Negatieve bekrachtiging is een leerprincipe waarbij de kans op herhaling van gewenst gedrag toeneemt door het verwijderen van een ongewenste prikkel na dat gedrag. De ongewenste prikkel kan bestaan uit pijn, straf, of andere onaangename situaties.

Wat zijn de belangrijkste kenmerken van negatieve bekrachtiging?

• Verwijderen van een ongewenste prikkel: In tegenstelling tot positieve bekrachtiging, haalt negatieve bekrachtiging iets weg uit de omgeving van de persoon. Dit kan een concreet object zijn, zoals een straf, of een abstracte prikkel, zoals kritiek of afkeuring.
• Verhoogt de frequentie van gewenst gedrag: Het doel van negatieve bekrachtiging is om de kans te vergroten dat de persoon het gewenste gedrag in de toekomst vaker zal vertonen, door te ontvluchten aan de ongewenste prikkel.
• Focus op vermijden van het ongewenste: In plaats van te focussen op het versterken van gewenst gedrag, richt negatieve bekrachtiging de aandacht op het verminderen van ongewenst gedrag.

Waarom is negatieve bekrachtiging belangrijk?

• Kan effectief zijn in bepaalde situaties: Negatieve bekrachtiging kan effectief zijn in situaties waar positieve bekrachtiging niet werkt, of waar het gebruik van beloningen ongepast of onethisch is.
• Kan snel gedrag veranderen: Negatieve bekrachtiging kan sneller leiden tot gedragsverandering dan positieve bekrachtiging, omdat mensen gemotiveerd worden om te ontsnappen aan onaangename prikkels.

Hoe wordt negatieve bekrachtiging in de praktijk toegepast?

• In de opvoeding: Ouders kunnen negatieve bekrachtiging gebruiken om ongewenst gedrag van hun kinderen af te leren, bijvoorbeeld door ze op de hoek te zetten of hun favoriete speelgoed af te pakken.
• In het onderwijs: Leerkrachten kunnen negatieve bekrachtiging gebruiken om te voorkomen dat leerlingen zich storend gedragen, bijvoorbeeld door ze uit de klas te sturen of extra huiswerk te geven.
• In de strafrechtsbedeling: Strafrecht is een vorm van negatieve bekrachtiging, waarbij criminelen worden gestraft om hen te ontmoedigen om in de toekomst opnieuw te misdaden.

Praktijkvoorbeeld

Een hond blaft voortdurend. De baas van de hond gebruikt negatieve bekrachtiging door de hond een sprayfles met water te laten zien wanneer hij blaft. De hond stopt met blaffen om de waterstraal te vermijden. De baas haalt de sprayfles weg wanneer de hond stopt met blaffen. Dit leert de hond dat blaffen leidt tot onaangename gevolgen (de sprayfles met water) en dat hij moet stoppen met blaffen om deze gevolgen te vermijden.

Kritische kanttekeningen

• Kan leiden tot angst en agressie: Negatieve bekrachtiging kan leiden tot angst, woede en agressie bij de persoon die wordt bestraft.
• Leert de oorzaak van het gedrag niet: Negatieve bekrachtiging leert de persoon niet waarom het gedrag ongewenst is. Het leert de persoon alleen om het gedrag te vermijden om de straf te ontlopen.
• Kan verslavend zijn: Als negatieve bekrachtiging te overmatig wordt gebruikt, kan de persoon afhankelijk worden van de straf en het gewenste gedrag niet meer vertonen zonder de dreiging van straf.