Vraagstukken Bewegen 2020/2021 UL
Vraagstukken Bewegen thema 1: de knie
HC2: Anatomie van de knie
Gewrichten
Een gewricht is een verbinding tussen botten. Alle gewrichten hebben iets met elkaar te maken. Synoviale gewrichten zijn de “echte” gewrichten → maken beweging mogelijk. Een synoviaal gewricht bestaat uit:
- Botten met een laagje kraakbeen
- Fibreus kapsel
- Zorgt voor stevigheid
- Zit rondom de botten
- Bevat heel veel collageen
- Synoviaal membraan
- Produceert synoviaal vloeistof → gewrichtsvloeistof
- Voeding voor het kraakbeen omdat het kraakbeen niet doorbloed is
- Maakt het gewricht smeerbaar
- Produceert synoviaal vloeistof → gewrichtsvloeistof
Vorm:
De bewegingsmogelijkheden in een gewricht hangen af van de vorm van de gewrichtsvlakken. Deze vlakken moeten goed op elkaar aansluiten, anders ontstaat er luxatie → het gewricht schiet uit de kom. Luxatie wordt voorkomen door:
- Ligamenten
- Vormen meestal een onderdeel van het kapsel
- Spieren
- Oppervlaktespanning van synoviale vloeistof
Er zijn 6 basisvormen voor typen gewrichten die 1, 2 or 3 assen bevatten:
- Scharniergewricht
- Cilindrisch gewricht
- Zadelgewricht
- Rolgewricht
- Kogelgewricht
- Vlakke gewricht
Onderste extremiteit:
De onderste extremiteiten bestaan uit meerdere gewrichten:
- Heup
- 3-assig gewricht
- Knie
- 2-assig gewricht
- Flexie/extensie
- Rotatie van het onderbeen 45° t.o.v. het bovenbeen
- Dit kan alleen in flexie-stand van de knie (zittend) → in extensie-stand (staand) lukt dit niet omdat het kniegewricht niet kan draaien
- Komt vooral door alle ligamenten om de knie heen, die de knie erg stabiel maken in extensie-stand
- Staand kan het onderbeen niet t.o.v. het bovenbeen draaien
- In gestrekte stand zijn de ligamenten rondom de knie volledig stabiel
- Knie rotatie wordt altijd in flexie-stand getest
- Dit kan alleen in flexie-stand van de knie (zittend) → in extensie-stand (staand) lukt dit niet omdat het kniegewricht niet kan draaien
- Gewrichten rondom de tibia en fibula
- Articulatio tibiofibularis superior
- Zorgt ervoor dat de tibia en fibula t.o.v. elkaar kunnen bewegen
- Tibiofibulaire syndesmose
- Een bot/bot-verbinding → bindweefsel aan de onderkant van de botten raken de tibia en fibula elkaar
- Ook een gewricht
- Membrana interossea: membraan tussen de tibia en fibula
- Articulatio tibiofibularis superior
- Enkel
- 1-assig: flexie/extensie
Lichaamszwaartepunt
Het algemene lichaamszwaartepunt ligt:
- Op de hoogte van de navel (L4)
- Iets achter de heup
- Dit is voordelig omdat de spieren niet aangespannen hoeven te worden → staan in rust is mogelijk
- Net voor de knie-as
- Positief voor extensie (en dus staan)
- De quadriceps zijn helemaal ontspannen
- Voor de enkel
- Alleen plantairflexoren (kuitspier) zijn nodig om het bovenste spronggewricht tijdens het staan te stabiliseren
- De as valt precies in het staanvlak
Stand van de knie
Er zijn 2 ongewenste knie-standen:
- Valgus stand: het distale bot staat meer naar lateraal dan het proximale bot
- Varus stand: het proximale bot staat meer naar lateraal dan het distale bot
Ligamenten van de knie
De knie bestaat uit 2 hele grote condylen (knobbels) die op een glad plateau met in het midden een verhoging staan. Die knie is eigenlijk geen stabiel gewricht → ligamenten die in verbinding staan met spieren maken de knie stabiel. De knie is
.....read more Vraagstukken Bewegen thema 2: hand, pols en elleboog
HC12: Anatomie onderarm
Botten en spieren
Botten:
De elleboog bestaat uit 3 gewrichten:
- Humerus → radius
- Humerus → ulna
- Radius → ulna
