Introductie

Het observatie-instrument Gender Stereotypes Picture Book is ontwikkeld om gender stereotypes van moeders en vaders uit te lokken tijdens een interactie met hun kinderen. De ouders kregen de opdracht om te kijken naar de plaatjes en te bespreken wat ze zagen voor maximaal 5 minuten, wat opgenomen werd met een video-camera. Er waren 2 versies gemaakt (Winter en Zomer) zodat dezelfde kinderen met beide ouders de taak konden uitvoeren, zonder dat ze de plaatjes al hadden gezien.

In de plaatjes kwamen 3 verschillende poppetjes voor:

• Jongens in stereotyperende mannelijke kleding.
• Meisjes in stereotyperende vrouwelijke kleding.
• Gender-neutrale poppetjes met gender-neutrale kleding (= poppetjes kunnen zowel als jongens als meisjes worden gezien)

Platenboek

Het boek bestaat uit 12 plaatjes die onderverdeeld kunnen worden in 5 verschillende soorten plaatjes zonder tekst of verhaallijn:

• 2 congruente plaatjes waarin jongens en meisjes activiteiten ondernemen die overeenkomen met hun stereotypen.
• 2 incongruente plaatjes waarin jongens en meisjes activiteiten ondernemen die tegenovergesteld zijn aan hun stereotypen.
• 2 plaatjes met gender-neutrale kinderen waarin ze een mannelijke of vrouwelijke stereotyperende activiteit ondernemen.
• 2 plaatjes waarin jongens of meisjes negatief gedrag laten zien (e.g. boos).
• 4 'filler' plaatjes waarin jongens, meisjes en gender-neutrale kinderen gender-neutrale activiteiten ondernemen om het doel van de taak te maskeren.

Codeersysteem

De interactie van ouder met kind worden op basis van 4 categorieën gecodeerd:

1. Informatie op plaatje

• Het nummer van het plaatje wordt opgeschreven, maar het nummer wordt doorgekruist op het codeerformulier als een plaatje wordt overgeslagen.
• Een korte beschrijving van de activiteit wordt gecodeerd als volgt:
  
  • J = wanneer er sprake is van een mannelijke activiteit
  • M = wanneer er sprake is van een vrouwelijke activiteit
  • N = wanneer er sprake is van een neutrale activiteit
• Er wordt kort opgeschreven welke kinderen betrokken zijn tijdens de interactie.

2. Gender categorieën

• Het labelen van gender wordt gecodeerd als volgt:
  • M = wanneer de ouders woorden zoals "zij", "meisje" of een meisjesnaam benoemen
  • J = wanneer de ouders woorden zoals "hij", "jongen" of een jongensnaam benoemen
  • K = wanneer de ouders woorden zoals "het", "zij" (meervoud) benoemen

3. Evaluatie opmerkingen over de activiteit in het plaatje

• Evaluatieve opmerkingen over de activiteit die wordt ondernomen in het plaatje worden gemarkeerd als volgt:
  • -1 = wanneer er sprake is van een negatieve evaluatie (e.g. "Dat is niet lief")
  • 0 = wanneer er sprake is van een neutrale evaluatie (e.g. "Zij zijn aan het spelen")
  • 1 = wanneer er sprake is van een positieve evaluatie (e.g. "Zwemmen is leuk")
• Wanneer er sprake is van zowel positieve als negatieve evaluatie opmerkingen , worden zowel -1 en 1 gemarkeerd.
• Wanneer er sprake is van zowel positieve als neutrale OF zowel negatieve als neutrale opmerkingen, worden de uiterste opmerkingen gemarkeerd (1 of -1)

4. Opmerkingen over gender stereotypes

• Opmerkingen die gender stereotypes bevestigen of tegenspreken, worden gecodeerd door de gehele opmerking op te schrijven en deze dan te markeren als volgt:
  • S = wanneer er sprake is van bevestiging van een gender stereotype
  • C = wanneer er sprake is van het tegenspreken van een gender stereotype
  • N = wanneer de opmerking neutraal of onduidelijk is

Notitie. Mocht je twijfelen over een opmerking, schrijf je deze op en kun je deze overleggen met de ontwikkelaars van dit instrument. Als het boek meerdere keren wordt besproken, wordt alleen de eerste bespreking gecodeerd.

Notitie 2. De aan- of afwezigheid van gender labelen werd gecodeerd, waarbij de frequentie van labelen als extra codering wordt gezien.

Notitie 3. Opmerkingen over het uiterlijk of geslacht van de pop op het 3e plaatje van het Zomerboek ('picknick') en op het 4e en 6e plaatje van het Winterboek ('poppen' en 'slee met poppen'), worden niet gecodeerd. Schrijf wel op hoe de ouder de pop (baby of pop) omschrijft.

Samenvatting van het observatie-instrument Gender Stereotypes Picture Book bij werkgroep 6 bij het derdejaars vak Observatie van gezinnen van de studie Pedagogische Wetenschappen aan de Universiteit Leiden. 

Literatuur: Observatie-instrument Gender Stereotypes Picture Book