Introductie

Ouderlijke sensitiviteit (Ainsworth) = vermogen om de signalen van een kind waar te nemen, deze signalen correct te interpreteren en er snel en adequaat op te reageren. Het is een belangrijke indicator voor de kwaliteit van de interactie tussen ouder en kind.

De mate van sensitiviteit verschilt wel per activiteit (e.g. vrij spel, badderen). De mate van sensitiviteit tijdens het voeden van kinderen, waarbij er gelet moet worden op de honger- en verzadigingssignalen van een kind, is nog niet veel onderzocht. Resultaten van eerder onderzoek lijken te wijzen op lagere mates van sensitiviteit tijdens maaltijd t.o.v. andere activiteiten. Dit zou verklaard kunnen worden doordat ouders een duidelijk (gezondheidgerelateerd) doel hebben tijdens een maaltijdinteractie, wat vaker tot een conflict kan leiden tussen ouders en kinderen. Daarnaast kan het eetgedrag van een kind, zoals "fussy" of "picky" eetgedrag, een negatieve invloed hebben op sensitiviteit. Echter is hier nog te weinig onderzoek naar gedaan.

Doelstellingen

Het doel van de huidige studie is om verschillen in sensitief gedrag van de moeder te onderzoeken tussen een maaltijd- en vrijspelsituatie wanneer het kind 18 maanden oud is, en om het eetgedrag van kinderen te bestuderen als een mogelijke verklaring voor dergelijke verschillen.

Hypotheses

1. Er wordt verwacht dat sensitiviteit tijdens maaltijdinteractie en vrij spel gemiddeld positief gecorreleerd zijn met elkaar
2. Er is minder sensitiviteit aanwezig tijdens maaltijdinteractie t.o.v. vrij spel.
3. Er is een positieve correlatie tussen positief eetgedrag van het kind (blij zijn tijdens eten) en sensitiviteit tijdens de maaltijdinteractie
4. Er is een negatieve correlatie tussen negatief eetgedrag (kieskeurige eter) en sensitiviteit
5. Eetgedrag van het kind is een moderator op het verschil in sensitiviteit tussen maaltijdinteracties en vrij spel.

Methode

N = 103 nieuwe moeders (M_age = 32.5 jaren) en hun baby's van 18 maanden (48% jongens).

De studie was onderdeel van een groter, longitudinale studie. Tijdens het huisbezoek op 18 maanden oud, werd eerst een maaltijdinteractie en daarna 8 minuten vrij spel met video opgenomen.

Meetinstrumenten:

• Ainsworth Sensitivity Scale: sensitiviteit moeder (intercodeur betrouwbaarheid .73 - .87 voor maaltijd en .81 - .88 voor vrij spel)
• Enjoyment of Food Scale: Schaal ontwikkeld door de auteurs om het eetgedrag van het kind te kunnen coderen op mate van genot tijdens het eten op een 3-punt schaal (1 = geen genot, 3 = 3 veel genot zoals "yumm" geluiden).
• Challenging Behaviour Scale: Schaal ontwikkeld door de auteurs om het eetgedrag van het kind te kunnen coderen op mate van  uitdagend eetgedrag op een 5-punt schaal (1 = geen uitdagend gedrag zoals per ongeluk wat laten vallen, 5 = 5 duidelijk uitdagend gedrag zoals huilen).
• Child Eating Behavior Questionnaire-Toddler (CEBQ-T): door moeder gerapporteerd eetgedrag van het kind (zowel genot als uitdagend gedrag).

Resultaten

Er waren een aantal uitschieters aanwezig, maar aangezien geen van de aannames van herhaalde metingen ANOVA of meervoudige regressieanalyse werden geschonden en deze uitschieters waardevolle informatie bevatten, werden ze opgenomen in de analyses.

Er was een kleine tot matige significante positieve partiële correlatie gevonden tussen sensitiviteit tijdens de maaltijd en sensitiviteit tijdens vrij spel (r = 0,24; p = 0,02), wat hypothese 1 bevestigt.