- Pro- en supinatie beweging: de radius beweegt rondom de ulna
- De beweging vindt plaats in flexie en om de pink heen
- Pro- en supinatie beweging: de radius beweegt rondom de ulna
Deze botten zitten dankzij ligamenten extra goed vast:
- Ligamentum anulare: gaat vanuit de ulna rondom de kop van de radius en vervolgens weer terug naar de ulna → de radiuskop zit stevig vast
- Collaterale ligamenten: zetten de humerus vast aan de botten van de onderarm → voorkomt luxatie
- Mediale collaterale ligament: gaat van de humerus naar de ulna
- Radiale collaterale ligament: zit vast aan het ligament anulare → de humerus zit vanaf het ligament van de ulna “vast” aan de radiuskop → draaiing in het gewricht is moeilijk
- Dit maakt wel de kans op luxatie veel groter
Spieren:
Verschillende spieren zijn betrokken bij de bewegingen van de onderarm:
- Flexie
- Musculus biceps brachii
- Zit vast aan de radius
- Musculus brachialis
- Zit vast aan de ulna
- Musculus biceps brachii
- Extensie
- Musculus triceps brachii
- Pronatie: bevinden zich ventraal → komen van de mediale epicondyle van de distale humerus en lopen soms door tot in de hand
- Musculus pronator teres
- Loopt schuin naar de radius schacht
- Musculus flexor carpi radialis
- Loopt naar de radiale carpalia
- Musculus palmaris longus
- Loopt ook naar de radiale carpalia
- Musculus pronator teres
- Supinatie
- Musculus biceps brachii
- Zit met zijn pezige distale gedeelte vast aan de tuberositas van de radius
- De enige supinator die zit in de bovenarm → de rest bevindt zich dorsaal in de onderarm en heeft een schuin verloop
- Musculus supinator
- Musculus abductor pollicis longus
- Musculus extensor pollicis brevis
- Musculus extensor pollicis longus
- Musculus extensor indicis
- Musculus biceps brachii
Er zijn dus veel spieren die een rol spelen in pro- en supinatie. Hoe verder de werklijn van de as, hoe groter het moment van de spier. Dit is het geval bij de aanhechting van de biceps op de radius → de biceps kunnen beter getraind worden in een supinatie stand en dan in volledige flexie. In pronatie stand wordt de musculus brachialis juist getraind.
Handwortel
Botten:
In de pols zijn veel botten aanwezig:
- Radius
- Ulna
- 2 rijen carpalia
De carpalia staan ook wel bekend als de handwortelbeentjes en bestaan uit 2 rijen:
- Eerste rij
- Scaphoïd/naviculare
- Lunatum
- Triquetum
- Pisiforme
- Een rond sesambotje → kan goed gevoeld worden
- Tweede rij
- Trapezium
- Trapezoideum
- Capitatum
- Hamatum
- Lijkt op een hamer
Een ezelsbruggetje hiervoor is: “Some lovers try positions that they cannot handle”.
Polsgewricht:
Het polsgewricht is een elipsoied gewricht → een platgeslagen bol gewricht. Het bestaat uit 2 assen:
- Flexie/extensie
- Abductie/adductie
- Maakt een zwaaibeweging mogelijk
Andere polsbewegingen
.....read more Vraagstukken Bewegen thema 3: de schouder
HC20: Schouderanatomie
Schouderbewegingen
Abductie:
Schouderabductie vindt plaats via:
- 90° abductie van het schoudergewricht → de humerus beweegt t.o.v. de scapula
- 60° laterorotatie van de scapula → de scapula beweegt t.o.v. de romp (clavicula)
- 30° lateroflexie van de wervelkolom
- Eventuele abductie van het heupgewricht
Deze bewegingen zijn in samenspel met elkaar → vinden allemaal tegelijkertijd plaats. In totaal kan schouder dus 180° abduceren → de arm beweegt 180° omhoog. Als bijvoorbeeld de clavicula beschadigd is, kan er maar 90° schouderabductie plaatsvinden. De mate waarin onderdelen van de keten worden gebruikt is individueel variabel → door te trainen kan het opzij brengen van de arm zonder scapulabeweging plaatsvinden.
