BPOP Hoorcollege 2 - Schizofrenie (biologisch perspectief)

Positieve symptomen: hallucinaties en waandenkbeelden

Disorganized symptoms: afwijkende stroom van gedachten, incoherente vloed van woorden, inappropiate effect

Negatieve symptomen: onvermogen doelmatig handelen, moeite met uiten van emoties, moeite met aandacht vasthouden

Als de moeder een monozygote tweeling is van iemand met schizofrenie, dan is de kans dat het kind van de moeder schizofrenie heeft even hoog als de monozygote moeder zelf.

Er zijn sterke aanwijzingen dat er een genetische basis is voor schizofrenie: 48% van de mensen met een schizofrene monozygote tweeling is zelf schizofreen. Voor dizygote tweelingen is dit 17%; dit is alsnog meer dan voor niet-tweelingen.

Risicofactoren uit de omgeving omvatten:

• Stress tijdens zwangerschap
• Complicatie geboorte
• Verschil in behandeling door opvoeder
• Stress op latere leeftijd
• Blootstelling aan stoffen

Er is ook een interactie met omgevingsvariabelen (nature/nurture of Gene X environment)

Op het COMT-gen heb je verschillende allelen-combinaties: Met/Met, Val/Met en Val/Val. Alleen bij de Val/Val variant is er een relatie tussen cannabis-gebruik en schizofrenie.

Stoffen die een hoge affiniteit hebben, hebben een lage dosis nodig.

Klassieke medicatie: blokkeert dopamine D2 receptor. Voorbeelden hiervan zijn chloorpromazine en haloperidol

Overmatige activatie van nucleus accumbens zorgt voor de positieve symptomen van schizofrenie. 

Wanneer de DR2-receptoren in het mesolimbocorticaal en mesostriataal systeem geblokkeerd worden, gebeurt er niets met de negatieve symptomen en ontstaan er motorische bijwerkingen.

Dus het probleem met deze antipsychotica is: DR2-receptoren zit op meerdere plekken in de hersenen, en in de NA wil je ze onderdrukken,maar op andere gebieden niet (want motorische bijwerkingen)

Het COMT-enzym breekt dopamine af. De Val/Val variant doet dat het sterkst. Maar dit gebeurt in de prefrontale cortex, niet subcorticaal.

Waarschijnlijk zorgt een te grote hoeveelheid van dopamine in de nucleus accumbens voor de positieve symptomen en te weinig dopamine in de prefrontale cortex (door COMT) voor negatieve symptomen.

Clozapine: verhoogt dopamine niveaus in de frontale cortex (en kan dus negatieve symptomen verhelpen) en geen motorische bijwerkingen. Sterker nog: het reduceert ook positieve symptomen (hoe is onbekend). Maar helaas: immuun-systeem gaat heel slecht functioneren als bijwerking.

Risperidon en olanzapine hebben soortgelijke effecten als clozapine en mindere bijwerkingen, maar ook mindere gewenste werking. Deze medicijnen lijken meer op klassieke antipsychotica.

Medicatie dient potentieel eeuwigdurend ingenomen te worden met alle bijwerkingen van dien. Het kan ook zijn dat een medicijn pas het gewenste effect heeft na 1-4 weken.

Een alternatief voor medicatie is transcraniële magnetische stimulatie: een magnetische puls op een vrij lokale plek. Kan gebruikt worden om de werking van neuronen in een bepaald hersengebied (cortex) te remmen. Broca’s gebied is het meest actief tijdens hallucinaties, dus dit is een potentieel gebied om tms toe te passen.

Uit studies blijkt dat vooral de correlatie tussen hersengolven in Broca en auditieve cortes abnormaal laag is. Deze correlatie is in principe trainbaar met EEG- of fMRI-neurofeedback.