HR 2 november 2012, Omgangsregeling spermadonor (J-46) - Arrest

Casus

I.c. gaat het om de verzoeksters tot cassatie (twee vrouwen) die geregistreerd partners zijn. De verzoekster hadden een kinderwens. Zij hebben toen contact gekregen met de verweerder in cassatie. Met deze man is afgesproken dat hij als spermadonor zou optreden. De twee vrouwen hebben via deze spermadonor door kunstmatige inseminatie in 2005 een dochter gekregen. Na de geboorte van het kind hebben de verzoekster het goed gevonden dat de verweerder een cadeautje voor het kind bracht en dat hij het kind mocht zien. Tegen verdere contacten hebben de verzoeksters zich verzet.

De spermadonor verzocht vervolgens om de vaststelling van een omgangsregeling tussen hem en de dochter. Hij stelt dat hij alleen bereid was als donor op te treden als hij een band met het kind zou kunnen opbouwen. Een van de vrouwen zou volgens hem hiermee hebben ingestemd, maar uiteindelijk heeft hij de dochter één keer kort na de geboorte mogen zien en verder contact met haar is onthouden. De vrouwen betwisten deze afspraak en verzetten zich tegen het contact.

De Rechtbank verklaart de man niet-ontvankelijk in zijn verzoek op de grond dat het enkele biologische vaderschap van de man onvoldoende is voor het aannemen van een voldoende persoonlijke betrekking tussen hem en het kind en dat daarvoor bijkomende omstandigheden nodig zijn, bijvoorbeeld de relatie met de moeder voor de geboorte dan wel een relatie met het kind na de geboorte. Op grond van wat de man heeft gesteld, is het onvoldoende om te stellen dat zulke bijkomende omstandigheden aanwezig waren. De man gaat in hoger beroep en het Hof oordeelt dat de gestelde afspraak, indien bewezen, wel voldoende is voor het bestaan van een voldoende persoonlijke betrekking. De man moet dit bewijs dan aantonen. Na het leveren van bewijslevering oordeelt het Hof dat de man tijdens de zwangerschap contact met een van de vrouwen heeft gehad, op de hoogte is gesteld van de geboorte van het kind, haar kort na de geboorte heeft bezocht en een voor haar bestemd cadeau heeft gegeven. Daarom stelt het Hof dat er persoonlijke betrekking bestaat die aanspraak geeft op omgang. Het Hof oordeelt echter dat omgang met de man in strijd is met zwaarwegende belangen van de dochter en daarom wijst het Hof het verzoek af. De man gaat in cassatie en de vrouwen verzetten zich tegen het oordeel van het Hof dat sprake is van een voldoende persoonlijke betrekking tussen de man en de dochter.

Hoge Raad

De Hoge Raad dient te oordelen of tussen de spermadonor en de dochter sprake is van een voldoende persoonlijke betrekking, zodat eventueel een omgangsregeling kan worden vastgesteld. Bij het oordelen of er inderdaad sprake is van een nauwe persoonlijke betrekking tussen de man en de dochter moeten bijkomende omstandigheden worden gesteld en aannemelijk worden gemaakt.

Die bijkomende omstandigheden zijn afhankelijk van de aard van zijn relatie met de moeder en in zijn betrokkenheid bij het kind voor en na de geboorte (in welk geval die omstandigheden moeten wijzen op voorgenomen gezinsleven), hetzij de band die na de geboorte tussen hem als vader en het kind is ontstaan (zoals bijvoorbeeld naar voren kwam in EHRM 1 juni 2004, LJN AQ0337, en EHRM 15 september 2011, LJN BU7945). Het heeft geoordeeld dat de omstandigheden onvoldoende zijn om die vereiste nauwe persoonlijke betrekking aan te nemen. Uit die omstandigheden volgt namelijk niet dat het voornemen of de bedoeling bestond een familieband te doen ontstaan tussen de man en het kind.

De Hoge Raad stelt dat de beschikking van de Rechtbank alsnog moet worden bekrachtigd. Het incidentele beroep wordt verworpen.