Spieren:
De schouder heeft veel bewegingsmogelijkheden en is daarom een redelijk instabiel gewricht. Er zijn daarom veel sterke spieren die de schouder ondersteunen en er bevinden zich veel spieren in en rondom de schouder:
- Spieren tussen de romp en scapula: bewegen de scapula
- Musculus pectoralis minor
- Musculus serratus anterior
- Musculus rombiodei
- Musculus trapezius
- Musculus levator scapulae
- Spieren tussen de romp en humerus: bewegen in het humeraal scapulaire gewricht waar de scapula overheen loopt → bepaalt de positie van de scapula
- Musculus pectoralis major
- Musculus latissimus dorsi
- Spieren tussen de scapula en humerus: bewegen de humerus t.o.v. de scapula
- Rotatoren
- Musculus teres major
- Musculus coracobrachialis
- Musculus deltoideus
- Musculus subscapularis
- Spieren tussen de scapula en het antebrachium: gaan naar de onderarm toe
- Musculus biceps brachii
- Musculus triceps brachii
Deze spieren zijn of oppervlakkig, of diep, gelegen. Om de functie van een spier te bepalen moet het volgende gedaan worden:
- Bepaal de as: de bewegings-as van een spier moet altijd weergegeven worden als een punt
- Bepaal de werklijn: van origo tot insertie
- Bepaal het moment: de afstand van de werklijn → de kracht wordt omgezet in een beweging
Musculus trapezius:
De musculus trapezius is als volgt gelokaliseerd:
- Origo: wervelkolom
- Insertie: de bovenzijde van de spina scapulae
De functie van de musculus trapezius hangt af van welke spiervezels worden aangespannen:
- Alleen de bovenste spiervezels: elevatie, retractie en laterorotatie van de scapula
- De schouders gaan omhoog en het schouderblad naar achteren
- Het acromioclaviculaire gewricht komt in beweging
- Horizontale vezels: retractie
- Het sternoclaviculaire gewricht komt in beweging
- Vezels die naar beneden gaan: depressie, retractie en laterorotatie van de scapula
- Het scapulothoracale glijvlak komt in beweging
De musculus trapezius werkt samen met de musculus serratus anterior om laterorotatie van de scapula mogelijk te maken.
Musculus latissimus dorsi:
De musculus latissimus dorsi is als volgt gelegen:
- Origo: wervelkolom
- Insertie: voorzijde van de humerus
De spier komt dus van de rug en gaat over de scapula naar de humerus toe.
De musculus latissimus dorsi heeft 2 functies:
- Adductie van de arm
- Endorotatie
Schoudergewricht
Het schoudergewricht bestaat uit een vrij kleine kom met een zeer grote kop → is zeer instabiel. Om deze reden heeft het glenohumerale gewricht
.....read more Vraagstukken Bewegen thema 4: uitgebreide traumata
HC26: Polyneuropathie
Definitie
Polyneuropathie is een ziekte van meerdere zenuwen. Dit zorgt voor sensibele en motorische problemen, waarbij de motorische problemen vaak al te zien zijn bij inspectie van de voet → holvoet. Polyneuropathie is een chronische aandoening die een grote impact op het dagelijks leven heeft.
Polyneuropathie is vaak te zien in zowel de handen als de voeten:
- Voeten
- Sensibiliteit: dikke en dunne vezels
- Motoriek: lopen en/of afwijkende stand → holvoet
- 60% door een neurologische afwijking
- 40% door een onduidelijke oorzaak
- Een soort varus houding van de voet → wordt ook wel pes cavo-varus genoemd
- De voet kantelt naar buiten
- De DD is vrij uitgebreid → goed neurologisch onderzoek is belangrijk
- Handen
- Standsafwijking en uitval van bijv. de handspieren
- Heeft impact op de functie bij ernstige (sensibele) uitval
Anatomie
Het ruggenmerg heeft een motorisch en sensibel gedeelte:
- Voorhoorn: motorisch
- Achterhoorn: sensibel
- Heeft een dorsaal ganglion
Zenuwen vanuit de voorhoorn en achterhoorn komen samen tot een spinale zenuw die uitloopt naar zijn traject. Zo’n spinale zenuw bestaat uit bundels van meerdere zenuwen. In de bundels zitten dikke en dunne vezels:
- Dikke vezel: heeft een axon met myelineschede
- Dunne vezel: zitten met meerdere in een neurolemma zonder myelineschede
