Toestemming erkenning voorwaardelijk (HR 31-05-2002, ECLI:NL:HR/PHR:2002:AE0745)

Feiten

Verzoekster is de moeder van het kind dat is geboren op 10 oktober 1997. Verweerder in cassatie is de verwekker van het kind. Hij wil het kind erkennen en een omgangsregeling vaststellen maar de moeder heeft haar toestemming daartoe geweigerd. De moeder woont samen met haar echtgenoot, zoon en het kind. De rechtbank heeft de door verweerder verzochte vervangende toestemming verleend. De moeder heeft tegen deze beslissing hoger beroep ingesteld.

Na de tussenbeschikking van het Hof waarbij advies gevraagd werd aan de Raad voor de Kinderbescherming, heeft de echtgenoot van de moeder op 29 februari 2000 met haar toestemming het kind erkend. Hier op volgend heeft de verweerder zijn verzoek vermeerderd met de eis om de verleende toestemming tot erkenning niet-rechtsgeldig te verklaren, of nietig te verklaren. Het Hof heeft toen, na advies van de Raad voor de Kinderbescherming, de beschikking van de rechtbank bekrachtigd en de toestemming van verzoekster aan de echtgenoot niet-rechtsgeldig verklaard. Het Hof oordeelde dat de moeder geen toestemming mocht verlenen hangende het hoger beroep. Het Hof acht dit laakbaar en in strijd met de openbare orde. De moeder heeft tegen deze beslissingen hoger beroep ingesteld.

Hoge Raad

In cassatie moet de Hoge Raad zich uitspreken over de vraag of toestemming voor erkenning kan worden verleend, wanneer nog geen definitieve beslissing is genomen over een door de rechter eerder verleende vervangende toestemming voor erkenning.

De Hoge Raad overweegt: “Bij het ontbreken van de daartoe noodzakelijke, voorafgaande schriftelijke toestemming van de moeder van een kind is de erkenning van dat kind op grond van het bepaalde in het eerste lid van art. 1:204 BW nietig, doch deze nietigheid wordt ingevolge het derde lid van deze bepaling opgeheven wanneer de rechtbank vervangende toestemming verleent. Deze toestemming kan aan de verwekker worden verleend indien de erkenning de belangen van de moeder bij een ongestoorde verhouding met het kind of de belangen van het kind niet zou schaden. Met de strekking van deze regeling is onverenigbaar dat in een geval waarin de vraag of de gronden tot weigering van de vervangende toestemming ontbreken aan de rechter is voorgelegd, de moeder de beoordeling daarvan en daarmee de erkenning door de verwekker die reeds om vervangende toestemming heeft gevraagd, zou kunnen blokkeren door aan een ander die het kind wil erkennen, daartoe toestemming te verlenen vóórdat definitief op het desbetreffende verzoek van de verwekker is beslist. Op grond hiervan moet worden aangenomen dat vanaf het moment waarop een verzoek tot het verlenen van deze vervangende toestemming bij de rechtbank is ingediend en totdat daarop definitief is beslist, de moeder aan een ander slechts voorwaardelijk toestemming tot erkenning kan verlenen. Die toestemming heeft in dat geval alleen gevolg indien de door de verwekker gevraagde vervangende toestemming bij een definitief geworden rechterlijke beslissing is geweigerd.”

M.a..w. dat de moeder klaagt over het oordeel van het Hof dat de verleende toestemming laakbaar en in strijd met de openbare orde is, faalt. Het is in strijd met de strekking van de wet om toestemming te verlenen, wanneer daardoor de erkenning door een ander wordt geblokkeerd. Dit geldt met name als de vraag of er de gronden tot weigering voor de vervangende toestemming ontbreken, aan de rechter is voorgelegd en de erkenning waarvoor toestemming door de moeder is gegeven, plaatsvindt voordat er definitief is beslist. Aangenomen moet worden dat in deze periode de moeder alleen voorwaardelijke toestemming kan geven en deze toestemming pas effect kan hebben als de eerder verleende toestemming bij definitieve beslissing is geweigerd.