Samenvattingen: de beste jurisprudentie en arresten voor personenrecht, familierecht en erfrecht samengevat

Donor of verwekker? (HR 26-06-2009, ECLI:NL:HR:2009:BH2250)

Feiten

De vrouw i.c. is de moeder van de dochter, geboren in 2002. De man is alleenstaand en middels een DNA-vergelijking is vastgesteld hij de biologische vader is van de dochter. De man en vrouw hebben nooit in gezinsverband samengeleefd.

Op de voet van art. 1:394 BW heeft de moeder op november 2004 de rechtbank verzocht om de man te veroordelen om bij te dragen in de kosten van verzorging en opvoeding van de dochter. Op 17 januari 2007 heeft de rechtbank bepaalt dat de man met ingang van 29 november 2004 € 500,- per maand alimentatie aan de dochter moet betalen.
In hoger beroep wordt het bedrag door het Hof vastgesteld op € 146,- per maand.
De man stelt cassatieberoep in. Hij klaagt dat het Hof de regels van bewijslastverdeling heeft miskend, omdat het niet aan hem was om

Erkenning door derde (HR 12-11-2004, ECLI:NL:HWPHR:2004:AQ7386)

Feiten

De moeder en de man hebben in 1996 een jaar een relatie gehad, waaruit een dochter is geboren. De dochter is door de verwekker niet erkend. De moeder heeft het gezag over de dochter. In 2001 wordt de dochter met toestemming van de moeder door een andere man erkend, waarbij zij ook zijn naam krijgt. In 2002 verzoekt de verwekker de rechtbank o.a. de door de man gedane erkenning van de dochter te vernietigen en hem vervangende toestemming te verlenen de dochter te erkennen.

De rechtbank acht hem niet-ontvankelijk. Hij stelt hoger beroep in waarna het Hof de beschikking bekrachtigt. Het Hof stelt dat de erkenning door de nieuwe partner van de moeder rechtsgeldig is en voorts behoort de verwekker niet tot limitatief opgesomde personen die vernietiging van de erkenning kunnen verzoeken (art. 1:205 BW). Wel kan de verwekker de erkenning

HR 21 mei 2010, LJN BL7407; NJ 2010, 398 m.nt. S.F.M. Wortmann

(Gelijkwaardig ouderschap)

Casus:

Op 1 maart 2009 is de Wet bevordering voortgezet ouderschap en zorgvuldige scheiding in werking getreden. Dient de rechter, in verband daarmee, in beginsel steeds uit te gaan van een gelijke verdeling van de hoofdverblijfplaats van het kind en van een gelijke verdeling van de zorg- en opvoedingstaken tussen de ouders?

Hoge Raad:

Het antwoord op die vraag luidt ontkennend. De door de wetgever tot uitgangspunt genomen gelijkwaardigheid van de beide ouders en de wenselijkheid van een in beginsel gelijke verdeling van zorg- en opvoedingstaken na het uiteengaan van de ouders brengt niet mee dat, wanneer de ouders dienaangaande geen overeenstemming kunnen bereiken, de rechter bij zijn beslissing over de hoofdverblijfplaats van de minderjarige en de verdeling van de zorg- en opvoedingstaken het belang van de minderjarige niet het zwaarst

Haviltexcriterium (HR 13-11-2015, ECLI:NL:HR:2015:3303)

Casus

Partijen baseren op de tekst van een overeenkomst waarbij vermogensbestanddelen aan de echtgenoten worden toegescheiden haaks op elkaar staande bedoelingen en verwachtingen. Geen van beider interpretaties is aanstonds volstrekt onaannemelijk. Het hof overweegt dat het Haviltexcriterium hier geen uitkomst biedt en leidt vervolgens de betekenis van de desbetreffende passage af uit de tekst van de overeenkomst.

Hoge Raad

De Haviltexmaatstaf brengt mee dat ook indien bij de uitleg van een overeenkomst groot gewicht toekomt aan de taalkundige betekenis van de gekozen bewoordingen, de overige omstandigheden van het geval kunnen meebrengen dat een andere (dan de taalkundige) betekenis aan de bepalingen van de overeenkomst moet worden gehecht. Beslissend blijft immers de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.

Anders dan het hof heeft overwogen,

Feiten

Op 29 september 1983 trouwt L. een man van 39 jaar, met mevrouw van Wylick, een vermogende vrouw van 72 jaar die hulp en verzorging nodig heeft. L. is jarenlang haar verpleger geweest, en tussen beide is een vertrouwensrelatie ontstaan. Zij trouwen in gemeenschap van goederen. L. had sinds 1976 een relatie met een andere man, welke relatie hij niet heeft verbroken.

Slechts 1 maand na het huwelijk, op 5 november 1983, is mevrouw Van Wylick overleden. Het blijkt dat L. mevrouw Van Wylick op geraffineerde wijze en met grof misbruik van haar vertrouwen haar van het leven heeft beroofd. Toch eist L. zijn gedeelte uit de huwelijksgemeenschap op en ook vordert hij de erfenis.