Hoe zo’n vezel is opgebouwd hangt af van de functie:
- Motorische vezels
- Gemyeliniseerd: dikke vezels → spiercontrole
- Sensibele vezels
- Gemyeliniseerd: dikke vezels → aanraking, vibratie en proprioceptie
- Dun gemyeliniseerd: dunne vezels → kou perceptie en pijn
- Ongemyeliniseerd: dunne vezels → warmte perceptie en pijn
- Autonome vezels
- Ongemyeliniseerd: zeer smalle vezels → vele functies zoals hartslag en bloeddruk
Klachten
De symptomen van polyneuropathie zijn afhankelijk van welke van deze vezels zijn aangetast:
- Gemengd sensibel-motorisch
- Diabetes mellitus
- Hereditaire motorische sensibele neuropathie
- Dit is een erfelijke aandoening
- Puur motorisch
- Immuungemedieerd → auto-antistoffen
- Puur sensibel
- Lepra
- Toxisch na chemotherapie
- Erfelijke aandoeningen
- Amyloïdosis
- Autonoom
- Amyloïdosis
- Porfyrie
Om deze reden is zenuwletsel onder te verdelen in letsels van de dikke gemyeliniseerde vezels en dunne ongemyeliniseerde vezels:
- Dikke vezels
- Motoriek
- Atrofie
- Zwakte
- Sensibiliteit
- Nociceptief
- Positieve symptomen: tintelingen, “pins & needles”
- Negatieve symptomen: doofheid
- Verlaagde gnostische sensibiliteit
- Positiezin
- Bewegingszin
- Vibratiezin
- Verlaagde reflexen
- Zenuwgeleiding: afwijkende amplitude en/of snelheid
- Impact op het dagelijks leven
- Mobiliteit
- Balans → sensorische ataxie
- Valgevaarlijk
- Motoriek
- Dunne vezels
- Motoriek: niet aangedaan
- Sensibiliteit
- Neuropathische pijn → brandend en elektrisch
- Positieve symptomen: brandend, elektrisch en allodynie
- Negatieve symptomen: geen
- Verlaagde vitale sensibiliteit
- Temperatuurzin
- Pijnzin
- Normale reflexen
- Zenuwgeleiding: niet afwijkend
- Impact op het dagelijks leven
- Pijnklachten
- Autonome dysfunctie
- Beperkingen
Iemand met een letsel aan de dikke vezels heeft dus eerder last van vallen of dingen niet goed vast kunnen houden, iemand met een
.....read more Vraagstukken Bewegen thema 5: looppatroon
HC35: Normaal looppatroon
Looppatroon
Snel en rustig lopen:
Er zijn 2 soorten lopen:
- Rustig lopen: er is 1 fase waarbij 1 been op de grond staat en 1 fase waarbij 2 benen op de grond staan
- Snel lopen: er staat steeds maar 1 been op de grond
Dit college gaat alleen over rustig lopen. Hierbij moet men nadenken over:
- Het been dat neer wordt gezet
- De standfase
- De zwaaifase waarbij er 1 been in de lucht is
Gangpadanalyse:
Bij een gangpadanalyse wordt het lopen geobserveerd. Zo’n analyse wordt altijd over 1 been gedaan. Het volgende hoort plaats te vinden:
- Zwaaifase: het been wordt naar voren gezwaaid
- Bipedale fase: met de hak op de grond hielcontact hebben
- Bij hielcontact raakt de calcaneus de grond
- Unipedale fase: het been staat op de grond en de rest van het lichaam gaat eroverheen → het been beweegt t.o.v. de romp naar achteren
- De buitenkant van de voet raakt de grond
- Middenstand fase: de romp staat precies boven het been
- Het hele voetoppervlak raakt de grond → de voetzool, calcaneus en tenen
- Afzet fase: de romp beweegt nog verder over het standbeen en men gaat op de tenen staan
- Afzetten vindt vooral plaats met de grote teen
- Zwaaifase: het been wordt naar voren gezwaaid
Lopen bestaat dus uit een cyclus die continu wordt herhaald. De standfase bestaat uit de bidpedale, unipedale, middenstand en afzet fase. De zwaaifase bestaat uit de zwaaifase en eind zwaaifase.
Spieren
Spieractiviteit is op verschillende momenten tijdens het lopen nodig:
- Bewegen van een gewricht → de hoek van een gewricht wordt kleiner gemaakt
- Stabiliseren van een gewricht → bewegingen worden tegengegaan
- De zwaartekracht tegengaan → voorkomt bewegingen
- Tegengaan van traagheid → door bij het naar voren brengen van het been het been niet te laten doorzwiepen
- De antagonisten van de spieren die de beweging hebben ingezet worden gebruikt
Tijdens het rustig lopen doen er in het bovenbeen relatief weinig spieren mee, vergeleken met het onderbeen.
