Beginselen van het strafrecht van Van Enschedé
2. Normen en sancties
De term norm wordt niet alleen in de rechtswetenschappelijk gebruikt, maar ook in andere wetenschappen. In de westerse samenleving bepaalt de staat wat recht is. Normen worden rechtsnormen, wanneer de overheid het bestaan van die norm in rechte erkent en/of naleving van die norm in rechte afdwingbaar maakt.
3. Strafrecht als negatief sanctiestelsel
Niet alle normen zijn dus ook rechtsnormen. Normen eisen gehoorzaamheid, maar daardoor is het ook mogelijk om van normen af te wijken. Daarom zijn er in het recht sociaalcontrolerende instituten. De overheid streeft ernaar dwang en geweld te monopoliseren. Daarnaast zijn er organen van rechtspraak die onderzoeken of er inderdaad reden is voor toepassing van dwang en geweld.
Rechtsnormen hebben de volgende functies:
Rechtsnormen geven aan hoe burgers zich in bepaalde situaties rechtens behoren te gedragen.
Rechtsnormen zijn maatstaven om gedrag van burgers te beoordelen.
Rechtsnormen zijn bronnen van legitieme verwachtingen met betrekking tot gedrag van anderen.
Men onderscheidt de volgende stelsels van rechtshandhaving:
Het burgerrechtelijke sanctiestelsel kent sancties als schadevergoeding, reële executie en gebod of verbod met dwangsom. Partijen beslissen zelf of ze die sancties toepassen.
Het bestuursrechtelijke sanctiestelsel kent sancties als de administratieve boete, het intrekken van een vergunning en bestuursdwang. Het initiatief toepassen van deze sancties ligt bij de overheid.
Het strafrechtelijke sanctiestelsel kent straffen en maatregelen. Ook hierbij ligt het initiatief bij de overheid. Het belangrijkste verschil met het bestuursrechtelijke sanctiestelsel is dat in dat stelsel sancties worden opgelegd zonder tussenkomt van een rechter. In het strafrechtelijke sanctiestelsel kunnen sancties alleen na tussenkomst door een rechter worden opgelegd. Het strafrechtelijke sanctiestelsel treedt alleen in werking naar aanleiding van een geconstateerde en strafbaar gestelde normenschending. Daarom noemt men dit een negatief sanctiestelsel.
In de maatschappij zijn er normen waarvan sommige ook rechtsnormen zijn. In de praktijk komt het voor dat overtreding van normen niet altijd leidt tot strafrechtelijke sanctionering. Dat komt, doordat in het Wetboek van Strafrecht (Sr) door middel van delictsomschrijvingen is vastgesteld welke normschendingen strafrechtelijk worden gesanctioneerd. Die delictsomschrijving samen met de sanctie noemt men strafbepaling. Zoals hiervoor al aangegeven, is het ook mogelijk dat normschendingen via privaatrechtelijke of bestuursrechtelijke weg worden gesanctioneerd. Een belangrijk verschil is dat het strafrecht is gericht op bestraffing van normenschendingen, terwijl het privaat- en bestuursrecht meer zijn gericht op herstel van de rechtmatige toestand. Dat laatste (herstel van de rechtmatige toestand) komt men overigens steeds meer tegen
...
....read more
Add new contribution