De kinderen van mevrouw Van Wylick starten een procedure. Zij vorderen onder andere een verklaring voor recht dat met het huwelijk geen huwelijksgoederengemeenschap tot stand is gekomen en dat L. geen aanspraak

Kriek / Smit (HR 12-06-1987, NJ 1988, 150)

Rechtsvraag

Wat is de rol van de objectieve trouw tussen  (ex) -echtgenoten ?

Rechtsartikelen

Art. 1:95-2 / 1:96-2 / 1:127

Feiten

Het huwelijk van mevrouw Kriek en mijnheer Smit wordt na 24 jaar ontbonden; zij gaan scheiden. In gelukkiger jaren hebben zij in totaal drie huizen aangekocht. Het eerste huis is volledig gefinancierd met het geld van mevrouw Kriek Het ging om Fl. 39,000,-. Het tweede huis is onder andere gefinancierd met het geld van de verkoop van het eerste huis. Het derde huis is weer gefinancierd met de opbrengst van het tweede huis. Voor alle huizen geldt dat zij telkens op naam van de man stonden en dat mevrouw Kriek dat ook moest hebben geweten.

De Rechtbank oordeelde overeenkomstig de wettelijke regels dat de ongerechtvaardigde verrijking van de man Fl. 39.000,- betrof en door hem aan de vrouw zal

Modehuis Nolly (HR 02-04-1976, NJ 1976/450)

Feiten

De heer X en mevrouw Y zijn buiten iedere gemeenschap van goederen in 1948 met elkaar gehuwd. Y bezit een eigen bedrijf, genaamd "Modehuis Nolly". Uit dit huis vloeien dermate veel revenuen voort, dat de vrouw in staat wordt gesteld om diverse onroerende zaken aan te kopen. X. beheert het geld voor Y en koopt als lasthebber van Y op eigen naam de goederen van Y. Het huwelijk wordt echter ontbonden en Y claimt eigenaar te zijn van de door X aangekochte en op zijn naam staande onroerende goederen. Dit is te vergelijken met de zogenaamde "directe leer" voor roerende zaken, als bedoeld in artikel 3:110 BW.

Procesverloop

De vrouw vordert van haar ex-man overdracht van de onroerende zaken voor de rechtbank Utrecht, welke haar vordering afwijst, doch haar subsidiaire vordering toewijst. Haar ex-man stelt hierop hoger beroep in bij het

Rensing/Polak (HR 19-01-1996, ECLI:NL:HR:1996:ZC1963)

Feiten

Partijen zijn op 26 augustus 1980, huwelijkse voorwaarden overeengekomen, waarbij ze iedere gemeenschap van goederen hebben uitgesloten. In de voorwaarden zijn onder meer de volgende bepalingen opgenomen:

Artikel 2 (lid 1) ‘De kosten van de huishouding in de ruimste zin des woords, komen ten laste van de man en de vrouw naar evenredigheid van hun zuivere inkomsten, waarbij onder zuivere inkomsten worden verstaan: a. winst uit onderneming; b. zuivere inkomsten uit arbeid, uit vermogen of in de vorm van bepaalde periodieke uitkeringen en verstrekkingen; c. winst uit aanmerkelijk belang;’

Artikel 4 (lid 1) ‘Iedere echtgenoot heeft het recht na afloop van een kalenderjaar van de andere echtgenoot te vorderen, dat ter verdeling bij helfte wordt bijeengevoegd, wat van hun zuivere inkomsten, na aftrek van de in artikel 2 bedoelde kosten van de huishouding, resteert.’

In de procedure die volgt staat het beroep op

HR 25 februari 1983, NJ 1983, 696 m.nt. E.A.A. Luijten

(Schaaphok/Schilder)

Casus:

Geldt het in artikel 1:88 en 89 BW bepaalde ook voor een woning die bestemd is tot echtelijke woning, maar die in feite nog niet als zodanig in gebruik is genomen?

Hoge Raad:

De opvatting dat een woning die bestemd is tot echtelijke woning, maar in feite nog niet als zodanig in gebruik is genomen, niet onder de werking van de artikel 1:88 en 89 BW valt is ‘in haar algemeenheid’ onjuist. Naar de strekking van genoemde artikelen zal met een door echtgenoten tezamen bewoonde woning op een lijn moeten worden gesteld de woning die door hen als de ‘in de nabije toekomst’ te betrekken woning is bestemd.

Wel zal in dat geval aan de omstandigheid dat de woning niet in feitelijk gebruik is bij de echtgenoten een vermoeden

Statusvoorlichting (HR 18-03-2016, ECLI:NL:HR:2016:452)

Casus

Een kind is verwekt met zaad van een aan de ouders bekende donor. De ouders oefenen gezamenlijk het gezag uit. Kan een rechter bepalen dat het kind, met het oog op (verdere) omgang met zijn biologische vader, “statusvoorlichting” zal krijgen?  