Flexoren en extensoren:
Embryologisch gezien is de anterieure zijde van het been de dorsale zijde. Hier liggen dan ook de extensoren. De posterieure zijde van het been is embryologisch de ventrale zijde, waar juist de flexoren liggen:
- Extensoren
- Van het bovenbeen: musculus quadriceps
- De musculus quadriceps bestaat uit:
- Musculus rectus femoris
- Musculus vastus medialis
- Musculus vastus lateralis
- Musculus vastus intermedialis
- Liggen ventraal
- De musculus quadriceps bestaat uit:
- Van de heup: musculus gluteus
- Ligt dorsaal
- Een romspier
- Van het bovenbeen: musculus quadriceps
- Flexoren
- Van het bovenbeen: zijn tegelijkertijd flexoren van de knie en extensoren van de heup
- Liggen dorsaal
- Sommige spieren zijn over het heupgewricht komen te liggen
- Van de heup: musculus iliopsoas
- Liggen ventraal
- Een rompspier
- Komen uit het bekken en de lumbale wervelkolom
- Van het bovenbeen: zijn tegelijkertijd flexoren van de knie en extensoren van de heup
Compartimenten:
Het onderbeen heeft 4 compartimenten:
- Anterieure compartiment
- Spieren:
- Musculus tibialis
- Spieren:
Vraagstukken Bewegen thema 6: de rug
HC41: Inflammatoire rugklachten
Rugklachten
In totaal hebben 1-2 miljoen Nederlanders last van rugklachten. Grofweg zijn de oorzaken van rugklachten te verdelen in 3 groepen:
- Niet-specifiek
- Mechanisch
- Niet-mechanisch
De meest voorkomende oorzaak van lage rugpijn is aspecifieke rugpijn → vormt 70-80% van de gevallen. De oorzaak van aspecifieke rugpijn is onduidelijk.
Axiale spondyloartritis
Axiale spondyloartritis (axSpA) staat ook wel bekend als de ziekte van Bechterew of ankyloserende spondylitis. Het vormt 1% van de gevallen van rugklachten en begint voor het 45elevensjaar. Vaak treden de eerste klachten rond een leeftijd van 16 jaar op.
Casus:
Een 28-jarige vrouw heeft al 6 jaar last chronische rugpijn en stijfheid in de rug. De pijn is altijd aanwezig en er is geen uitstraling naar de benen of krachtsverlies. De vrouw slaapt slecht en is hierdoor depressief. Ook heeft ze kleine psoriasis plekjes op haar hoofd. Er is geen sprake van trauma, afvallen of koorts.
De patiënte is al 2x naar de neuroloog gegaan om een MRI te maken. Ook heeft ze in Duitsland een “total body scan”, een MRI van het hele lichaam, gehad. Op internet heeft de gelezen over de ziekte van Bechterew.
Pathofysiologie:
In tegenstelling tot veel andere rugklachten is axSpA een ontstekingsziekte → er is een chronische inflammatie van de rug die op termijn kan leiden tot vergroeiingen. De ontstekingen zorgen ervoor dat er botbruggen ontstaan tussen de wervels, waardoor de wervels gaan fuseren. Als dit gebeurt bij alle wervels, verdwijnt de bewegelijkheid van de rug. Door de ontstekingen groeien de wervels dus aan elkaar vast, waardoor de patiënt krom kan gaan lopen.
Symptomen:
Spondylitis bestaat uit alles rondom de wervels. AxSpA is een vorm van spondyloartritis, een multi-orgaan aandoening waarbij er reumatische manifestaties in de wervels zijn. Spondyloartritis gaat vaak gepaard met andere ontstekingsziektes buiten het bewegingsapparaat, zoals darmziekten of oogontstekingen:
- Artritis: ontsteking van een groot gewricht
- Bijv. de knie
- Enthesitis: ontsteking van de aanhechting van de pees of het bot
- Er ontstaat een zwelling
- Gebeurt vaak in de achillespees
- Dactylitis: bestaat uit een rechterwijsvinger die aan alle kanten dik is
- De pees is aan alle kanten ontstoken
- Ontstaat vaak in combinatie met psoriasis
- Uveitis: ontsteking van de binnenkant van het oog
- Anterieure uveitis: ontsteking van de voorste oogkamer
- Komt het meeste voor
- Witte bloedcellen zijn zichtbaar
- Posterieure uveitis: ontsteking van de achterste oogkamer
- Geeft andere symptomen dan conjunctivitis
- Pijn en druk in het oog
- Anterieure uveitis: ontsteking van de voorste oogkamer
- Inflammatoire darmziektes
- Collitis ulcerosa
- Ziekte van Crohn
In het geval van axSpA komt vooral uveitis veel voor. Mannen ervaren vaak ernstigere klachten dan vrouwen.
