Hoofdstuk 1 – Historische context

Kenmerken van een psychische stoornis

• Psychische disfunctionaliteit
• Verontrusting / beperking
• Atypisch of niet volgens culturele normen

Prototype: typisch profiel van een stoornis

Psychopathologie: de studie naar psychische stoornissen

Scientist-practioners zijn:

• Op de hoogte van de nieuwste ontwikkelingen
• Evalueren eigen beoordelen of therapieën
• Lopen mee met onderzoek

Presenting problem: aangeven klachten

Klinische beschrijving: het gedrag dat tot een stoornis leidt

Incidentie: hoeveel nieuwe gevallen er zijn binnen een periode

Episodisch verloop: een verloop waarbij snel herstel mogelijk is

Tijd-gelimiteerd verloop: stoornis verbetert snel zonder behandeling

Etiologie: studie van oorsprongen

Exorcisme: hoe ze vroeger stoornissen verbanden door rituelen

Mob psychology: een gedeelde reactie, bijvoorbeeld bij emotionele besmetting

Hippocrates-Galen benadering: een biologische benadering waarbij gedacht werd dat het brein afhing van het bloed van het hart, zwart gal van de milt, slijm van de hersenen en gele gal van de lever.

In de 19^e eeuw kwamen de medicijnen op door o.a. de ontdekking van de oorzaak van syfilis.

In de 20^e eeuw: voor het eerst ECT. Neuroleptica waren ook populair, maar hadden erge bijwerkingen. Kraeplin was belangrijk voor diagnostiek en classificatie.

Psychosociale benadering: sociale en culturele factoren als oorzaak van psychopathologie.

Pinel: morele therapie

Dorothea Dix: mental hygiene movement

Psychoanalytische theorie: richt zich op de ontwikkeling en structuur van de persoonlijkheid (onbewuste). Catharsis: vertellen en herleven trauma werkt verlichtend. Richtte zich op:

1. Structuur van de geest (id (agressie), ego (gehoorzaam), superego (morele waarden).
2. Onbewuste verdedigingsmechanismen die ego helpen, waaronder ontkenning, verplaatsing (afreageren), projectie, rationalisatie (incorrecte verklaringen), reactie formatie (onacceptabel gedrag acceptabel maken), repressie (wensen onderdrukken) en sublimatie (foute gevoelens in acceptabel gedrag uitdrukken).
3. Psychoseksuele stadia van ontwikkeling:
   
   • Fixatie: te lang in één fase
   • Oedipus complex: strijd tussen lust en angst
   • Neurosen: stoornissen die voortkomen uit het onbewuste

Therapie op basis van de psychoanalytische theorie: vrije associatie en droomanalyse.                    

Object relations: de studie naar de manier waarop kinderen omgaan met herinneringen van personen waar ze emotioneel aan verbonden zijn.

Collectieve onbewuste: de wijsheid van de volledige maatschappij

Transference: de patiënt raakt verbonden met de therapeut net zoals in de kindertijd

Counter transference: therapeut projecteert op patiënt

Psychodynamische psychotherapie: focus op emoties, vermeden onderwerpen, gedragspatronen, gebeurtenissen in

Wat is ziek, wat is gezond?

Het is lastig om te bepalen wat we als ziekte moeten beschouwen en wat niet. Er is een verschil tussen ziek zijn (objectief vastgesteld) en ziek voelen (subjectieve ziektebeleving). Ziektebeelden veranderen ook: wat vroeger als ziek werd beschouwd (bijvoorbeeld homoseksualiteit) wordt dat nu niet meer. Een ziektelabel is voor individuen belangrijk voor financiële en sociale redenen, maar ook om te weten hoe we met de problemen om moeten gaan. De begrippen ziekte en gezondheid worden nog vaak gebruikt om te proberen het medische domein te begrenzen, in bijvoorbeeld ziekenhuizen. Ook is het moeilijk een definitie te geven aan ‘gezondheid’. Er zijn 3 visies:

• Gezondheid = afwezigheid van ziekte
• Gezondheid = een toestand van volledig welzijn
• Gezondheid = het vermogen tot adaptatie

Er zijn ook 3 visies op wat ziekte is:

• Boorses Naturalistische theorie: ziekte en gezondheid moet afgemeten worden aan het statistisch en biologisch gezien normaal functioneren. Biologische doelen: overleving en reproductie. Voordeel: toepasbaar op andere soorten. Nadeel: levert problemen op als het gaat om gedrag of mentaal functioneren. Houdt geen rekening met hoe de ziekte iemands leven beïnvloedt. Ook komt het niet overeen met het volledige beeld: aderverkalking is volgens de theorie van Boorses geen ziekte, maar bijvoorbeeld een statistisch gezien afwijkend postuur wel.
• Nordenfelts normativistische theorie: neemt een subjectieve invalshoek. Ziekte = onvermogen om essentiële persoonlijke doelen te bereiken die voor geluk zorgen. De ervaren hinder = illness, de mentale processen die illness veroorzaken = disease. Nadeel: het hangt van de subjectieve waarden en doelen af wat als ziekte beschouwd moet worden. Voordeel: er wordt gekeken naar de hele mens en unieke persoon en laat duidelijk zien dat ziekte iets anders is voor mensen dan voor dieren.
• Sociaal-constructivisme: wat ziekte is wordt bepaald door de maatschappij en wat daar als goed of slecht gezien wordt. De definitie van ziekte valt niet vast te stellen zonder maatschappelijke context. Deze benadering erkent de invloed van sociale, technologische en economische factoren (bijvoorbeeld de farmaceutische industrie). Laat (in tegenstelling tot de andere visies) de sociale context van een ziektebeeld zien (dyslexie in onze samenleving is een last, maar in een ongeletterde stam niet).

Het maakt uit welke visie gehanteerd wordt, omdat:

• Wat ziekte is wordt vanuit de drie geschetste kaders anders gezien
• De drie visies wijzen verschillende oplossingsrichtingen aan (naturalistisch: biologische behandeling, normativistisch: hoe worden de doelen gehinderd? Sociaal-constructivisme: wordt gekeken naar