor.

Effective therapeutic change is greatest when the level of therapist directiveness corresponds inversely to patient level of resistance.

Summary of therapeutic practices

Low levels of trait-like resistance serve as indicators for patients who respond to directive interventions.

The following therapeutic practices are recommended: 1) psychotherapist can recognize the manifestations of resistance as both a state and trait. Cues for state-like manifestations of resistance include expressed anger at the treatment or therapist. 2) Therapeutic responses to expressions of resistant entail: acknowledgement and reflection of the patient’s concerns and anger, discussion of the therapeutic relationship and renegotiation of the therapeutic contact regarding

Patiëntgericht communiceren in de ggz
Hoofdstuk 11
Omgaan met heftige emoties, Paragraaf 5, 6, 10

Invoegen bij woede

Non-verbaal invoegen bij woede

Bij een woedende cliënt bepalen jouw reacties voor een groot deel of het contact escaleert. Je moet bewust controle houden over wat je doet en zegt. Blijf rustig, respectvol en empathisch Kies een plek waar je kunt blijven staan of zitten en plaats jezelf niet frontaal tegenover de cliënt.

Sta bij voorkeur dicht bij de deur, maar niet recht ervoor.  

Hou fysiek zo veel mogelijk afstand.

Laat je handpalmen zien en laat je schouders ligt hangen. Draai nooit je rug toe. Je kunt het beste afwisselend wel en geen oogcontact maken. Vermijd plotse bewegingen. Als deze toch nodig zijn, kondig ze dan aan.

Hoe groter het publiek, des te groter het theater

De aanwezigheid van anderen kan de boze cliënt in wantrouwen en agressief gedrag versterken. Soms is het beter anderen te vragen de ruimte te verlaten, blijf wel binnen gehoorsafstand.

Als er sprake is van dreigende agressie dan voorkomt de aanwezigheid van zo veel mogelijk mensen escalatie.

Laat de patiënt even ventileren

Laat de boze woorden in de eerste instantie over je heenkomen. De patiënt is nu toch niet in staat tot een rationeel gesprek.

Pas op: laat het niet uit de hand lopen

Laat de situatie niet uit de hand lopen. Benoem en begrens direct de eerste tekenen van agressie. Wacht hierbij niet, agressie wordt enkel erger. Overweeg of je het gesprek stil wilt zetten en indien dat zo is, houd het bij jezelf. Jij bent nu niet in staat het gesprek voort te zetten. Zo vermijd je de patiënt te beschuldigen.

Verbaal invoegen bij woede

Praat met een rustige lage stem, gebruik korte zinnen en laat zo min mogelijk stiltes vallen. Noem de naam van de cliënt. Bied iets aan, als de patiënt dit opvolgt is de kans groter dat je er samen uit komt.

Ga ervan uit dat de cliënt een goede reden heeft om zich zo te voelen. Vraag hierna.

Invoegen bij manische euforie

Contact maken met iemand die aan een manische episode lijdt, is vanwege onrust en instabiliteit van het beeld moeilijk. Het affect is labiel en het kan omslaan in dysforie.

Bij manische patiënten is het belangrijk correct te blijven. Vraag hoe iemand aangesproken wilt worden.

Ingaan op de inhoud van een psychose heeft weinig zin. Blijf duidelijk,

Patiëntgericht communiceren in de ggz
Hoofdstuk 7
Samen een behandeplan maken

Inleiding

Een behandelplan bescrhijft het doel van de behandeling en hoe die behandeling gaat plaatsvinden. Het is het product van de samenwerking tussen cliënt en hulpverlener.

Idealiter is het opstellen van een behandelplan een onderhandelingsproces waarin cliënt en hulpverlener het eens worden over de behandeldoelen en de meest geschikte behandeling om die doelen te bereiken.

Er moet altijd een behandelplan komen.

Stappen om een behandelplan te maken zijn: 1) Het wederzijds uitwisselen van informatie 2) overeenstemming bereiken over een persoonlijke diagnose 3) vragen of de cliënt wil meedenken en meebeslissen 4) het samen formuleren van behandeldoelen 5) het afspreken van behandelinterventies 6) het schrijven van het behandelplan.