Genetica:
Erfelijkheid speelt een belangrijke rol in het ontwikkelen van spondyloartritis, vooral het gen HLA-B27. Dit gen is belangrijk in de variabiliteit van het immuunsysteem en komt bij 8% van de bevolking voor. De meerderheid van spondyloartritis patiënten is drager van dit gen, en in het geval van axSpA zelfs 70-80%.
Behandeling:
De behandeling van axSpA
.....read more Vraagstukken Bewegen thema 7: multipele gewrichtsklachten
HC46+47: Auto-immuun systeemziekten
Achtergrond
RA is niet alleen maar een ziekte waarbij er polyartritis is → andere weefsels zoals de sclera en bloedvaten zijn ook aangedaan. Echter is het meest kenmerkende symptoom de betrokkenheid van het bewegingsapparaat.
Afweer
Het immuunsysteem is bedoeld om schadelijke invloeden van buitenaf op te ruimen en weg te werken. Zo worden bacteriën die via een wondje onderhuids terecht zijn gekomen gefagocyteerd door macrofagen. Bij een infectie worden cytokines uitgescheiden. Deze cytokines hebben invloed op de endotheelcellen, waardoor er ruimte tussen de endotheelcellen en vasodilatatie ontstaat. Hierdoor komen leukocyten de huid in en wordt de bacterie opgeruimd.
Auto-immuunziekte:
Bij een systemische auto-immuunziekte zijn de antistoffen en lymfocyten gericht tegen lichaamseigen eiwitten. Omdat lichaamseigen eiwitten nooit zijn opgeruimd, ontstaat er een chronische ontsteking die kan leiden tot weefselschade. De oorzaak hiervan is niet exact bekend, maar heeft een multifactoriële achtergrond.
Klachten
Bij een systemische auto-immuunziekte (AIZ) kunnen alle organen zijn aangedaan. Welke organen zijn aangedaan, hangt af van de ziekte. Een patiënt met een AIZ heeft typisch inflammatoire klachten van het bewegingsapparaat:
- Diffuse pijn van gewrichten, pezen en spieren
- Artritis of tendinitis
Omdat het gaat om een systeemziekte, zijn de klachten vaak diffuus en niet op slechts 1 locatie aanwezig.
Inflammatoir versus non-inflammatoir:
Inflammatoire klachten kunnen op basis van een aantal kenmerken van non-infammatoire klachten onderscheiden worden:
- Inflammatoir
- Stijfheid in de ochtend
- Zwelling van zachte weefsels
- Ochtendstijfheid van langer dan 1 uur
- BSE/CRP is verhoogd
- NSAIDs werken
- Non-inflammatoir
- Stijfheid in de avond
- Benige zwelling of geen zwelling
- BSE/CRP is gelijk
- NSAIDs werken niet
Overige klachten:
Bijkomende klachten die wijzen op een inflammatoire systeemziekte zijn:
- Moeheid
- Subfebriele temperatuur of koorts
- Gewichtsverlies
Diagnostiek
Bij verdenking van artritis moet er gekeken worden naar het patroon van de klachten:
- Monoarticulair
- Kristalartritis
- Septische artritis
- Reactieve artritis
- Osteoartritis: een “flare” bij artrose
- Aandoeningen die lijken op artritis zoals hemartros, bursitis en cellulitis
- Oligo- of polyarticulair
- Asymmetrisch: vaak zijn er in totaal minder gewrichten aangedaan
- Gonokokkenartritis
- Jongere patiënten waarbij de kans op expositie aan een gonokok verhoogd is → seksueel contact
- Spondyloartropathieën (SpA)
- Gonokokkenartritis
- Symmetrisch: dezelfde gewrichten zijn zowel aan de linker als rechterzijde aangedaan
- RA
- Systeemziekte
- Virale artritis
- Asymmetrisch: vaak zijn er in totaal minder gewrichten aangedaan
Anamnese:
Bij verdenking op een systeemziekte moet een gehele tractusanamnese gedaan worden. Er zijn een aantal “red flags” in de anamnese:
- Algemeen
- Malaise
- Koorts
- Gewichtsverlies
- Huidafwijkingen
- Overgevoeligheid voor zonlicht
- Verstrakking
- “Vlekjes” haaruitval
- Handen
- “Winterhanden”/Raynaud
- Afwijkingen aan nagels
- Ogen
- Droge ogen
- “Rood oog”/pijnlijk oog
- Hart/longen
- Hartkloppingen
- Kortademigheid
- Droge hoest
- Pijn bij plassen en veranderde ontlasting
- Mond
- Moeite met slikken
- Reflux
- Droge mond
- Bloedneuzen
- Holteontstekingen
Als er inflammatoire gewrichtsklachten zijn en de patiënt niet helemaal fit is, moet hij doorgestuurd worden naar de reumatoloog.