Hoge Raad

Het is aan de ouder die het gezag uitoefent het kind informatie over zijn afstamming te geven en in beginsel het daartoe geschikte moment te bepalen. Daarbij dient evenwel het belang van het kind voorop te staan. Ouderlijk gezag is immers weliswaar een aan de ouders toekomend “recht”, maar dit recht is gegeven in het belang van het kind en kan daarom niet los worden gezien van de verplichting dat belang te dienen.

In een geval als het onderhavige kan het belang van het kind met het oog op effectuering van het recht op omgang met zijn biologische vader meebrengen

Valkenhorst (HR 15-04-1994, NJ 1994, 608)

Feiten

I.c. gaat het om een zaak tussen R (de dochter), eiseres tot cassatie, tegen Stichting Valkenhorst, verweerster in cassatie.

De dochter R. was, als buitenechtelijk kind, in 1935 geboren in ‘Moederheil’ (later Valkenhorst). Dit was een door rooms-katholieke religieuzen gedreven inrichting met als doelstelling het verlenen van zorg en begeleiding aan ongehuwde moeders en hun kinderen. De dochter wilde inzage in de gegevens van haar overleden moeder om zo eventueel duidelijk te krijgen wie haar vader was. De inrichting weigerde inzage in de gevraagde gegevens met een beroep op haar zwijgplicht. Voorts stelde het dat de gevraagde gegevens alleen werden bekendgemaakt als er vooraf uitdrukkelijk toestemming door de moeder was gegeven. Daar was hier geen sprake van.

Kern van het geschil dat toen volgende was de vraag of Valkenhorst de verstrekking van de gevraagde gegevens afhankelijk mocht maken van de toestemming van de

Verknochtheid en schadevergoeding (HR 03-11-2006, ECLI:NL:HR:2006:AX8843)

Feiten

Partijen zijn in mei 1990 in algehele gemeenschap van goederen met elkaar gehuwd. Hun huwelijk is in 2001 door echtscheiding ontbonden.

In oktober 1990 heeft de vrouw een verkeersongeval gehad waardoor zij een whiplashtrauma heeft gekregen. De WAM-verzekeraar van de veroorzaker van het ongeval heeft aansprakelijkheid erkend en heeft, haar tijdens het huwelijk een schadevergoeding uitbetaald van ƒ 270.000,--, waarvan een gedeelte van ƒ 32.500,-- voor immateriële schade.  Later hebben partijen bouwgrond gekocht waarop zij een woning hebben laten bouwen. Partijen hebben de woning in 2000 verkocht en de netto-opbrengst hiervan van ƒ 773.009,52 tussen hen bij helfte verdeeld.

Partijen hebben over en weer vorderingen tegen elkaar ingesteld ter zake van de verdeling van de gemeenschap. Kern van hun geschil is de vraag of het genoemde bedrag van ƒ 147.500,- in de gemeenschap is gevallen, zoals de man stelt, dan wel

Verzoek eenhoofdig gezag (HR 28-03-2003, ECLI:NL:HR/PHR:2003:AF2688)

Feiten

Uit de relatie tussen de moeder en de vader is op 9 november 2000 een dochter geboren. De vader is de biologische vader van dit kind en hij heeft haar voor de geboorte erkend. De ouders hebben gezamenlijk het gezag over haar uitgeoefend. De moeder heeft een verzoek om eenhoofdig gezag ingediend, waarmee de vader instemde. Het paar gaat uit elkaar en de moeder richt zich tot de rechtbank.

De rechtbank heeft het op art. 1:253n BW berustende verzoek van de moeder toegewezen. De vader heeft tegen deze beslissing hoger beroep ingesteld. Hij stelt o.a. dat hij, aangezien hij niet rechtskundig werd bijgestaan, de gevolgen van deze beslissing niet kon overzien. Het Hof heeft de beschikking van de Rechtbank vernietigd en het verzoek van de moeder afgewezen. De moeder heeft tegen deze beslissing cassatieberoep ingesteld

De rechtsklachten van het middel komen

Zaunegger v. Germany (EHRM 03-12-2009, appl. no. 22028/04)

Feiten

De aanvrager in deze zaak is Zaunegger, geboren in 1964 en woont in Pulheim. Zaunegger heeft samengewoond met een vrouw en uit deze relatie is in 1995 een dochter geboren. Hun relatie heeft vijf jaar geduurd en zij zijn niet gehuwd geweest. In augustus 1998 gingen zij uit elkaar. De dochter heeft vanaf 1998 tot 2001 bij haar vader gewoond. Daarna zijn de ouders overeengekomen dat hun dochter bij moeder zou wonen en dat een omgangsregeling zou worden getroffen met de vader. De moeder had het gezag over het kind en Zaunegger verzocht om hen beide te belasten met het gezamenlijk gezag. De moeder wilde echter dit gezag niet met de vader delen.

Op 18 juni 2003 verwierp de rechtbank van Keulen (Amtsgericht Köln) het verzoek van Zaunegger. Het bleek dat er geen grond bestond voor een gezamenlijk gezag.