Behandeldoelen

Moet iemand te motiveren voor behandeling moet je weten wat op dat moment écht belangrijk voor hem is.

Het belang van behandeldoelen

Het formuleren van behandeldoelen is een noodzakelijke voorwaarde om de best passende behandeling voor de cliënt te vinden. Het is nodig om de behandeling effectief te laten verlopen. Duidelijke doelen maken het mogelijk om de behandeling te toetsen en te evalueren.

Behandeldoelen motiveren de cliënt en de hulpverlener voor de behandeling. Het maakt het mogelijk om te gaan denken over oplossingen.

Hoe preciezer de formulering, des te meer duidelijkheid en des te groter de kans op tevredenheid.

Behandeldoelen hebben de volgende functies: 1) ze maken behandeling efficiënt en effectief 2) ze motiveren hulpverlener en cliënt en helpen oplossingsgericht denken 3) ze vergroten de kans op succes en tevredenheid 4) ze helpen patiëntgericht te werken.

Behandeldoelen: fasegericht en herstelondersteunend

Afhankelijk van de aard en ernst van de klachten problemen is het zinvol het behandelplan verder uit te breiden.

Een behandelplan kan fasegericht zijn, met doelen voor verschillende fasen in herstel en daarmee de behandeling. Ook is het van belang rekening te houden met de wensen wat betreft het herstel van de cliënt.

Er zijn vier vormen van herstel: 1) Symptomatisch, de patiënt herstelt van zijn klachten en symptomen 2) Functioneel, herstel van het dagelijks functioneren 3) Maatschappelijk, de cliënt heeft een plek in de samenleving 4) Persoonlijk, verwerking, betekenisgeving en zingeving.

Behandeldoelen concretiseren met de MAP-methode

De MAP methode staat voor: 1) Meetbaar, hoe stellen de cliënt en behandelaar objectief en zonder discussie vast of het doel bereikt is? 2) Actief, maak duidelijk wat de cliënt en behandelaar gaan doen 3) Persoonlijk, maak duidelijk wie wat gaat doen.

Niet alle doelen moeten strak geformuleerd worden.

Concreet en

How to do motivational interviewing
Matulich (2013)

Prologue: peparing for an Motivational interview session

Doing motivational interviewing starts before you see the client. You need to have an attitude of extreme respect for your client. You have to strive to work in partnership and see things from your client’s perspective. Your role si to explore your client’s own motivation and draw out his or her own solutions. The client alone is responsible for making decisions.

The spirit of motivational interviewing is: 1) partnership 2) acceptance 3) compassion 4) evocation.

Preparing your mind

In the motivational interviewing approach, you want to accomplish four things with your clients: 1) Resist; to resist the tendency to tell your clients what to do or try to ‘fix’ their problems 2) Understand: to uncover and understand your clients’ own motivations and solutions 3) Listen: be empathetic and listen carefully, striving to understand your clients’ perspectives 4) Empower: empower your clients and encourage their hope and optimism.

Preparing your space

De-clutter your mind of distractions, and do the same as the place where you see your client. Anything that could be a distraction should be dealt with, or at least planned for, before the session begins.

Act 1: openings and beginnings

Goals

The beginning of a session is important for setting the tone for working with your client. Goals of the first few minutes include establishing rapport and engaging your client.

The beginning of the session is a good time to express appreciation for the client coming in or keeping the appointment.

It is important to let the client know what to expect.

Engaging the client consists of four processes: 1) engaging 2) focusing 3) evoking 4) planning.

You should avoid: asking too many questions, as in doing some formal assessment, being the ‘expert’ in the relationship, labelling our client, assigning blame for the problem and chatting with the client rather than getting down to business.

Setting the agenda

Setting the tone during the opening session depends on your role and what needs to be accomplished during the session.

A good way to open a session is by introducing yourself, expressing appreciation, and explaining what your role is and what you hope to accomplish. The statement should include information about the amount of time you have to meet and any details or tasks that