Stappenplan:
Een arts kan in 4 stappen tot een classificerende diagnose komen:
- Patroon
Vraagstukken Bewegen thema 8: zwelling
HC56: Pijnloze zwelling gewricht
Diagnose van een zwelling
Bij een zwelling komt een arts als volgt tot een classificerende diagnose:
- Observatie van de patiënt
- Aard, ontstaan, grootte en lokalisatie van de zwelling
- Bijkomende symptomen
- Bevindingen op röntgenfoto’s of in het laboratorium
- Kennis van epidemiologie
Het is belangrijk een reumatologische tractus anamnese gevolgd door een interne tractus anamnese uit te voeren. Bij een reumatologische tractus anamnese wordt er gekeken naar:
- Bewegingsapparaat
- Inflammatoire pijnklachten
- Gewrichten
- Rug
- Spieren
- Gewrichtszwellingen
- Inflammatoire pijnklachten
- Huid
- Afwijkingen
- Haar
- Alopecia
- Handen
- Raynaudfenomeen
- Slijmvlies
- Siccaklachten
- Aftosis
- Oogontstekingen
- KNO
- Bloedneuzen
- Holteontstekingen
Casussen
Spondylartritis:
Een man van 33 jaar heeft links een dikke enkel. Deze is in de loop van enkele dagen ontstaan. De enkel is vooral dik aan de achterzijde en is lokaal warm. Tijdens het lopen is er meer pijn dan tijdens rust, maar alsnog is de man ’s nachts niet pijnvrij.
De arts verricht aanvullend onderzoek, waaruit blijkt dat de man een BSE van 33 mm/uur heeft → licht verhoogd. Omdat de man jong is, wordt de werkdiagnose spondylartritis gesteld.
Syndroom van Sjögren:
Een vrouw van 65 jaar heeft in 10 jaren tijd geleidelijk een opgezette hals gekregen. De zwelling voelt zacht en elastisch aan en is niet pijnlijk. De mate van zwelling wisselt per periode. De vrouw heeft nergens andere zwellingen, maar ze heeft wel last van enkele bijkomende symptomen:
- Hele droge geïrriteerde ogen
- Niet goed kunnen slikken
- Vermoeidheid en overal pijn
De arts verricht aanvullend onderzoek, waaruit het volgende blijkt:
- BSE: 56 mm/uur → verhoogd
- Anti-ANF positief
- Anti-SSA positief
- Anti-SSB positief
Ook wordt een Schirmer test verricht. Hierbij krijgt de vrouw een papiertje in haar oog die de vochtigheid meet, waaruit blijkt dat er xerostomie is. Op basis van deze gegevens en epidemiologische kennis stelt de arts vast dat de vrouw het syndroom van Sjögren heeft:
- Prevalentie: 0,5-1%
- Rond 50% van de gevallen treedt secundair op
- Primair: op zichzelf staand
- Secundair: de patiënt heeft ook een andere systemische auto-immuunziekte
- RA
- SLE
- Sclerodermie
- Vrouwen zijn 9x vaker aangedaan dan mannen
- Klachten beginnen rond het 20e en 50e levensjaar
Bij het syndroom van Sjögren is er een auto-immuun ontsteking in de speekselklieren en traanbuizen. Dit geeft droge ogen en een droge mond (“sicca”). De ontsteking kan ook uitbreiden naar organen, zoals bloedvaten, de nieren en de longen. Bij serologie zijn patiënten met Sjögren positief voor anti-ANF, anti-SSA, en anti-SSB.
