HC1: Inleiding blok en volwassenen psychiatrie

Psychiatrisch onderzoek

Psychiatrisch onderzoek is de manier waarop een onderzoeker psychiatrische stoornissen onderzoekt:

• Eerste indrukken
• Cognitieve functies: gedachten
• Affectieve functies: gevoel
  • Stemming: gevoel over een langere periode
  • Affect: gevoel van het moment
• Conatieve functies: gedrag en bewegingen
  • Psychomotoriek

Ontwikkeling

De kans op het krijgen van een psychiatrische stoornis wordt bepaald door:

• Predisponerende factoren
  • Leiden tot kwetsbaarheid voor het ontwikkelen van een psychiatrische aandoening
  • Bijv. genetische of psychosociale kwetsbaarheid
• Luxerende factoren
  • Zorgt ervoor dat de drempel voor het krijgen van een psychiatrische stoornis overschreden wordt
  • Bijv. cannabis
• Beschermende factoren
  • Maken het risico op het krijgen van een psychiatrische stoornis minder waarschijnlijk
• Onderhoudende factoren
  • Zorgen ervoor dat de ziekte aanwezig blijft
  • Bijv. slaapstoornissen

Epidemiologie

Van de bevolking heeft 1 op de 4 een psychiatrische stoornis. Er is veel negatieve aandacht voor psychiatrische stoornissen in de media en daarom hebben artsen de verantwoordelijkheid om dit stigma tegen te gaan.

HC3: Neurobiologie

Factoren

Bij het ontwikkelen van een psychiatrische stoornis spelen 2 soorten factoren een rol:

• Beschermende factoren
• Predisponerende factoren

Biologische programmering vindt plaats in de vroege jeugd. Stress is een belangrijke factor voor het ontwikkelen van psychiatrische ziektes en kan een trigger zijn voor het ontwikkelen van psychiatrische symptomen. Stress is niet voorspelbaar en niet controleerbaar. Bij stress gebeurt er heel veel in de hersenen. Het heeft invloed op zowel herinneringen als

HC24: Farmacotherapie psychose en schizofrenie

Dopaminerge systemen

Dopamine kan overgestimuleerd of verminderd geactiveerd zijn:

• Overstimulatie → psychose
• Remming → Parkinson verschijnselen

In het brein moet er een balans tussen de mesolimbische en mesocorticale dopaminerge activiteit zijn:

• Mesolimbische activiteit: regelt de emoties
• Mesocorticale activiteit: regelt de controle

Deze balans is delicaat.

Geschiedenis:

Dopamine is 1 miljoen jaar geleden als neurotransmitter een belangrijke rol gaan spelen bij het ontstaan van de graslanden in Afrika. Het kwam vrij als diersoorten voedsel vonden, dit was namelijk in graslanden lastiger dan in het oerwoud. Hier ontstond de recht-opstaande-gang, nieuwsgierigheid en de handfunctie → motivatie.

Neuro-anatomie

Er zijn veel dopaminerge systemen en kernen van dopamine:

• Emotionele circuits
  • Mesolimbisch
    • Hippocampus
      • Visuele informatieverwerking
    • Ventrale tegmentum → projectie naar de nucleus accumbens
      • Beloning en straffen
      • Eetgedrag
  • Bulbus olfactorius
    • Informatieverwerking uit geurstoffen
• Cognitieve circuits
  • Mesocorticaal
    • Informatie wordt geordend
    • Ontstaan van spontane gedachten
• Motorische circuits
  • De substantia nigra projecteert naar het striatum
    • Ondersteunende motoriek
    • Psychomotoriek
      • Het wordt zichtbaar hoe iemand zich voelt
• Neuro-endocriene circuits
  • Tuberoinfundibulair
    • Onderdrukken van de prolactineafgifte
    • Metabole activiteit
  • Area postrema
    • Braakcentrum

Dopaminerge overstimulatie:

Bij dopaminerge overstimulatie gebeurt het volgende:

• Emotionele circuits
  • Hippocampus → hallucinaties en wanen
    • Positieve verschijnselen van een psychose of schizofrenie
  • Nucleus accumbens → lustgevoelens
    • Wordt vaak met drugs opgewekt
• Motorische circuits
  • Nigrostriataal → overtollige bewegingen, ofwel dyskinesieën
• Neuro-endocriene circuits
  • Area postrema → misselijkheid en braken

Dopaminerge remming:

Bij dopaminerge remming gebeurt het volgende:

• Emotionele circuits
  • Hippocampus → onverschilligheid
  • Nucleus accumbens → anhedonie en anosmie
• Cognitieve circuits
  • Mesocorticaal → geheugenstoornissen, ongeorganiseerd gedrag, chaotisch denken en sociale isolatie
    • Negatieve verschijnselen van een psychose of schizofrenie
• Motorische circuits
  • Nigrostriataal → bewegingsarmoede en rigiditeit
• Neuro-endocriene circuits
  • Area postrema → hyperprolactinemie, seksfunctiestoornissen en metabool syndroom

Bij de ziekte van Parkinson is er met name een degeneratie van de nigrostriatale systemen, waardoor er bewegingsarmoede en rigiditeit ontstaan. Echter ontstaan er in de loop van de ziekte ook problemen in de emotionele en cognitieve circuits. De neuro-endocriene circuits blijven gespaard.

Neuroleptica is een oude beschrijving voor antipsychotica, ofwel anti-dopaminerge middelen. Schizofrene patiënten werden vaak behandeld met neuroleptica → ontwikkelden een Parkinson-achtig beeld.

Informatieverwerking

Bij schizofrenie is er dus 1 hersengebied met een verhoogde dopaminerge functie, terwijl het andere hersengebied een verlaagde dopaminerge functie heeft. Dit heeft te maken met de ontwikkeling van gebieden van de hersenen, die onder invloed staan van dopamine/D2, glutamaat/NMDA en serotonine/5HT2a:

1. In de vroege kindertijd is het prefrontale systeem nog niet goed ontwikkeld → prefrontale gebieden groeien pas in de puberteit en adolescentie
2. Er is een overactiviteit van de mesolimbische gebieden → informatie die binnenkomt, wordt ongefilterd