De mate van sensitiviteit tijdens de maaltijd (M = 6.52) was significant lager vergeleken met tijdens vrij spel (M = 7.11), wat hypothese 2 bevestigt.

Geobserveerde genot van het eten was significant positief geassocieerd met sensitiviteit tijdens de maaltijd en geobserveerd uitdagend gedrag was significant negatief geassocieerd met sensitivitet, wat hypotheses 3 en 4 bevestigen.

Uitdagend eetgedrag was een significante moderator op het verschil in sensitiviteit tussen maaltijd en vrij spel: Hoe meer uitdagend gedrag aanwezig was, hoe meer sensitiviteitsverschil tussen maaltijd en vrij spel er was.

Eetgenot van het kind en door moeder gerapporteerde eetgenot en uitdagend eetgedrag waren geen significante moderatoren op het verschil van sensitiviteit tussen maaltijd en vrij spel. Hypothese 5 is dus deels bevestigd.

Conclusie

De huidige studie onderzocht de sensitiviteit van de moeder voor hun 18 maanden oude kinderen tijdens een maaltijdinteractie en vrij spel. De resultaten tonen aan dat sensitiviteit tijdens de maaltijdinteractie en vrij spel in enige mate met elkaar positief correleren, maar dat dit relatief laag was. Dit kan er op duiden dat maaltijden ander ouderlijk gedrag uitlokken dan tijdens vrij spel. Ook is er een significant lagere sensitiviteit tijdens de maaltijd vergeleken met vrij spel, wat o.a. kan komen door het gevoel van moeders dat er meer op het spel staat als het kind niet (goed) eet.

Moeders reageerden gevoeliger op kinderen die meer van eten genoten en minder gevoelig op kinderen die meer uitdagend gedrag vertoonden tijdens de maaltijd. Dit komt overeen met andere onderzoeken die aantoonden dat meer problemen rond het eten van kinderen verband hielden met insensitiever opvoedingsgedrag.

Geobserveerd maar niet door de moeder gerapporteerd gedrag van het kind tijdens de maaltijd was gerelateerd aan maternale sensitieve reacties tijdens de maaltijd, waarbij meer voedselgenot geassocieerd werd met hogere gevoeligheidsniveaus en meer uitdagend gedrag van het kind met lagere gevoeligheidsniveaus. Dit verschil in significantie tussen geobserveerd gedrag en gerapporteerd gedrag kan voortkomen uit:

• Observer bias
• Het geobserveerde gedrag echt keek naar 1 specifieke situatie en de vragenlijst algemeen eetgedrag uitvroeg.
• Moeders perspectief op eetgedrag anders kan zijn van de observeerder.

Geobserveerd eetgenot was in tegenstelling tot de hypothese niet een significante moderator, wat wellicht veroorzaakt kan worden door de suggestie dat eetgenot het genot van het kind over het algemeen weerspiegelt en uitdagend gedrag meer specifiek bij de maaltijd/situatie hoort.

Toekomstige studies zouden zich kunnen richten op het repliceren van de onderzoeksresultaten, het onderzoeken van algemene moderatoren (e.g. temperament kind) en hoe sensitiviteit tijdens maaltijden invloed kunnen hebben op de emotionele ontwikkeling van het kind in andere contexten.

Limieten van het onderzoek zijn:

• Mogelijkheid van observer bias waardoor de effecten groter lijken dan ze wellicht zijn.
• Uitdagend gedrag was gemeten als een algemeen construct en niet als specifiek vanwege het eten.
• De schalen die gebruikt waren om eetgenot en uitdagend gedrag te meten, waren ontwikkeld door de auteurs (maar de schalen bleken te correleren met de CEBQ dus zijn enigzins valide).
• Er is alleen gefocust op moeders en niet vaders.
• Er is geen experimenteel design gebruikt, waardoor er geen conclusies kunnen worden getrokken over causaliteit.
• Het gedrag van het kind tijdens vrij spel was niet geobserveerd (alleen sensitiviteit moeder), wat wel tijdens de maaltijdinteractie werd gedaan.