Systemische sclerose:
Een vrouw van 66 jaar kreeg in 1972 de diagnose ongedifferentieerde oligoartritis met Raynaud. Daarnaast leed ze in 2000 aan een “watermelon stomach” en kreeg ze in 2009 last van knobbels aan de vingertoppen, die soms pijnlijk waren. Deze knobbels hebben de volgende kenmerken:
- In de loop van de jaren steeds meer onderhuidse knobbels
- Bij vlagen pijnlijk en ontstoken
- Soms witte uitvloed
- Met “zelf manipulatie” zoveel mogelijk onder controle
De vrouw
.....read more Vraagstukken Bewegen thema 9: kind
HC63: Groei en groeistoornissen
Groei
Kinderen zijn geen kleine volwassenen → ze hebben een heel andere dimensie. De groeischijf heet ook wel de fyse. Stamcellen bij de fyse groeien richting de metafyse en calcificeren → de richting van de groei is naar het centrum van het bot toe. 80% van de groei van het been zit in de knie en bij de arm zit de meeste groei bij de schouders in de pols. Restgroei heet enchondrale verbening en vindt plaats in het bot zelf. Hier wordt kraakbeen omgezet in bot.
Groeihormoon:
Groeihormonen beïnvloeden de groeischijf en zorgen voor proliferatie. Deze hormonen worden omgezet in de lever en zorgen ervoor dat chondroblasten en chondrocyten uitzetten en groeien.
Rondom de puberteit is er een piek en vervolgens een rem van oestrogeen en testosteron, waarna de groeischijven sluiten en de chondrocyten volledig verbenen. Meisjes hebben vlak voor de menarche hun laatste groeispurt.
Beenlengteverschil:
Als er 1 been wat meer belast wordt dan het andere been krijgt deze meer doorbloeding → groeit meer. Hierdoor ontstaat een beenlengteverschil. Een beenlengteverschil tot 1 cm is in principe geen probleem.
Oorzaken van groeistoornissen
Groeistoornissen kunnen verschillende oorzaken hebben:
- Trauma door de groeischijf heen
- De meest voorkomende oorzaak van groeistoornissen
- De groeischijf groeit door fractuurgenezing aan elkaar → groei stopt
- Vooral ernstig als de groeischijf uit elkaar wordt getrokken of in elkaar wordt gedrukt
- Infectie rondom de groeischijf
- Een bacterie zorgt voor infectie van de groeischijf → zorgt voor meer doorbloeding en een hardere groei, of voor vernietiging van de groeischijf en dus voor verlies van groei
- Tumor rondom de groeischijf
- Ook goedaardige tumoren kunnen in de weg zitten
- Endocrien
- Hormonale terugkoppeling naar de groeischijf gebeurt niet goed
- Aanlegstoornis
- Bijv. geboren worden zonder fibula of femurkop
Varus en valgus
Normaal gesproken verloopt groei niet helemaal symmetrisch:
- Kinderen van 0-2 jaar hebben O-benen
- Kinderen van 2-7 jaar hebben X-benen
Een varus (O-benen) of valgus (X-benen) is dus niet altijd erg. Om de ernst te bepalen wordt er gekeken naar de belastingsas. De lijn van de belastingsas wordt getrokken vanaf het centrum van de heupkop naar het centrum van de enkel:
- Als de belastingsas door de knie heen loopt, is er geen probleem
- Als de belastingsas helemaal niet door de knie loopt, maar door de mediale of laterale epicondyl, is er een probleem
HME-MO:
Bij HME-MO zijn er multipele afwijkingen van het skelet waarbij groeischijfcellen ontsnappen uit de groeischijf. Dit zorgt voor een valgus stand.Het gaat dan om osteochondromen, diezichtbaar zijn als bulten die aan de zijkant van het bot groeien.
Asymmetrie:
Als een varus of valgus asymmetrisch is, is dit altijd slecht. Asymmetrie van de groeischijf kan 2 oorzaken hebben:
- M. Blount: de groeischijf groeit aan de ene kant harder dan aan de andere kant
- Trauma
Behandeling:
Een asymmetrische varus of valgus kan op 3 manieren gecorrigeerd worden:
- De groeischijf aan de snel groeiende
Add new contribution